آکنه بارداری؛ علت و روش درمان جوش دوران بارداری

با شروع دوره بارداری، بدن دچار تغییراتی می‌شود که کاملاً طبیعی هستند. این تغییرات پوست را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهند و باعث بروز اختلالاتی در آن می‌شوند. یکی از شایع‌ترین آن‌ها آکنه بارداری است که تقریباً برای نیمی از خانم‌های باردار اتفاق می‌افتد. تغییرات هورمونی در این دوره منجربه ظاهر شدن جوش‌هایی بر روی پوست می‌شود. اما معمولاً با دانستن نحوه درمان ضایعات آکنه‌ای می‌توان از وخیم‌تر شدن آن‌ها و همچنین اسکار جلوگیری کرد.

بسیاری از مادران که دارای پوستی شفاف هستند هم ممکن است در دوران بارداری دچار آکنه شوند. دلیل این مسئله تغییرات سطح هورمون‌های بارداری است. با شروع بارداري و افزايش ميزان ترشح آندروژن، پوست چرب‌تر شده و باعث بسته شدن منافذ پوست و بروز آكنه می‌‌شود. تشخیص آکنه توسط پزشک معالج صورت می‌گیرد. اگرچه محصولات و داروهای ضدآکنه وجود دارند که می‌توان آن‌ها را بدون نسخه از داروخانه‌ها تهیه کرد. اما خانم‌های باردار ممکن است در مورد خطرات احتمالی این محصولات در دوران بارداری نگران باشند.

ما در این مقاله قصد داریم تا به بررسی ویژگی‌ها، زمان بروز و نحوه درمان آکنه‌ بارداری و این‌که آیا می‌تواند نشانه بارداری باشد یا بعد از بارداری رخ دهد، بپردازیم:

آکنه بارداری به چه شکل است؟

آکنه‌ها می‌توانند باعث بروز انواع مختلفی از ضایعات پوستی شوند که عبارت‌اند از:

کومدون‌ها (Comedones)

کومدون‌ها ضایعاتی هستند که به دلیل تجمع سبوم درون فولیکول‌های مو ایجاد می‌شوند و می‌توانند به دو نوع سرسیاه و سرسفید بروز کنند.

پاپول‌ها (Papules)

پاپول‌ها برجستگی‌هایی در بافت پوست هستند که می‌توانند از نظر شکل، رنگ و‌اند ازه متفاوت باشند.

پاستول‌ها (Pustules)

پاستول‌ها برجستگی‌های پر از چرکی هستند که با شکستن دیواره منافذ پوستی ایجاد می‌شوند. آن‌ها می‌توانند پایه قرمز یا صورتی با سر زرد یا سفید داشته باشند.

نودول‌ها (Nodules)

نودول یا گره‌ها هنگامی ایجاد می‌شوند که ضایعه پوستی تحریک شده و بزرگ‌تر شود. گره‌ها می‌توانند در اعماق زیرین پوست، حتی عمیق‌تر از پاپول‌ها و پاستول‌ها ایجاد شوند. این ضایعات معمولاً نیازمند درمان پزشکی مانند داروهای خوراکی حاوی ویتامین A هستند.

کیست‌ها (Cysts)

کیست‌ها به منافذ بسته پوست گفته می‌شوند که حاوی ترکیبی از باکتری، سبوم و سلول‌های مرده پوست هستند. کیست‌ها می‌توانند در اعماق پوست ایجاد شوند. پزشکان معمولاً می‌توانند کیست‌ها را با دارو درمان کنند. اما کیست‌های بزرگ ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند.

آکنه بارداری از چه زمانی شروع می‌شود؟

باید گفت که جوش‌ها در هر زمان از این دوران ممکن است ظاهر شوند. و همینطور که گفته شد این امر به دلیل بالا بودن سطح هورمون آندروژن در تمام دوران بارداری است. اما می‌توان گفت آکنه در سه ماه‌ی اول و دوم پدیدار می‌شود و ممکن است در سه ماه‌ی سوم به دلیل سطح خیلی بالایِ آندروژن به اوج خود برسد و بدتر شود.

این را بدانید که هر فرد با دیگری متفاوت است و  تجربه‌ی منحصر به خود را خواهد داشت. ظاهر شدن جوش‌ها در بعضی از افراد بسیار کم و در برخی افراد شدید خواهد بود.

جوش صورت بارداری هر زمانی ممکن است شروع شود

جوش صورت می‌تواند در طول دوران بارداری هر زمانی ظاهر شود، چرا که میزان آندروژن و به دنبال آن، تولید چربی، از اوایل بارداری افزایش می‌یابد.

ولی خود را برای سه‌ماهه سوم آماده کنید، چراکه سطح آندروژن بسیار بالا می‌رود و می‌تواند جوش صورت را شدیدتر کند. مشخص شده است که آندروژن به آمادگی دهانه رحم برای زایمان کمک می‌کند و این موضوع می‌تواند دلیل افزایش آن هنگام نزدیک شدن به زمان زایمان را توضیح دهد.

بیشتر بخوانید:‌ جوش بدن در بارداری؛

آیا جوش صورت از علائم بارداری است؟ عوامل خطرساز بروز جوش صورت در بارداری

علاوه بر آندروژن، عوامل دیگری نیز می‌تواند خطر جوش صورت بارداری را افزایش دهد. گمان می‌رود که سیستم ایمنی در مبارزه با جوش صورت ایفای نقش می‌کند و در دوران بارداری، قوای سیستم ایمنی بانوان به‌طور مداوم تغییر می‌کند و این می‌تواند به بروز جوش صورت کمک کند.

آیا پیشگیری از آکنه بارداری ممکن است؟

هیچ راهی رای جلوگیری از این مشکل وجود ندارد، اما در اینجا چند راهنمایی وجود دارد که ممکن است به خانم‌های باردار کمک کند:

•  شست‌وشوی صورت را به دو بار در روز کاهش دهید.
•  هنگام شست و شوی صورت از شست و شودهنده‌های فاقد چربی و الکل استفاده شود.
• برای هر بار خشک کردن صورت از دستمال حوله‌ای تمیز استفاده کنید.
•  پس از شست‌وشوی صورت از کرم‌های مرطوب کننده استفاده کنید.
• در صورت استفاده از لوازم آرایشی از محصولات فاقد چربی استفاده کنید.
•  هميشه خوب و به‌اند ازه كافي بخوابيد
• به طور مرتب از كرم ضد آفتاب استفاده كنيد
• دستورالعمل ماساژ صحيح صورت را در دوران بارداري از پزشك متخصص پوست بپرسيد و آن را انجام دهيد.
• سعی کنید تا جایی که می‌توانید برای دفع سموم از بدن مقدار زیادی آب بنوشید.

روش‌های درمانی

تغییرات هورمونی دوران بارداری می‌توانند منجر به آکنه شوند. هورمون‌هایی که در درجه اول مسئول آکنه‌ها هستند، تستوسترون (testosterone) و آندروستندیون (androstenedione) می‌باشند که به گروهی از هورمون‌ها با نام آندروژن‌ها (androgens) تعلق دارند. مقادیر غیرطبیعی و بالای این هورمون‌ها می‌تواند باعث ایجاد سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، ناباروری و همچنین آکنه شود.

مطالعه‌ای در سال 2014 نشان می‌دهد که سطح آندروژن در سه ماهه اول بارداری به میزان قابل توجهی بالا می‌رود و در طول بارداری نیز افزایش می‌یابد. آندورژن با افزایش فعالیت غدد سبوم باعث تولید چربی بیشتر در پوست می‌شود. این چربی‌ها منافذ پوست را مسدود کرده و منجر به ایجاد جوش و آکنه می‌شوند.

در درمان آکنه‌ها کنترل تولید سبوم و پاک‌سازی منافذ بسته پوست مدنظر قرار می‌گیرد. خانم‌ها می‌توانند برای برطرف کردن آکنه‌های دوران بارداری خود از درمان‌های دارویی و روش‌های خانگی استفاده کنند.

درمان دارویی  

برای درمان آکنه‌ها محصولات ضدآکنه حاوی سالیسیلیک اسید (salicylic acid) و بنزوئیل پراکسید (benzoyl peroxide) پیشنهاد می‌شوند.

سالیسیلیک اسید یک نوع بتا هیدروکسی اسید (beta hydroxy acid) است که با حل کردن سلول‌های مرده تجمع یافته در منافذ پوست به کاهش آکنه‌ها کمک می‌کند.

بنزوئیل پراکسید نیز با از بین بردن باکتری‌هایی که موجب بروز آکنه می‌شوند و پاک‌سازی منافذ پوست و سلول‌های مرده به بهبود آکنه‌ها کمک می‌کند. خانم‌های باردار می‌توانند بدون نگرانی از محصولاتی که حاوی سالیسیلیک اسید و بنزوئیل پراکسید هستند استفاده کنند. اگرچه این ترکیبات ممکن است باعث بروز واکنش‌های پوستی شوند که عبارت‌اند از:

• خشکی
• پوسته پوسته شدن
• تحریک پوست

به گفته کالج متخصصین زنان و مامایی آمریکا (ACOG)، داروهای ضدآکنه زیر می‌توانند خطر ناتوانی‌های مادرزادی و عوارض بارداری را افزایش دهد.

• هورمون درمانی (hormonal therapy)
• ایزوترتینوین (isotretinoin)
• تتراسایکلین خوراکی (oral tetracyclines)
• رتینوئید موضعی (topical retinoids)

خانم‌ها باید در زمان بارداری از مصرف این داروها اجتناب کنند. پزشک می‌تواند داروهای ضدآکنه دیگری که خطری برای بارداری نداشته باشند تجویز کند.

درمان‌های خانگی

خانم‌ها همچنین می‌توانند از برخی درمان‌های خانگی و ترکیبات طبیعی برای درمان آکنه‌های بارداری استفاده کنند:

روی

روی یک ماده معدنی ضروری برای سنتز پروتئین و تقسیم سلولی است. به گفته مؤسسه ملی سلامت آمریکا (NIH) زنان باردار یا شیرده بیشتر در معرض خطر کمبود روی قرار دارند. به همین دلیل روزانه حدود 11 تا 13 میلی‌گرم زینک را برای زنان باردار و شیرده توصیه می‌کند.

خطراتی که کمبود روی می‌تواند داشته باشد:

• کاهش عملکرد سیستم ایمنی بدن
• از دست دادن اشتها
• تأخیر در بلوغ جنسی
• ریزش مو
• اسهال
• ضایعات پوستی

براساس مطالعه‌ای در سال 2014 بر روی 200 نفر که 100 نفر از آن‌ها به آکنه مبتلا بودند، محققان متوجه ارتباطی بین سطح بالای روی و آکنه‌های شدیدتر شدند.

با توجه به یافته‌های به دست آمده طی تحقیقی در سال 2019، درمان موضعی آکنه‌ها با ترکیبی از اریترومایسین (erythromycin) و روی استات (zinc acetate) مؤثرتر از ژلی است که تنها حاوی اریترومایسین باشد. افراد همچنین می‌توانند از داروهای حاوی روی و یا مواد غذایی که سرشار از روی هستند استفاده کنند:

• صدف
• گوشت ، از جمله گوشت گاو ، گوشت خوک و مرغ
• صدف
• لوبیا
• آجیل
• ماست

ویتامین A

ویتامین A یک واژه کلی برای خانواده‌ای از مواد شیمیایی به نام رتینوئیدها (retinoids) است. رتینوئیدها طیف وسیعی از عملکردهای حیاتی بدن را پشتیبانی می‌کنند که عبارت‌اند از:

• عملکرد سیستم ایمنی
• بینایی
• تولید مثل
• ارتباط بین سلول‌ها

رتینوئیدهای موضعی می‌توانند علائم آکنه را کاهش داده و از بروز آکنه‌های بیشتر جلوگیری کنند. به همین دلیل اولین توصیه برای درمان آکنه‌ها هستند. البته خانم‌های باردار باید قبل از استفاده با پزشک خود مشورت کنند. زیرا به گفته سازمان غذا و دارو (FDA) برخی از داروهای حاوی رتینوئید می‌توانند باعث ناتوانی‌های مادرزادی شوند.

مواد غذایی متنوعی وجود دارند که افراد می‌توانند ویتامین A مورد نیاز بدن خود را از آن‌ها تأمین کنند:

• جگر گاو
• مرغ
• تخم مرغ
• ماهی، از جمله ماهی تن، شاه ماهی، سالمون
• سبزیجات مانند اسفناج، کلم بروکلی، سیب زمینی شیرین و هویج
• میوه‌هایی مانند طالبی و زردآلو
• محصولات لبنی غنی شده

آلوئه‌ ورا 

آلوئه ‌ورا را به‌عنوان یک محصول سالم و مفید جدی بگیرید. اگر از آکنه رنج می‌برید، حتماً از این گیاه استفاده کنید. خصوصاً برای جوش‌های اوایل بارداری، استفاده از آلوئه ورا بی‌خطر است. در گوشت این گیاه ژلی وجود دارد که با استفاده از آن می‌توان از پوست در برابر بروز آکنه محافظت کرد. محصولی طبیعی، بدون هیچ گونه عوارض جانبی است، بنابراین خیال شما از جانب آن راحت است.

عسل

برخی از ترکیبات موجود در عسل دارای خاصیت ضدالتهابی و آنتی‌باکتریایی هستند که می‌توانند به درمان آکنه‌ها کمک کنند. افراد می‌توانند از عسل مستقیماً بر روی آکنه‌ها استفاده کنند. همچنین می‌توانند با اضافه کردن روغن اسطوخودوس یا آب لیمو به عسل یک ماسک صورت برای خود درست کنند.

روغن درخت چای

دلایل ابتلا به جوش در حاملگی متعدد است بنابراین به‌صورت قطعی نمی‌توان از عامل خاصی نام برد. پس باید به تجربه دریابید که کدام روش برای شما سودمند است. برخی از جوش‌ها به دلیل عفونت‌های باکتریایی ایجاد می‌شوند.

 روغن درخت چای را روی محل آکنه بمالید. این ماده در داروخانه‌ها موجود است و مخصوص همین کار تولید می‌شود. بنابراین بدون هیچ شک‌و‌تردیدی می‌توان از آن استفاده کرد.

آیا آکنه می‌تواند نشانه بارداری باشد؟

اگرچه بسیاری از خانم‌ها در طول دوران بارداری خود دچار آکنه می‌شوند. اما بروز آکنه لزوماً نشان‌گر این نیست که یک خانم باردار است.  آکنه‌ها می‌توانند در نتیجه نوسانات هورمون‌ها ایجاد شوند. برای مثال، خانم‌ها ممکن است طی دوران قاعدگی خود دچار جوش‌های جدیدی بر روی پوست خود شوند. برخی شرایط پزشکی و بیماری‌ها مانند سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یا پرکاری تیروئید نیز می‌توانند بر روی سطح هورمون‌ها تأثیر گذاشته و باعث آکنه شوند. با وجود این‌که بسیاری از خانم‌ها تغییرات پوستی را در دوران بارداری خود تجربه می‌کنند. اما آکنه‌ها معمولاً در ماه‌های اول خود را نشان نمی‌دهند. براساس یافته‌هایی که طی یک تحقیق کوچک در سال 2016 بر روی 35 خانم تایوانی به دست آمد، شدت آکنه‌های بارداری معمولاً در سه ماه دوم به اوج خود می‌رسد.

جوش روی شکم در بارداری نشانه چیست؟

پوست شکم به دلیل رشد جنین یکی از نقاطی است که در دوران بارداری دارای بیشترین تغییر می‌شود.  دسته‌ای از این تغییرات که به دلیل به هم خوردن و نوسان‌های هورمونی مانند پروژسترون و استروژن ایجاد می‌شود به صورت کهیر، جوش و خارش شدید روی پوست شکم خودش را نشان می‌دهد.

این نوع جوش‌ها با سایر جوش‌های بدن و صورت در دوره بارداری دارای منشا به وجود آمدن یکسانی هستند و بعد از پایان دوران بارداری نیز خود به خود درمان خواهند شد.

نکته مهم این است که به هیچ وجه در مورد درمان انواع جوش‌های دوره بارداری اقدام به درمان خودسرانه نکنید.

بیشتر بخوانید: مراقبت از پوست چرب در بارداری

آکنه بارداری چه مدت طول می‌کشد؟

در واقع نمی‌توان زمان مشخصی را برای از بین رفتن جوش و آکنه در نظر گرفت. جوش‌های دوران بارداری ممکن است در همان دوران نیز کم و زیاد شوند و یا تنها با رسیدن به سه ماهه‌ی سوم ظاهر شوند. اما می‌توان گفت به محض اینکه بعد از زایمان سطح هورمون‌ها و ایمنی بدن به تعادل برسد این وضع به حالت عادی برخواهد گشت.

آیا امکان بروز آکنه بعد از بارداری وجود دارد؟

خانم‌ها می‌توانند قبل، حین و حتی بعد از بارداری دچار آکنه شوند. تغییرات هورمونی که بعد از زایمان رخ می‌دهند می‌توانند باعث آکنه شوند. مدت و شدت آکنه‌های پس از زایمان در افراد متفاوت است.

در برخی از خانم‌ها آکنه‌های پس از زایمان به خودی خود از بین می‌روند. اما در برخی ممکن است برای برطرف شدن به درمان نیاز داشته باشند. روش‌های درمانی که برای آکنه‌های پس از زایمان در نظر گرفته می‌شود همانند آکنه‌های دوران بارداری است و خانم‌ها ممکن است لازم باشد تا در دوران شیردهی از مصرف برخی داروها و پمادها اجتناب کنند.

قرص‌های ضدبارداری هورمون‌ها را تنظیم می‌کنند که می‌تواند به کنترل آکنه‌ها کمک کند. اما قبل از شروع مصرف قرص ضدبارداری پس از دوره بارداری با پزشک خود مشورت کنید.

توصیه نهایی

طبیعی است که هر خانم بارداری تغییراتی را در پوست خود تجربه کند. برخی از خانم‌ها ممکن است دچار جوش و آکنه‌های شدیدتری شوند اما برخی متوجه از بین رفتن آکنه‌های خود شوند. خانم‌های باردار می‌توانند با خیال راحت از محصولات ضدآکنه که در داروخانه‌ها موجود است استفاده کنند. اما باید از مصرف رتینوئیدها و داروهای ضدآکنه خوراکی حین دوران بارداری و شیردهی خودداری کنند.

مصرف مواد غذایی سرشار از ویتامین A می‌تواند به کاهش علائم آکنه‌ها کمک کند. خانم‌ها همچنین می‌توانند از عسل به عنوان یک مرهم طبیعی برای آکنه‌های خود استفاده کنند. در صورتی که آکنه‌ها شدید و مزمن باشند، باید به پزشک مراجعه شود زیرا او می‌تواند راهکارهای تخصصی‌تری را برای از بین بردن آن‌ها ارائه کند.

اما توصیه آخر ما به شما آرامش است. سعی کنید از تنش‌ها و عوامل استرس‌زا دوری کنید. زیرا استرس می‌تواند باعث بروز مشکلات پوستی و وخیم‌تر شدن آکنه‌ها شوند.