درمان سوختگی سطحی؛ علائم + درمان سریع خانگی!

سوختگی یک نوع آسیب به بافت بدن است که به‌طور معمول پوست را تحت تاثیر قرار می‌دهد. شدت سوختگی از خفیف تا تهدید کننده زندگی متفاوت است. بیشتر سوختگی‌ها فقط روی لایه‌های بالایی پوست اتفاق می‌افتند، اما بسته به عمق سوختگی، بافت‌های زیرین نیز می‌توانند تحت تاثیر قرار گیرند. به‌طور کلی، سوختگی‌ها به 3 درجه تقسیم‌بندی می‌شوند که درجه یک کمترین شدت و درجه سه بیشترین شدت را دارند. اما آنچه که ما به‌عنوان سوختگی سطحی می‌شناسیم، همان سوختگی درجه یک است که می‌توان آن را در خانه درمان کرد و معمولا هیچ عارضه جانبی خاصی ندارد. بنابراین بیایید در این مطلب به روش‌های درمان سوختگی سطحی پرداخته و هر آنچه که می‌توانیم برای کاهش درد و جراحات ناشی از این نوع سوختگی‌ها انجام دهیم را بررسی کنیم!

تشریح سوختگی سطحی

قبل از پرداختن به درمان سوختگی سطحی لازم است تا ویژگی‌ها و علائم این نوع سوختگی را بشناسیم. اکثر سوختگی‌های درجه یک سطح کوچکی از پوست را در بر می‌گیرند، اما گاهی ممکن است مناطق بزرگی از پوست بدن هم به‌صورت یکپارچه تحت تاثیر سوختگی سطحی قرار گیرند. در این نوع سوختگی، پوست معمولاً به‌صورت یک ناحیه خشک و بی‌رنگ دیده می‌شود.

محل سوختگی در افراد با پوست روشن، قرمز به نظر می‌رسد، در حالی که محل سوختگی در پوست‌های تیره، رنگ قرمز مایل به قهوه‌ای به خود می‌گیرد. به‌طور معمول، سوختگی درجه یک پوست را نمی‌شکافد و باعث ایجاد تاول نمی‌شود. در کل، شناخته شده‌ترین علامت سوختگی سطحی تغییر رنگ پوست است. علائم دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• سوزش شدید
• درد در ناحیه سوخته که معمولاً 2 تا 3 روز طول می‌کشد
• پوست سوخته گرم‌تر از سایر نواحی به نظر می‌رسد
• ورم کردن پوست
• خشک شدن پوست
• لایه لایه شدن پوست در عرض 1-2 روز اول پس از سوختگی، که ممکن است تا 3 هفته طول بکشد
• خارش
• تغییر موقت رنگ پوست
• در افرادی که پوست روشن دارند، پوست سوخته هنگام اعمال فشار به رنگ سفید در می‌آید

بیشتر بخوانید: درمان سوختگی سقف دهان

مراحل درمان سوختگی سطحی

خوشبختانه شما می‌توانید در اکثر موارد، درمان سوختگی سطحی را در منزل و توسط خودتان انجام دهید. با این حال اگر نگران سوختگی پوست کودک خود هستید، باید با پزشک اطفال تماس بگیرید. پزشک محل سوختگی را برای تعیین شدت آن بررسی می‌کند. در بررسی شدت سوختگی به موارد زیر توجه می‌شود:

• سوختگی چقدر عمیق است و تا چه حدی به لایه‌های پوست نفوذ کرده؟
• آیا محل سوختگی بزرگ است؟ و یا در ناحیه‌ای است که نیاز به درمان فوری دارد؟ (مانند چشم، بینی یا دهان)
• آیا محل سوختگی علائم عفونت مانند ترشح، چرک یا تورم را نشان می‌دهد؟

اگر سوختگی شما عفونی، متورم یا بسیار دردناک شد، باید به پزشک مراجعه کنید. درمان سوختگی سطحی در نواحی خاصی از بدن هم ممکن است نیاز به مراجعه به پزشک داشته باشد. در واقع این سوختگی‌ها ممکن است کندتر از سوختگی‌های سایر نواحی بدن بهبود پیدا کنند و نیاز به مراجعه به پزشک داشته باشند. این مناطق عبارتند از:

• صورت
• کشاله ران
• دست‌ها
• پاها

همچنین در مورد سوختگی‌های زیر هم سریعا به پزشک مراجعه کنید:

• محل سوختگی بزرگتر از کف دست فرد است
• برای درمان سوختگی سطحی یک نوزاد یا فرد مسن
• سوختگی به‌طور کامل مچ پا، مچ دست، یک انگشت دست، انگشت پا یا کل یک اندام دیگر از بدن را احاطه کرده باشد
• سوختگی با تب یا تغییر رنگ و دردی که به مسکن‌های OTC پاسخ نمی‌دهد همراه شود
• به نظر برسد که ممکن است سوختگی بیشتر از لایه بالایی پوست را تحت تأثیر قرار داده باشد
• محل سوختگی آلوده به نظر برسد، و یا تغییر رنگ پوست فراتر از ناحیه سوخته گسترش یابد

با این حال اگر سوختگی درجه یک شما هیچکدام از شرایط بالا را نداشت، می‌توانید در منزل برای درمان سوختگی سطحی پوست خود به روش‌های زیر اقدام کنید:

• بیرون آوردن لباس، ساعت، انگشتر و هر جواهرات دیگری در نزدیکی محل سوخته
• محل سوخته را فوراً در آب خنک (نه یخ سرد) فرو کنید و آن را حداقل به مدت 5 دقیقه در آنجا نگه دارید، یا از کمپرس سرد و مرطوب (نه یخ) روی آن ناحیه استفاده کنید تا درد کاهش یابد.
• ناحیه سوخته را به آرامی با آب و صابون ملایم تمیز کنید
• استفاده از ژل نفتی روی محل سوختگی دو یا سه بار در روز
• از زدن کره یا خمیردندان برای سوختگی درجه یک خودداری کنید، زیرا می‌تواند خطر عفونت را افزایش داده و روند بهبودی را کُند کند.
• پوشاندن ناحیه سوخته با باند نچسب و تعویض بانداژ سه بار در هفته، یا در صورت وجود علائم عفونت، هر روز.
• اجتناب از ترکاندن تاول‌هایی که ممکن است ایجاد شوند، زیرا این امر می‌تواند خطر عفونت و باقی ماندن جای زخم را افزایش دهد
• مصرف مسکن‌های بدون نسخه (OTC) مانند استامینوفن یا ایبوپروفن برای کاهش درد، تورم و التهاب
• نوشیدن مایعات فراوان برای جلوگیری از کم آبی بدن
• با ماندن در داخل خانه یا پوشاندن ناحیه سوختگی با لباس‌های محافظ در برابر نور خورشید، از پوستتان در برابر نور خورشید محافظت کنید

با تمام این موارد اگر محل سوختگی ظرف 48 ساعت از خود علائم بهبودی نشان نداد یا حتی بدتر شد، باید به دنبال مراقبت‌های پزشکی فوری باشید.

بیشتر بخوانید: بهترین میوه برای سوختگی پوست

پیشگیری و مراقبت‌های تکمیلی

با رعایت اقدامات پیشگیرانه و احتیاطی، شما می‌توانید از اکثر سوختگی‌های درجه یک پیشگیری نمایید. برای جلوگیری از سوختگی درجه یک این نکات را رعایت کنید:

• برای جلوگیری از آفتاب سوختگی از کرم ضد آفتاب با طیف وسیع یا ضد آفتاب با فاکتور محافظت (SPF) 30 یا بالاتر استفاده کنید.
• قابلمه‌های داغ را روی مشعل‌های پشتی اجاق گاز قرار دهید و دسته آن‌ها را به سمت عقب اجاق گاز چرخانده تا به‌طور اتفاقی به آن‌ها ضربه نزنید. همچنین، مراقب کودکان خردسال در آشپزخانه باشید.
• آب گرمکن خود را طوری تنظیم کنید که اگر آب گرم را به‌طور کامل باز کردید (یعنی وقتی آب سرد به‌طور کامل بسته بود)، دست شما نسوزد.
• تمام پریزهای برق خانه خود را با پوشش‌های ضد کودک بپوشانید.
• وسایل برقی زمانی که در حال استفاده نیستند باید از برق کشیده شوند.
• سیم‌های برق را در جایی قرار دهید که فرزندتان به آن‌ها دسترسی نداشته باشد.

مراقبت‌های تکمیلی پس از درمان سوختگی سطحی هم شامل جلوگیری از ایجاد جای زخم در محل سوختگی می‌شود. البته معمولاً بعد از سوختگی درجه یک جای زخم ایجاد نمی‌شود، چون اسکارها فقط زمانی ایجاد می‌شوند که لایه زیرین پوست آسیب ببیند و سوختگی درجه یک معمولاً تا این حد به داخل پوست نفوذ نمی‌کند. با این حال، مردم همیشه باید مراقب پوست حساس و آسیب دیده‌ی خود باشند. اگر پوست ناحیه آسیب دیده شروع به لایه لایه شدن کرد، بهتر است آن را به‌طور طبیعی رها کرده و به آن دست نزنید، زیرا کندن آن ممکن است دردناک باشد و جای زخم ایجاد کند.

گاهی اوقات، ناحیه سوخته ممکن است در حین بهبودی خارش داشته باشد. اگرچه خارش ممکن است ناراحت کننده باشد، اما بخشی از روند درمان سوختگی سطحی است. مرطوب کننده‌های پوست و آنتی هیستامین‌های OTC مانند دیفن هیدرامین می‌توانند به کاهش خارش کمک کنند.

شما باید از خاراندن پوستتان خودداری کنید، زیرا این امر می‌تواند به پوست آسیب بیشتری وارد کند و خطر ایجاد جای زخم را در پی داشته باشد. همچنین، آلوئه‌ورا بهترین و ثابت شده‌ترین درمان گیاهی برای سوختگی‌های سطحی است. شما می‌توانید ژله آلوئه‌ورای خالص و یا لوسیون‌های تسکین دهنده حاوی آلوئه ورا را روی ناحیه سوخته بمالید تا به تسکین درد و ناراحتی کمک کنند.

انواع سوختگی را چگونه درمان کنیم؟

برای اینکه بتوانیم در منزل به درمان سوختگی سطحی بپردازیم، باید تفاوت این نوع سوختگی با سایر سوختگی‌ها را بدانیم. به‌طور کلی، ویژگی‌های هر نوع سوختگی در لیست زیر خلاصه می‌شوند:

سوختگی درجه یک

نشانه ها:

• معمولاً سد پوست هنوز دست نخورده است (یعنی پوست پاره نشده است)
• پوست ممکن است در هنگام لمس به رنگ قرمز و بسیار گرم یا حتی داغ به نظر برسد
• دردناک است
• تاول‌های خیلی کوچک و تورم در داخل سوختگی و اطراف آن ناحیه دیده می‌شوند

وقوع:

• بیشتر لایه خارجی پوست را درگیر می‌کند
• معمولا با آفتاب سوختگی همراه است
• ممکن است در اثر قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید ایجاد شود

چه زمانی به دنبال کمک باشیم:

• در صورت وجود تب مداوم که با دارو برطرف نشده است
• قرمزی شدید پوست که ممکن است فراتر از مرز سوختگی گسترش یابد
• درد با ایبوپروفن یا استامینوفن کنترل نمی‌شود
• اگر سوختگی بزرگتر از اندازه کف دست است، مراجعه به پزشک را به تاخیر نیندازید

سوختگی درجه دو

نشانه ها:

• پوست خیلی قرمز می‌شود
• تاول تشکیل می‌شود
• فوق العاده دردناک است
• تورم زیادی در ناحیه سوختگی وجود دارد

وقوع:

• وقتی لایه دوم پوست سوخته است

چه زمانی به دنبال کمک باشیم:

• اگر محل سوختگی کوچکتر از 7 سانتی‌متر باشد، ممکن است بتوان همانند درمان سوختگی سطحی با آن برخورد کرد
• اگر محل سوختگی بزرگتر است و یا پاها، صورت، چشم، گوش‌ها، کشاله ران یا مفاصل اصلی را درگیر می‌کند، برای ارزیابی بیشتر به نزدیکترین اورژانس یا پزشک مراجعه کنید تا از تغییر شکل دائمی پوست و یا از دست دادن عملکرد اندام سوخته‌ی خود جلوگیری کنید.

سوختگی درجه سوم

نشانه ها:

• پوست به رنگ ذغالی درآمده است
• رنگ پوست کاملا سفید شده است
• بافت پوست خشک یا چرمی است

وقوع:

• تمام لایه‌های پوست را درگیر می‌کند
• می تواند باعث آسیب دائمی به بافت پوست شود

چه زمانی به دنبال کمک باشیم:

• سوختگی درجه سه یک سوختگی جزئی نیست و این سوختگی‌ها بدون توجه به اندازه یا ناحیه بدن، سوختگی‌های جدی محسوب می‌شوند و بنابراین باید فورا به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.

بیشتر بخوانید: بهترین درمان سوختگی پوست

سخن نهایی

اکثر سوختگی‌های درجه یک و سطحی در عرض یک هفته بهبود می‌یابند. با این حال، برخی از افراد ممکن است متوجه شوند که پوست بهبود یافته برای چندین هفته تیره‌تر یا روشن‌تر از پوست اطراف باقی می‌ماند. درمان سوختگی سطحی در خانه به‌طور کلی برای سوختگی‌های درجه یک کافی است، اگرچه برای نوزادان و افراد مسن مبتلا به هر نوع سوختگی توصیه می‌شود به پزشک مراجعه کنند.

سوالات متداول

منابع: + + + +