عوارض برنزه شدن پوست؛ خطرات سولاریم و آفتاب + راه درمان

قبل از هر چیز اجازه دهید یک واقعیت را برایتان روشن کنم و آن اینکه چیزی به نام برنزه شدن ایمن وجود ندارد! سلول‌های پوست در اپیدرم(لایه بالایی پوست)، رنگدانه‌­ای به نام ملانین تولید می‌کنند که به پوست رنگ می‌بخشد. زمانی که پوست در معرض اشعه ماوراءبنفش قرار می‌گیرد تولید ملانین در آن افزایش می‌یابد تا از پوست در برابر آسیب‌های پوستی محافظت کند. به عبارتی افزایش ملانین سبب تغییر رنگ و برنزه شدن پوست با سولاریم و آفتاب می‌شود و به‌نوعی نشان‌دهنده آسیب‌دیدگی پوست است! اگر می‌خواهید درباره عوارض برنزه شدن پوست و نحوه محافظت از پوست برنزه‌شده بیشتر بدانید تا پایان مقاله با کیوت مگ همراه باشید.

سولاریوم چیست؟

از سولاریوم به عنوان واحد برنزه کننده پوست یاد می‌شود که در فرایند برنزه کردن، از اشعه ماوراء بنفش استفاده می‌کند. سولاریوم ها به عنوان تخت آفتاب، لامپ آفتابی یا تخت برنزه نیز شناخته می شوند. سولاریوم باعث برنزه شدن در مدت زمان کوتاهی می‌شود.

در فرایند برنزه شدن پوست توسط سولاریوم، لامپ‌ها تشعشعاتی مشابه آنچه از خورشید دریافت می‌کنیم ساطع می‌کنند و به برنزه شدن پوست کمک می‌کنند.

فردی که تحت این فرآیند قرار می‌گیرد در یک منطقه خاص در فاصله چند قدمی لامپ‌های UV دراز می‌کشد و لامپ‌ها روشن می‌شوند و اشعه ماوراء بنفش بر روی بدن ساطع می‌کنند و پوست را به تدریج برنزه می‌کنند. کل فرآیند بین 5 تا 20 دقیقه طول می‌کشد و بسیار ساده است.

چرا آفتاب سوختگی ایجاد می‌شود؟

هنگامی ‌که اشعه ماوراء بنفش به پوست می‌رسد، به سلول‌های اپیدرم پوست آسیب می‌زند. در پاسخ، سیستم ایمنی بدن جریان خون را در مناطق آسیب دیده افزایش می‌دهد.

افزایش جریان خون همان چیزی است که به آفتاب سوختگی، قرمزی مشخص می‌دهد و باعث می‌شود پوست هنگام لمس گرم شود. در همان زمان، سلول‌های پوست آسیب‌دیده، مواد شیمیایی آزاد کرده تا پیام‌ها را از طریق بدن ارسال کنند و آفتاب سوختگی به عنوان یک احساس سوزش دردناک توسط مغز‌ ترجمه شود.

بیشتر بخوانید: چک لیست آفتاب گرفتن؛

عوارض برنزه شدن پوست با سولاریم و آفتاب

برنزه شدن علامت آسیب پوست براثر تابش اشعه ماوراءبنفش است. درواقع پوست با تغییر رنگ نشان می‌دهد که تولید ملانین را افزایش داده تا از سلول‌های پوستی در برابر اثرات اشعه ماوراءبنفش محافظت کند- ملانین همان رنگدانه ای است که مو، چشم و پوست شما را رنگ می‌دهد.

افزایش ملانین ممکن است باعث تیره شده پوست طی ۴۸ ساعت آینده شود. برنزه شدن با سولار در مقایسه با برنزه شدن طبیعی در برابر آفتاب با سرعت بیشتری اتفاق می‌افتد زیرا اشعه‌ی ماوراءبنفشی که از دستگاه سولار تابیده می‌شود تا ۵ برابر بیشتر از آفتاب ظهر است!

مهم نیست که چه پوستی دارید واقعیت این است که هرچه پوستتان بیشتر در معرض تابش اشعه UV قرار گیرد خطر ابتلا به سرطان پوست بیشتر خواهد بود.

حتی افرادی که پوست تیره‌ای دارند و از برخی محافظت‌های طبیعی در برابر اشعه ماوراءبنفش برخوردار هستند، همچنان فعالیت‌هایی مانند آفتاب گرفتن، برنزه شدن با سولار یا استفاده نکردن از ضد آفتاب می‌تواند به پوستشان آسیب برساند. سولاریم از اشعه UVA و UVB مصنوعی برای برنزه کردن پوست استفاده می‌کند که هر دو مستقیماً در بروز سرطان و پیری زودرس پوست نقش دارند.

مهم نیست که چه پوستی دارید واقعیت این است که هرچه پوستتان بیشتر در معرض تابش اشعه UV قرار گیرد خطر ابتلا به سرطان پوست بیشتر خواهد بود.

علاوه بر این قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراءبنفش احتمال ابتلا به آب‌مروارید و سرطان چشم را نیز افزایش می‌دهد. برخی از عوارض برنزه شدن پوست را در ادامه باهم مرور می‌کنیم:

۱- آسیب سلول‌های پوستی

اشعه ماوراءبنفشی که از خورشید یا دستگاه سولار منتشر می‌شود در دو نوع موج کوتاه(UVB) و موج بلند(UVA) است. اشعه UVB به اپیدرم و لایه بیرونی پوست نفوذ می‌کند، این درحالی است که سلول‌های اپیدرم هر ۲۸ روز یکبار مجدد بازسازی می‌شوند.

بنابراین زمانی که بدون محافظت در برابر نور خورشید قرار می‌گیرید اشعه UVB می‌تواند به سلول‌های پوستی شما آسیب برساند. کاری که سلول‌ها با این رنگدانه­‌های اضافی می‌کنند این است که آن را مانند چتر در بالای هسته سلول نگه می‌دارند و این باعث می‌شود که پوست به حالت ریکاوری برود و سلول‌های ملانویست را برای تولید ملانین بیشتر تحریک کند، که در نتیجه آن رنگ پوست تیره و برنزه می‌شود.

۲-سرطان پوست

زمانی که پوست در معرض نور خورشید یا دستگاه سولار قرار می‌گیرد با افزایش ملانین سعی دارد تا جلوی جذب برخی اشعه‌های ماوراءبنفش خطرناک را بگیرد. به این دلیل است که پوست‌­های روشن بیشتر از پوست‌­های تیره می­سوزند.

با این حال حتی اگر تعداد ملانین موجود در پوستتان نیز بیشتر باشد باز هم قرار گرفتن در معرض UV می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان پوست را افزایش دهد. تخت‌های سولار حتی از آفتاب نیز خطرناک‌تر هستند؛ تحقیقات نشان داده است که ۷۵ درصد از افراد زیر ۳۵ سال که فقط یک جلسه از سولار استفاده کرده‌اند، به ملانوما مبتلا شده‌اند.

 سرطان پوست بدترین و جدی‌ترین عارضه ناشی از برنزه کردن پوست به وسیله سولاریوم است. به گفته سازمان غذا و داروی ایالات متحده، برنزه کردن با سولاریوم خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد.

۳- پیری زودرس پوست

اگر از برنزه شدن زیر نور آفتاب لذت می­برید، احتمالاً نمی‌خواهید بشنوید که یکی از عوارض برنزه شدن پوست، ایجاد چین­ وچروک ­های ناخواسته است! در واقع قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراءبنفش بدون محافظت(عدم استفاده از کرم ضدآفتاب با SPF مناسب) باعث تجزیه فیبرهای کلاژن و الاستین و منجر به بروز چین و چروک در پوست می‌شود.

۴- ایجاد کک‌ومک و لکه‌های پوستی

پوستی که مدام در معرض اشعه‌های مضر قرار می‌گیرد علاوه بر اینکه رنگ و بافت متفاوتی پیدا می‌کند ممکن است لک‌دار شود. لک و کک‌ومک اغلب در مناطقی از بدن مانند دست، پا و صورت که بیشتر در معرض آفتاب قرار دارند دیده می‌شود.

اگرچه این لک‌ها لزوماً نگران‌کننده نیستند اما می‌توانند نشانه آسیب‌دیدگی و از عوارض برنزه شدن پوست باشند که احتمال خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش می‌دهند.

۵- افزایش استرچ مارک‌های پوستی

اگر فکر می‌کنید که با آفتاب گرفتن می‌توانید ترک‌های پوستی‌ای که در اثر افزایش یا کاهش وزن و یا بارداری روی پوستتان ایجاد شده است را ناپدید کنید باید بگویم که برنزه کردن باعث می‌شود که این علائم ناخواسته بیشتر دیده شوند!

استرچ مارک‌ها اساساً نوعی بافت زخمی هستند که به‌اندازه پوست سالم دارای ملانویست عملکردی نیستند یعنی نمی‌توانند همانند سایر نواحی پوستی به خورشید پاسخ دهند.

۶- سوختگی

برنزه شدن نه تنها از شما در برابر آفتاب‌سوختگی محافظت نمی‌کند بلکه می‌تواند باعث آسیب بیشتر پوست شود. حتی مقدار کمی اشعه ماوراءبنفش می‌تواند به سلول‌های پوست برنزه‌شده آسیب برساند و در طولانی مدت منجر به سرطان پوست شود.

مهم نیست که رنگ پوستتان را با سولار تیره کرده‌اید یا مقدار ملانین پوستتان به طور طبیعی زیاد است، در هر صورت ضد آفتاب بزنید و هر دو ساعت آن را تمدید کنید.

۷- آسیب دیدگی چشم

استفاده از سولاریوم با ملانوم چشمی که یک سرطان چشم است، مرتبط است. عدم استفاده از عینک، خطر ابتلا به سرطان چشم را افزایش می‌دهد. اشعه ماوراء بنفش که باعث برنزه شدن پوست در تخت برنزه می‌شود. همچنین می‌تواند باعث مشکلات چشمی مانند آب مروارید و فتو کونژونکتیویت شود.

فوتوکراتیتیس یا آسیب دیدگی چشم ناشی از نور آفتاب تحت عنوان افتاب سوختگی قرنیه در نظر گرفته می‌‌شود. این اختلال به علت قرار گرفتن در معرض پرتوهای شدید نور خورشید به وجود می‌‌آید. 

بیشتر بخوانید: درمان آفتاب سوختگی صورت؛ 

عوارض برنزه کردن برای چه کسانی بیشتر است؟

ریسک عوارض برنزه کردن پوست در افراد جوان بیشتر است و شواهد به دست آمده نشان داده افرادی که قبل از سن ۲۵ سالگی در معرض پرتوهای فرابنفش قرار می‌‌گیرند در مراحل بعدی زندگی دچار سرطان پوست خواهند شد.

آفتاب سوختگی در دوران کودکی باعث می‌‌شود که در دوران بزرگسالی ریسک بروز سرطان پوست افزایش پیدا کند. حمام آفتاب گرفتن یا برنزه کردن پوست در افراد زیر ۱۸ سال ممنوع می‌باشد.

۵ درمان خانگی برای از بین بردن عوارض برنزه شدن پوست

اشعه‌های خورشید از بسیاری جهات به پوست آسیب می‌رسانند که رایج‌ترین آن برنزه شدن پوست است. در ادامه 5 درمان خانگی برای از بین بردن عوارض برنزه شدن پوست با سولاریم و آفتاب را باهم مرور می‌کنیم:

۱- گوجه‌فرنگی

گوجه‌فرنگی فقط یک ماده عادی برای سالاد نیست بلکه یک غذای عالی برای پوست به شمار می‌رود. گوجه‌فرنگی سرشار از لیکوپن- یک آنتی‌اکسیدان قوی است که می‌تواند از پوست در برابر اشعه مضر UV محافظت کند. این ماده همانند یک ضد آفتاب طبیعی عمل کرده و از آفتاب‌سوختگی جلوگیری می‌کند.

همچنین با خاصیت خنک‌کنندگی‌ای که دارد آسیب پوستی را ترمیم و به کاهش روند پیری کمک می‌کند. این ماده با از بین بردن سلول‌های مرده پوست باعث درخشش پوست می‌شود. برای تهیه یک اسکراب خانگی کافی است یک گوجه‌فرنگی را رنده کنید و تفاله آن را روی پوست بمالید. می‌توانید دو بار در هفته از این ماسک استفاده کنید.

 ۲- ماست

برای از بین بردن عوارض برنزه شدن پوست می‌توانید ماست را با کمی آرد گندم مخلوط کنید و روی صورت، دست یا پاها بمالید. بعد از اینکه خشک شد آن را بشویید. ماست و آرد وقتی‌که باهم مخلوط می‌شوند همانند یک اسکراب عمل کرده و سلول‌های مرده و تیره پوست را به راحتی از بین می‌برند. استفاده منظم از این مخلوط، پوستی شفاف، نرم و لطیف به شما هدیه می‌دهد. 

۳- لیمو

لیمو حاوی مقدار زیادی ویتامین C است که برای از بین بردن عوارض برنزه شدن پوست با سولاریم و آفتاب، بسیار عالی است. یک لیمو را برش بزنید و آن را روی پوست بمالید بعد از نیم ساعت پوستتان را بشویید. اسید سیتریک موجود در لیمو نه تنها در از بین بردن لک، بلکه در از بین بردن آکنه و روشن شدن پوست نیز بسیار مؤثر است.

۴- آلوئه‌ورا

این گیاه که امروزه به عنوان اکسیر برای انواع بیماری‌ها شناخته شده است، می‌تواند برای تمام بیماری‌های پوستی مفید باشد. کافی است مقداری از میوه آلوورا را روی پوست بمالید تا از شر آفتاب‌سوختگی و عوارض برنزه شدن پوست خلاص شوید.

۵- خیار

خیار یک روشن کننده طبیعی است که می‌تواند رنگدانه‌­ها و تیرگی‌های پوستی را کاهش دهد. استفاده منظم از این ماده علاوه بر کاهش عوارض برنزه شدن، سبب آبرسانی و لطافت پوست می‌شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

هر چه زودتر سرطان پوست را تشخیص دهید، درمان آن آسان تر است. علائم هشدار دهنده عبارتند از:

• خال یا هر لکه قهوه ای که در طول زمان در رنگ، بافت یا اندازه تغییر می‌کند.
• خال ها یا لکه هایی که بعد از نوجوانی ظاهر می‌شوند.
• ضایعات پوستی رنگی (سیاه یا قهوه ای) یا نیمه شفاف و افزایش اندازه.
• هر گونه رشد یا خال پوستی که باعث خارش، پوسته پوسته شدن یا خونریزی شود.
• هر گونه رشد یا خال پوستی که درد داشته باشد.

خلاصه اینکه بگذارید خیالتان را راحت کنم، هر چیزی که تا به امروز در مورد ایمن بودن برنزه شدن بدون سوختگی شنیده‌اید دروغی بیش نبوده است!

انواع اشعه ماوراءبنفش، چه از آفتاب چه از سولار، می‌تواند به پوست شما آسیب برساند و خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش دهد. اگر تجربه‌ای از عوارض برنزه پوست با سولاریم و آفتاب داشتید خوشحال می‌شویم نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.