سوختگی پوست صورت؛ دلایل، علائم، پیشگیری و درمان سریع!
صورت نقطه کانونی بسیاری از پاسخ‌های فیزیکی، عملکردی و روانی بدن انسان و سنگ بنای هویت، عملکردهای ضروری بدن مانند غذا خوردن، بینایی و تعامل با محیط اطراف است. به همین دلیل، سوختگی صورت می‌تواند منجر به مشکلاتی در فعالیت‌های روزمره زندگی و همچنین تعاملات اجتماعی و در مجموع، منجر به مشکلات جسمی و روانی بی شماری شود. جراحات سوختگی پوست صورت می‌توانند در نتیجه تماس حرارتی (شعله، مایع داغ، تماس با سطوح داغ) یا تماس غیر حرارتی (الکتریکی، شیمیایی، اصطکاک یا تشعشع) ایجاد شوند. این نوع سوختگی‌ها می‌توانند با شدت‌های مختلف رخ دهند و بنابراین روش‌های درمان مخصوص به خود را دارند. در این مطلب انواع سوختگی پوست و روش‌های مختلف درمان آن‌ها را بررسی می‌کنیم. با ما همراه باشید!
سوختگی پوست چیست؟
سوختگی یکی از شایع‌ترین آسیب‌های خانگی به خصوص در بین کودکان است. در اصل اصطلاح “سوختگی پوست” به معنای این است که شما چیزی بیش از فقط یک احساس سوزش مرتبط با این آسیب را داشته باشید. یعنی سوختگی با آسیب شدید پوستی مشخص می‌شود که در آن، سلول‌های پوست آسیب دیده می‌میرند. در مورد سوختگی پوست صورت ، صدمات ناشی از سوختگی در صورت و گردن می‌توانند تأثیر طولانی مدتی بر عملکرد افراد و همچنین بر تعاملات اجتماعی آن‌ها بگذارند.
بیشتر بخوانید: سوختگی پوست؛ دلایل، انواع و عوارض و روش درمان سریع!
درجات مختلف سوختگی
سه نوع اولیه سوختگی وجود دارد: درجه اول، دوم و سوم. هر درجه بر اساس شدت آسیب وارده به پوست مشخص می‌شود که در آن، درجه اول جزئی‌ترین و درجه سوم شدیدترین نوع سوختگی پوست صورت هستند. عوارض هر درجه از سوختگی پوست شامل موارد زیر می‌شوند:
- سوختگی درجه یک: پوست قرمز شده و تاولی وجود ندارد
- سوختگی درجه دو: پوست تاول زده و ضخیم شدن پوست به‌صورت جزئی دیده می‌شود
- سوختگی درجه سه: پوست بسیار ضخیم شده و ظاهری سفید و چرمی به خود می‌گیرد
سوختگی‌های درجه چهار نیز وجود دارند. این نوع سوختگی شامل تمام علائم سوختگی درجه سه است و علاوه‌براین، از پوست به تاندون‌ها و استخوان‌ها گسترش می‌یابد. انواع سوختگی از جمله سوختگی پوست صورت دلایل مختلفی دارند، از جمله:
- سوختن ناشی از ریختن مایعات داغ و در حال جوش بر روی پوست
- سوختگی‌های شیمیایی
- سوختگی‌های الکتریکی
- آتش، از جمله شعله‌های کبریت، شمع و فندک
- قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید
نوع سوختگی بر اساس علت آن تشخیص داده نمی‌شود. به‌عنوان مثال، سوختن ناشی از ریختن مایعات داغ می‌تواند باعث هر سه درجه از سوختگی شود، بسته به اینکه مایع چقدر داغ بوده و چه مدت زمانی در تماس با پوست باقی مانده است. سوختگی‌های شیمیایی و الکتریکی نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند، زیرا حتی اگر آسیب پوستی آن‌ها جزئی باشد، می‌توانند بر اندام‌های داخل بدن تأثیر بگذارند.
انواع جای سوختگی
سوختگی‌های درجه یک کمترین آسیب را به پوست وارد می‌کنند و به آن‌ها “سوختگی‌های سطحی” نیز می‌گویند زیرا خارجی‌ترین لایه پوست را تحت تاثیر قرار می‌دهند. علائم سوختگی درجه یک عبارتند از:
- سرخی
- التهاب جزئی یا تورم
- درد
- خشک و پوسته پوسته شدن پوست در هنگام بهبودی
از آنجایی که این نوع سوختگی لایه بالایی پوست را تحت تاثیر قرار می‌دهد، پس از جایگزینی سلول‌های جدید پوستی با سلول‌های مرده، علائم و نشانه هایش ناپدید می‌شوند. سوختگی‌های درجه یک معمولاً طی 7 تا 10 روز بدون ایجاد اسکار بهبود می‌یابند.
سوختگی‌های درجه دو جدی‌تر هستند، زیرا آسیب از لایه بالایی پوست به لایه‌های زیرین گسترش می‌یابد. این نوع سوختگی باعث می‌شود پوست تاول بزند و به شدت قرمز و دردناک شود. برخی از تاول‌ها باز می‌شوند و ظاهری چرکین و خیس به محل سوختگی می‌دهند. همچنین با گذشت زمان، بافتی ضخیم، نرم و دلمه مانند به نام اگزودای فیبرینی ممکن است بر روی زخم ایجاد شود.
به دلیل ماهیت ظریف این زخم‌ها، تمیز نگه داشتن ناحیه و بانداژ مناسب آن برای جلوگیری از عفونت ضروری است. این کار همچنین به بهبود سریع‌تر سوختگی کمک می‌کند. بهبود برخی از سوختگی‌های درجه دوم بیش از سه هفته طول می‌کشد، اما بیشتر آن‌ها در عرض دو تا سه هفته بدون بر جای گذاشتن جای زخم، اما اغلب با ایجاد تغییرات رنگدانه‌ای در پوست بهبود می‌یابند.
هرچه تاول‌ها بدتر باشند، مدت زمان بیشتری برای التیام سوختگی طول می‌کشد. در برخی موارد شدید، پیوند پوست برای رفع آسیب ضروری خواهد بود. پیوند پوست، پوست سالم را از ناحیه دیگری از بدن گرفته و به محل پوست سوخته منتقل می‌کند.
سوختگی‌های درجه سه شدیدترین نوع سوختگی پوست صورت و تمامی اعضای بدن هستند (البته بدون احتساب سوختگی‌های درجه چهار). این نوع سوختگی‌ها بیشترین آسیب را ایجاد می‌کنند و در تمام لایه‌های پوست گسترش می‌یابند. سوختگی درجه سه معمولا دردناک نیست، چون در این نوع سوختگی، آسیب آنقدر گسترده است که ممکن است به دلیل از بین رفتن اعصاب پوستی، دردی وجود نداشته باشد. بسته به علت، علائم سوختگی درجه سه می‌توانند شامل موارد زیر شوند:
- پوست به رنگ مومی و سفید می‌شود
- پوست به رنگ زفال می‌شود
- رنگ قهوه‌ای تیره بر روی پوست
- بافت برجسته و چرمی
- تاول‌هایی که بزرگتر نمی‌شوند
سوختگی پوست صورت بدون جراحی، اسکار و انقباض شدیدی بر روی پوست باقی می‌گذارد. هیچ جدول زمانی مشخصی برای بهبود خود به خودی کامل سوختگی‌های درجه سه وجود ندارد و شما هرگز نباید برای خوددرمانی سوختگی درجه سه اقدام کنید.
بیشتر بخوانید: سوختگی پوست با آب جوش؛ راهکاری‌های درمان و کاهش سوزش سریع
درمان سوختگی پوست
به‌طور خلاصه، سوختگی‌های شدید نیاز به کمک فوری پزشکی دارند. سوختگی‌های جزئی معمولاً با کمک‌های اولیه قابل درمان هستند. اگر شرایط زیر را تجربه می‌کنید سریعا با اورژانس تماس بگیرید:
- سوختگی پوست صورت یا سایر نواحی بدن عمیق بوده و تمام لایه‌های پوست را درگیر کرده است
- باعث خشکی و چرمی شدن پوست شده
- به رنگ زغالی یا دارای لکه‌هایی به رنگ سفید، قهوه‌ای یا سیاه باشد
- قطر زخم سوختگی بزرگتر از 3 اینچ (حدود 8 سانتی متر) است
- دست‌ها، پاها، صورت، کشاله ران، باسن یا یک مفصل اصلی سوخته است
- سوختگی با استنشاق دود همراه است
- بدنتان خیلی سریع شروع به تورم کند
سوختگی‌های الکتریکی، از جمله سوختگی‌های ناشی از رعد و برق، و سوختگی‌های شیمیایی عمده نیاز به مراقبت‌های پزشکی اورژانسی دارند. سوختگی‌های جزئی در صورتی که چشم، دهان، دست یا نواحی تناسلی را تحت تاثیر قرار دهند ممکن است نیاز به مراقبت اورژانسی داشته باشند. نوزادان و افراد مسن ممکن است برای سوختگی‌های جزئی نیز به مراقبت‌های اضطراری نیاز داشته باشند.
برای سوختگی‌های جزئی:
- سوختگی را خنک کنید. ناحیه مورد نظر را حدود 10 دقیقه زیر آب جاری خنک (نه سرد) نگه دارید. برای سوختگی پوست صورت یک پارچه خنک و مرطوب را بر روی صورتتان بمالید تا درد از بین برود. برای سوزش دهان در اثر غذا یا نوشیدنی داغ، یک تکه یخ را برای چند دقیقه در دهان قرار دهید.
- هر نوع وسایل تنگ را از ناحیه سوخته بردارید. سعی کنید این کار را به سرعت و به آرامی و قبل از اینکه ناحیه متورم شود انجام دهید.
- تاول‌ها را نترکانید. اگر تاول شکسته شد، به آرامی محل آن را با آب تمیز کنید و از یک پماد آنتی بیوتیک استفاده کنید.
- پس از خنک شدن محل سوختگی، از یک لوسیون مانند لوسیون حاوی آلوئه ورا یا کره کاکائو استفاده کنید.
- محل سوختگی را با یک باند تمیز بپوشانید. آن را شل بپیچید تا به پوست سوخته فشار وارد نکند.
- در صورت نیاز، مسکن‌های بدون نسخه مانند ایبوپروفن، ناپروکسن یا استامینوفن مصرف کنید.
درمان صحیح سوختگی با روغن
برخی از انواع روغن‌ها نیز می‌توانند برای درمان سوختگی‌های کوچک و جزئی استفاده شوند. در ادامه با بهترین روغن‌های ضروری برای درمان سوختگی پوست صورت و سایر نواحی بدن، به‌ویژه برای سوختگی‌های درجه یک آشنا می‌شویم.
- روغن بابونه
- روغن اکالیپتوس
- روغن درخت عرعر
- روغن اسطوخودوس
- روغن پونه کوهی
- روغن نعناع تند
- روغن کاج
- گیاه مریم گلی
- روغن درخت چای
- 10. آویشن
هرگز اسانس‌های خالص و رقیق نشده از این روغن‌ها را مستقیماً روی سوختگی پوست صورت استفاده نکنید، زیرا این کار می‌تواند سوختگی را تشدید کند، و باعث التهاب و درد شود. استفاده از روغن‌های ضروری برای درمان سوختگی‌های جزئی، در صورتی که به درستی استفاده شوند، کاملا بی‌خطر است. شما می‌توانید آن‌ها را به روش‌های مختلف برای سوختگی پوست صورت اعمال کنید.
بیشتر بخوانید: آفتاب سوختگی لب؛ علائم، دلایل و درمان‌های خانگی لب سوختگی!
روش کمپرس
کمپرس بهترین روش برای درمان سوختگی‌های جزئی است. برای این کار:
- حدود 5 قطره از اسانس انتخابی خود را به 1 فنجان آب گرم اضافه کنید. در صورت تمایل می‌توانید اسانس‌های مختلف را با هم مخلوط کنید.
- پس از مخلوط کردن روغن با آب، پارچه تمیزی را با آن خیس کرده و به پوست بمالید.
- این کار را تا زمانی که آب کمپرس تمام شود تکرار کنید.
- به ساخت کمپرس و استفاده روزانه تا زمانی که زخم شروع به بهبودی کند ادامه دهید.
مرهم، لوسیون یا پماد
شما می‌توانید یک محصول مرطوب کننده یا روغن حامل را همراه با روغن‌های ضروری ذکر شده بر روی سوختگی پوست صورت خود اعمال کنید.
بهتر است زمانی که سوختگی‌ها در حال بهبود هستند از این روش استفاده کنید. استفاده از محصولات روغنی بر روی سوختگی‌های تازه می‌تواند باکتری‌ها را درون زخم‌ها به دام بیاندازد که در نتیجه ممکن است عفونت را بدتر کند. بنابراین این روش برای کمک به بهبود و مرطوب کردن پوست سوخته خوب است، اما برای جلوگیری از عفونت مفید نیست. از این روش برای سوختگی‌های تازه یا سوختگی‌های درجه دو استفاده نکنید.
برای استفاده از این روش، هنگامی که التهاب فروکش کرد، روغن‌های ضروری خود را با یک لوسیون یا روغن حامل مخلوط کنید. برای این کار باید 5 قطره روغن را در 30 گرم از لوسیون یا روغن حامل خود بریزید. برخی از بهترین روغن‌های حامل برای این کار عبارتند از:
- روغن زیتون
- روغن نارگیل
- روغن آووکادو
- روغن جوجوبا
- روغن آفتابگردان
سپس مخلوط را مستقیماً روی محل سوختگی پوست صورت یا سایر نواحی بدن بمالید. اگر دچار تشدید التهاب، خارش یا جوش شدید، فوراً استفاده از روغن‌های ضروری را متوقف کنید، چون احتمالا در حال تجربه‌ی یک واکنش آلرژیک از یک اسانس خاص هستید.
سوالات متداول
درجه یک: پوست قرمز شده و تاولی وجود ندارد
درجه دو: پوست تاول زده و ضخیم شدن پوست به‌صورت جزئی دیده می‌شود
درجه سه: پوست بسیار ضخیم شده و ظاهری سفید و چرمی به خود می‌گیرد
1. سوختگی را خنک کنید. 2. هر نوع وسایل تنگ را از ناحیه سوخته بردارید. 3. تاول‌ها را نترکانید. 4. پس از خنک شدن محل سوختگی، از یک لوسیون مانند لوسیون حاوی آلوئه ورا یا کره کاکائو استفاده کنید. 5. محل سوختگی را با یک باند تمیز بپوشانید. آن را شل بپیچید تا به پوست سوخته فشار وارد نکند. 6. در صورت نیاز، مسکن‌های بدون نسخه مانند ایبوپروفن، ناپروکسن یا استامینوفن مصرف کنید.
