شایع ترین عوارض پوستی شیمی درمانی چیست؟
این روش درمانی سلول‌های سرطانی را تخریب کرده و از گسترش آن‌ها جلوگیری می‌کند. داروهای شیمی‌درمانی ممکن است بر سلول‌های سالم بدن نیز تأثیر منفی بگذارند و باعث بروز عوارض جانبی شوند. پوست یکی از اعضای حساس بدن است که تحت‌تأثیر این روش درمانی قرار می‌گیرد و علائم نامطلوبی از خود نشان می‌دهد. در این مقاله، عوارض پوستی شیمی درمانی، علت بروز و راهکارهای مناسب برای پیشگیری و درمان آن‌ها را ارائه خواهیم کرد تا کیفیت زندگی خود را در طول شیمی‌درمانی بهبود بخشید.
آیا همه بیماران عوارض پوستی شیمی درمانی را تجربه می‌کنند؟
عوارض پوستی شیمی درمانی فقط در پوست بعضی از افراد ظاهر می‌شوند و نوع و شدت این عوارض برای هر بیمار متفاوت است. به‌طوری‌که ممکن است برخی از بیماران هیچ علائم نامطلوبی را روی پوست خود مشاهده نکنند.
به‌طور معمول، عوارض شیمی‌درمانی سلامتی پوست افرادی را به‌خطر می‌اندازند که روش درمانی پیشرفته‌ای را تجربه می‌کنند یا تحت درمان طولانی‌مدت قرار می‌گیرند. عوارض پوستی مختلفی وجود دارند که به عواملی مانند نوع دارو، دوز دارو، تعداد جلسات درمان، نوع و موقعیت سلول‌های سرطانی در بدن و وضعیت پوست بیمار قبل از شروع درمان وابسته هستند.
باوجوداینکه علائم پوستی نامطلوب قابل‌پیش‌بینی و درمان هستند، بیماران باید قبل از شروع شیمی‌درمانی به توصیه‌های پزشک درباره علائم پوستی شیمی‌درمانی توجه کنند. درحالت‌کلی، حفظ رطوبت پوست و استفاده از محصولات نرم‌کننده یکی از راه‌های پیشگیری از عوارض پوستی است.
علت بروز مشکلات پوستی هنگام شیمی‌درمانی چیست؟
شیمی‌درمانی به‌عنوان یکی از روش‌های درمانی سرطان، علاوه‌بر مبارزه با سلول‌های سرطانی، بر سلول‌های سالم و غیر سرطانی بدن تأثیر منفی می‌گذارد و منجر به بروز عوارض متعددی روی پوست بیمار می‌شود؛ به‌طوری‌که داروهای شیمیایی سلول‌های پوستی سالم را تخریب می‌کنند و باعث بروز علائم نامطلوب می‌شوند.
عوارض جانبی شیمی‌درمانی چیست؟
داروهای شیمیایی علاوه‌بر مشکلات پوستی، سلامتی اعضای دیگر بدن را تحت‌تأثیر منفی قرار می‌دهند. عوارض جسمی شیمی‌درمانی، عبارت‌اند از:
- خستگی
- تهوع و استفراغ
- تغییر سطح آنزیم‌ها و هورمون‌ها
- ضعف عمومی بدن
بیشتر بخوانید: سرطان پوست؛
شایع‌ترین عوارض پوستی شیمی درمانی چیست؟
شیمی‌درمانی یکی از روش‌های مؤثر برای درمان سرطان است که برخی مواقع، باعث بروز عوارض پوستی می‌شود. شایع‌ترین علائم نامطلوب که پوست بیماران را درگیر می‌کنند، عبارت‌اند از:
- خشکی پوست
- ترشحات پوستی
- التهاب و قرمزی پوست
- تغییر رنگ طبیعی پوست
- حساسیت
- لکه‌های پوستی
- خارش و سوختگی
- عفونت پوستی
این عوارض ممکن است در پوست بدن یا سر و صورت بروز کنند. باوجوداینکه بعضی از این عوارض به‌صورت موقت و کوتاه‌مدت هستند، اما برخی دیگر می‌توانند برای مدت‌زمان طولانی روی پوست بیماران باقی بمانند. پزشکان برای کاهش این عوارض، داروها یا رژیم‌های غذایی و مراقبت‌های پوستی خاصی را به بیماران تجویز می‌کنند.
عوارض پوستی شیمی درمانی و راه‌های مقابله با آن
عوارض پوستی که پس از شیمی‌درمانی بروز می‌کنند، ممکن است برای بعضی افراد ناخوشایند باشند. بهترین راهکار برای مقابله با این عوارض، رعایت توصیه‌های پزشک است. حتی اگر پزشک‌ها با بیمار خود درباره عوارض پوستی شیمی درمانی صحبت نکنند، بیماران باید در این مورد از پزشک متخصص سؤال بپرسند. همچنین مهم‌ترین اقداماتی که بیماران می‌توانند برای مقابله با عوارض پوستی شایع انجام دهند، عبارت‌اند از:
- خشکی زیاد پوست: استفاده از مرطوب‌کننده‌های پوستی راهکار مناسبی برای مدیریت این عارضه است.
- التهاب و قرمزی پوست: برای بهبود این عارضه، کرم‌های مخصوصی تولید شده‌اند. بیماران باید نوع این کرم را از پزشک خود بپرسند تا سلامتی پوست خود را به‌خطر نیندازند.
- جوش‌های پوستی: شستشوی منظم پوست با آب ولرم و تمیز نگه‌داشتن آن، بهترین راهکار برای رویارویی با این عارضه است.
بهترین راهکار برای جلوگیری از مشکلات پوستی قبل و بعد از شیمی‌درمانی
پوست بیماران در طول شیمی‌درمانی حساس‌تر می‌شود؛ برای مثال، داروهای شیمیایی احتمال آفتاب‌سوختگی را افزایش می‌دهند. بنابراین، بیماران باید راهکارهای مراقبت از پوست و مو را اجرا کنند تا از میزان حساسیت پوست خود بکاهند.
نکات مهم برای مراقبت از پوست که اجرای آن‌ها ساده است و به هزینه کمی نیاز دارد، عبارت‌اند از:
- استفاده از محصولات مراقبتی که برای پوست‌های خشک و حساس ساخته شده‌اند، راهکار مناسبی است. البته بهتر است بیماران قبل از خرید کرم یا محصول دیگر با پزشک خود مشورت کنند.
- استفاده از ادکلن یا محصولات پس از اصلاح که حاوی الکل هستند، می‌تواند حساسیت پوست را افزایش دهد. بنابراین، بیماران باید از محصولاتی که استفاده از آن‌ها ضرورتی ندارد، دوری کنند.
- بیماران باید هنگام دوش‌گرفتن از آب خنک یا ولرم استفاده کنند و زمان انجام این‌کار را کاهش دهند. همچنین باید پس از دوش‌گرفتن، خود را با حوله تمیز و نرم خشک کنند.
- اگر پوست بیمار زخم شود، باید از اصلاح موهای آن قسمت خودداری کند تا تحریک پوست افزایش نیابد.
- پوشیدن لباس‌های گشاد به بیماران کمک می‌کند تا از تحریک پوست‌های خود جلوگیری کنند.
- استفاده از کرم ضدآفتاب و بالم لب از پوست در برابر نور خورشید محافظت می‌کند. همچنین بیماران سرطانی باید از رفتن به مکان‌های روباز در ساعات اوج نور خورشید پرهیز کنند.
- افراد بیمار که داروهای شیمیایی را دریافت می‌کنند، باید در طول روز آب کافی بنوشند.
- اگر پوست بیماران در طول شیمی‌درمانی زخم شود، باید آن را بادقت و به‌طور ملایم با آب ولرم بشویند. همچنین باید علاوه‌بر مشورت با پزشک متخصص، علائم پوستی نامطلوب مانند عفونت، قرمزی و تورم را بررسی کنند تا به وضعیت پوست و سلامتی خود بیشتر آگاه باشند.
سؤالات متداول درباره ريزش مو در شیمی‌درمانی
داروهای شیمیایی در درمان سرطان نقش مهمی ایفا می‌کنند، اما ممکن است علاوه‌بر نابودکردن سلول‌های سرطانی، باعث ایجاد مشکلات پوستی شوند؛ برای مثال، این احتمال وجود دارد که موهای بیماران در طول درمان بریزند.
کسب اطلاعات بیشتر درباره عوارض پوستی شیمی درمانی مانند ریزش مو، به بیماران کمک می‌کند تا نسبت‌به جسم‌شان آگاه‌تر شوند و نگرانی‌های خود را درباره سلامتی پوست و مو رفع کنند.
شایع‌ترین علت ریزش مو در طول شیمی‌درمانی چیست؟
داروهای شیمیایی سلول‌های درحال‌رشد را مورد هدف قرار می‌دهند و به فولیکول‌های مو آسیب می‌زنند. بنابراین، موهای بیماران پس از دریافت شیمی‌درمانی می‌ریزند.
آیا همه داروهای شیمی‌درمانی منجر به ریزش مو می‌شوند؟
برخی از داروهای شیمیایی باعث بروز عوارض پوستی و ریزش مو نمی‌شوند. بیماران باید قبل از مصرف داروهای شیمیایی، درباره عوارض جانبی دارو از پزشک معتبر سؤال کنند.
آیا تمامی بیماران موهای خود را از دست می‌دهند؟
جسم افراد نسبت‌به شرایط مختلف واکنش متفاوتی نشان می‌دهد. به‌طوری‌که بعضی از بیماران تمامی موهای خود را از دست می‌دهند و برخی دیگر نازک شدن موهایشان را تجربه می‌کنند.
موها چند مدت پس از آغاز شیمی‌درمانی می‌ریزند؟
موها ممکن است پس از اولین مرحله شیمی‌درمانی شروع به ریزش کنند، اما پس از گذشت سه هفته، به‌طور قابل‌توجهی می‌ریزند. همچنین ابتدا موهای سر و سپس موهای سایر قسمت‌های بدن می‌ریزند. البته ریزش موها می‌تواند نسبت‌به افراد مختلف، دیر یا زود رخ دهد.
آیا پیشگیری از ریزش موها در طول شیمی‌درمانی ممکن است؟
هیچ راه قطعی برای پیشگیری از این عارضه پوستی وجود ندارد. اما بیماران می‌توانند با کمک‌گرفتن از روش‌هایی مانند استفاده از کلاه خنک‌کننده، جذب داروهای شیمیایی توسط فولیکول‌های مو را کاهش داده و ریزش موها را کمتر کنند. همچنین ممکن است پزشک‌ها برای تقویت موهای بیمار داروهای خاصی را تجویز کنند.
بیشتر بخوانید: تاثیر گریه بر پوست صورت
رشد موها چه مدت پس از پایان درمان شروع می‌شوند؟
به‌طور معمول، شش تا هشت هفته پس از پایان درمان، بیماران رشد دوباره موهای خود را تجربه می‌کنند.
آیا می‌توان به رشد موها پس از شیمی‌درمانی سرعت بخشید؟
مکمل بیوتین یا ویتامین B7 برای رشد موها مؤثر است، اما بیمارانی که تحت شیمی‌درمانی قرار می‌گیرند، باید از مصرف مکمل یا داروهای خاص به‌طور خودسرانه پرهیز کنند. داروهای شیمی‌درمانی ممکن است با داروهای دیگر تداخل داشته باشند و سلامتی فرد را تهدید کنند؛ به‌خصوص افرادی که هنوز مراحل درمانی را به‌طور کامل نگذرانده‌اند، نباید هیچ دارویی را بدون اجازه پزشک مصرف کنند.
آیا استفاده از روغن‌های طبیعی در طول شیمی‌درمانی برای جلوگیری از ریزش مؤثر هستند؟
محصولات مراقبت از مو که در حالت عادی برای افزایش رشد مو و جلوگیری از ریزش آن مفید هستند، در طول شیمی‌درمانی کاربرد زیادی ندارند.
درحالت‌کلی، بیماران باید از برنامه غذایی کامل پیروی کرده و از مصرف مواد شیمیایی مانند ماینوکسیدیل پرهیز کنند.
داروهای شیمیایی و ریزش مو باعث ایجاد احساس خارش در پوست می‌شوند. بنابراین، عدم استفاده از مواد شیمیایی که باعث تحریک بیشتر پوست می‌شوند، کار عاقلانه‌ای است.
حتی بهتر است بیماران در طول شیمی‌درمانی از محصولات بهداشتی که برای پوست‌های حساس ساخته می‌شوند، استفاده کنند؛ برای مثال، شامپوی بچه که پوست را کمتر تحریک می‌کند، برای شستن موها گزینه خوبی است.
بیشتر بخوانید: علائم پوستی سرطان سينه؛
مهم‌ترین اقدام پس از تغییر رنگ یا حالت موها در طول شیمی‌درمانی چیست؟
بیماران نباید پس از مشاهده تغییر بافت موهای خود نگران شوند. باوجوداینکه شرایط جسمی تمامی افراد یکسان نیست، اما عوارض پوستی شیمی درمانی مانند ریزش مو دائمی نیستند و پس از اتمام مراحل درمان، پوست و مو به حالت اولیه خود برمی‌گردند. همچنین عدم رشد دوباره موها عارضه‌ای بسیار نادر است.
بیماران باید توجه کنند استفاده از محصولات شیمیایی برای مو، ممکن است عوارض پوستی را شدیدتر کند. همچنین رنگ‌کردن موها در طول شیمی درمانی مجاز نیست. درحالت‌کلی، اگر بیماران می‌خواهند از محصول آرایشی یا بهداشتی خاصی استفاده کنند، باید درباره عوارض و تداخل‌های آن با پزشک خود مشورت کنند.
آیا استفاده از کلاه‌گیس یا موهای مصنوعی صحیح است؟
بسیاری از بیماران این دغدغه را دارند که استفاده از موهای مصنوعی، سلامتی آن‌ها را تهدید نکند. باوجوداینکه محافظت از موها و پوست سر در برابر آفتاب مهم است، اما کلاه‌گیس‌ها هم می‌توانند پوست سر را در روزهای گرم سال به‌شدت گرم کنند. بنابراین، استفاده از این محصولات گزینه خوبی نیست. استفاده از روسری و محصولات مشابه آن برای جلوگیری از گرم‌شدن سر، بهتر از کلاه‌گیس است.
بیشتر بخوانید: علائم پوستی سرطان خون
مراقبت از ناخنها در طول شیمی‌درمانی
ناخنها در طول شیمی‌درمانی ممکن است تحت‌تأثیر منفی قرار بگیرند و تغییر حالت دهند. شایع‌ترین عوارضی که حالت ناخنها را تغییر می‌دهند، عبارت‌اند از:
- تاریک شدن
- ضعف
- خشکی
- شکستگی
- لکه‌های سفید روی ناخنها
این تغییرات موقت هستند و پس از پایان دوره شیمی‌درمانی بهبود یابند، اما اگر بیماران به سلامت ناخن‌های خود اهمیت ندهند، این عوارض ممکن است دائمی باشند یا بهبود آن‌ها زمان زیادی طول بکشد. بنابراین، مراقبت از ناخنها در طول شیمی‌درمانی اهمیت زیادی دارد.
راهکارهای کمک به سلامت ناخنها در طول شیمی‌درمانی
خارج‌شدن ناخنها از حالت طبیعی، ممکن است در طول شیمی‌درمانی رخ دهد. روش‌هایی که به بهبود عوارض پوستی و حفظ سلامت ناخنها کمک می‌کنند، عبارت‌اند از:
- مراجعه‌به متخصص پوست و مو: اگر بیماران متوجه شوند که ظاهر ناخن‌هایشان پس از شروع شیمی‌درمانی تغییر کرده است، باید به پزشک مراجعه کنند و از او راهنمایی بگیرند.
- استفاده از روغن مخصوص ناخن: این روغن‌ها به بهبود سلامتی و قوام ناخنها کمک می‌کنند.
- ضدعفونی‌کردن ناخنها: تمیز نگه‌داشتن ناخنها در حفظ سلامت آن‌ها نقش مهمی دارد. به‌خصوص افرادی که تحت شیمی‌درمانی قرار دارند، باید به نظافت ناخن‌های خود اهمیت دهند. البته بیماران باید برای نظافت پوست، مو و ناخن‌های خود از محصولات ملایم استفاده کنند.
- پوشاندن ناخنها: استفاده از روش‌ها یا محصولاتی که ناخنها را می‌پوشانند، از شکستگی و خراشیدگی آن‌ها پیشگیری می‌کند.
- تغذیه سالم: مواد غذایی که حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند، فواید زیادی برای ناخنها دارند. البته بیماران باید در طول شیمی‌درمانی، درباره رژیم غذایی خود با پزشک متخصص مشورت کنند.
داروهای شیمیایی می‌توانند علاوه‌بر درمان سرطان، باعث بروز عوارض پوستی مانند خشکی، جوش، خارش و ریزش موها شوند. علائم پوستی نامطلوب که در طول درمان بروز می‌کنند، از فرد به فردی دیگر متفاوت هستند. برای مثال، ممکن است یک عارضه پوست فرد را به‌شدت درگیر کند، اما بر پوست بیمار دیگر ظاهر نشود. همچنین دوز داروهایی که بیمار دریافت می‌کند، در نوع و شدت عوارض پوستی شیمی درمانی مؤثر است.
استفاده از مرطوب‌کننده‌ها و پرهیز از محصولات و کارهایی که باعث خشکی پوست می‌شوند، بهترین راهکار برای جلوگیری از عوارض و مراقبت از پوست هستند. همچنین بیماران باید درباره این موضوع با پزشک متخصص مشورت کنند تا سلامتی پوست خود را با مصرف محصولات خاص به‌خطر نیندازند.
عوارض پوستی شیمی درمانی فقط در پوست بعضی از افراد ظاهر می‌شوند و نوع و شدت این عوارض برای هر بیمار متفاوت است. به‌طوری‌که ممکن است برخی از بیماران هیچ علائم نامطلوبی را روی پوست خود مشاهده نکنند.
داروهای شیمیایی سلول‌های درحال‌رشد را مورد هدف قرار می‌دهند و به فولیکول‌های مو آسیب می‌زنند. بنابراین، موهای بیماران پس از دریافت شیمی‌درمانی می‌ریزند
بسیاری از بیماران این دغدغه را دارند که استفاده از موهای مصنوعی، سلامتی آن‌ها را تهدید نکند. باوجوداینکه محافظت از موها و پوست سر در برابر آفتاب مهم است، اما کلاه‌گیس‌ها هم می‌توانند پوست سر را در روزهای گرم سال به‌شدت گرم کنند. بنابراین، استفاده از این محصولات گزینه خوبی نیست.
