تبخال چیست و چگونه درمان می‌شود؟

تب خال که تاول تب نیز نامیده می‌شود، تاول‌های پر از مایعی است که روی لب یا اطراف لب ایجاد می‌شود.تبخال بیماری شایعی است که همه ما ممکن است در زندگی آن را تجربه کنیم. شایع‌ترین نوع تبخال «تبخال لب» است که در اطراف دهان و لب‌ها ایجاد می‌شود. اما ویروسی که باعث ایجاد تبخال می‌شود می‌تواند نقاط دیگری از بدن را هم آلوده کند.

تبخال یک ضایعه پوستی است که علاوه بر این که ممکن است ظاهر ناخوشایندی در چهره ایجاد کند، معمولا با درد و سوزش زیادی هم همراه است. تبخال مسری است و ممکن است به طور مکرر در افراد بروز کند. در این مقاله در مورد علت بروز تبخال و روش‌های درمان تبخال با شما صحبت خواهیم کرد.

تبخال چیست؟

تبخال یک ضایعه یا تاول پوستی قرمز یا صورتی رنگ است که معمولا در اطراف دهان یا روی لب و یا در محل جدا شدن پوست لب از پوست صورت ایجاد می‌شود. البته ممکن است در ناحیه تناسلی هم تبخال ایجاد شود که در این صورت تبخال تناسلی نامیده می‌شود. تبخال به علت آلودگی فرد به ویروس هرپس ایجاد می‌شود. امکان انتقال ویروس از فردی به فرد دیگر وجود دارد.

افرادی که یک بار دچار تبخال شده‌اند باید بدانند ویروس تبخال در بدن آنها همیشه وجود خواهد داشت و در صورتی که شرایط برای آن فراهم شود دوباره تبخال می‌زند پس این افراد سعی کنند از بوسیدن دیگران به ویژه کودکان و نوزادان خودداری کنند. احتمال سرایت در مواردی که فرد دارای تبخال است و تبخال هنوز خشک نشده است خیلی بیشتر است.

این ویروس بر اثر ورود بعضی از مواد غذایی خاص به بدن، تب و بیماری، آلرژی، سرماخوردگی، قاعدگی، تغییرات هورمونی، بارداری و استرس و اضطراب فعال می‎‌شود و خودش را به شکل تبخال لب یا دیگر قسمت‏‌ها نشان می‌دهد.گاه دیده می‌شود که تبخال روی چانه و نزدیک سوراخ بینی و یا حتی روی بافت‌های سفت درون دهان ایجاد می‌شود. در مواردی هم دیده شده که تبخال بر روی چشم ایجاد شده که متاسفانه می‌تواند با آسیب رساندن به قرنیه باعث کوری شود.

برای پیشگیری از بروز تبخال چه می‌توان کرد؟

ویروس تبخال یک ویروس فرصت طلب است. یعنی در مواقعی که شرایط برای آن فراهم شود خود را نشان می‌دهد. تضعیف سیستم ایمنی بدن، مصرف طولانی مدت آنتی بیوتیک‌ها، تب و خستگی زیاد باعث بروز تبخال می‌شوند. بنابراین اگر از جمله افرادی هستید که معمولا دچار تبخال می‌شوند، مراقب تغذیه و سلامت خود باشید و به ویژه از مواد غذایی دارای آهن و ویتامین‌های ب استفاده نمایید.

مواد غذایی حاوی ویتامین ث مثل انواع سبزیجات و میوه‌ها هم در پیشگیری از بروز تبخال کمک می‌کنند. استراحت و خواب کافی داشته باشید تا کمتر دچار تبخال شوید. افکار منفی و فشار عصبی را از خود دور کنید و آرامش داشته باشید.

اگر فردی دارای تبخال است از بوسیدن وی خودداری کنید و اگر خود مبتلا به تبخال هستید دیگران را نبوسید. ویروس تبخال از طریق تماس هم می‌تواند منتقل شود. اگر تبخال زده‌اید سعی کنید به آن دست نزنید و اگر دست زدید حتما دست خود را با شوینده بشویید تا از انتقال آن به دیگران جلوگیری نمایید. قرار گرفتن طولانی مدت در هوای گرم و آفتاب و یا هوای خیلی سرد هم می‌تواند به بروز تبخال کمک کند.

اقداماتی وجود دارند که رعایت آنها می‌توان به ابتلا به این ویروس جلوگیری کرد یا مانع از انتقال HSV به فردی دیگر شد. اگر نشانه‌های ابتلا به HSV نوع یک را تجربه می‌کنید، اقدامات پیشگیرانه زیر را در نظر داشته باشید:

• سعی کنید از تماس مستقیم فیزیکی مستقیم با دیگر افراد خودداری کنید.
• از به اشتراک گذاشتن وسایلی که ممکن است ویروس را منتقل کنند، مانند لیوان، حوله، ظروف غذاخوری، لباس، لوازم آرایشی و رژ لب پرهیز کنید.
• در طول تشدید نشانه‌های تبخال از رابطه جنسی دهانی، بوسیدن یا هر نوع فعالیت جنسی دیگر دوری کنید.
• هنگام استفاده از دارو، دست‌های خود را بشویید و دارو را به کمک پنبه روی زخم بمالید تا تماس با زخم به حداقل برسد.

علائم تبخال لب

بیشتر افراد تا ماه‌ها یا سال‌ها پس از آلوده شدن، هیچ گونه علائمی را تجربه نمی‌کنند. افرادی که در دوره ابتدایی علائم دارند معمولاً حدود ۴ روز پس از مواجهه (بین ۲ تا ۱۲ روز) این علائم در آن‌ها بروز می‌کند.

بسیاری از افراد، تبخال‌های روی لب‌شان را حتی قبل از بیرون آمدن حس می‌کنند. وقتی قسمتی از لب شما در حال تبخال زدن است، در آن قسمت سوزش، خارش و بی‌حسی دارید و اولین علائم تورم هم همان جا ظاهر می‌شوند. علاوه بر این در هنگام بروز تبخال، ممکن است دمای آن قسمت بالا برود. سردرد، مشکلات بلع، تورم لب و زخم روی آن هم از دیگر علائم تبخال هستند.

بازی کردن با بافت تبخال یا کندنش می‌تواند آن را گسترده کند و البته بسیار دردناک است، بنابراین بهتر است با آن کاری نداشته باشید تا خودش از بین برود یا با تجویز دکتر پوست از پماد استفاده کنید. 

چه درمان‌هایی برای تبخال وجود دارد؟

افرادی که  دچار تبخال می‌شوند دوست دارند هرچه زودتر این ضایعه پوستی برطرف شود چون علاوه بر دردی که دارد، زیبایی ظاهری آنها را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.

به طور کلی حدود 7 تا 10 روز یا نهایتا 3 هفته طول می‌کشد تا تبخال بهبود یابد، بنابراین پس از بروز تبخال باید تا مدتی صبر نمود که تبخال برطرف شود اما روش‌هایی وجود دارد که به درمان سریع‌تر تبخال کمک می‌کند و احتمال بروز مجدد آن و انتقال به دیگر افراد را کاهش می‌دهد. برای کاهش درد می‌توانید از آسپیرین یا ایبوپروفن و یا استامینوفن استفاده نمایید (اگر کودکتان دچار تبخال شده است حتما برای تجویز مسکن با پزشک مشورت نمایید).

آیا ویروس تبخال واگیردار است؟

تبخال، به ویژه وقتی روی قسمت‌های آشکار بدن مثل لب، پوست دست و صورت یا بینی باشد به شدت واگیردار است بنابراین اگر با فردی در تماس هستید که روی لبش تبخال دارد بهتر است او را نبوسید و مطمئن شوید که قاشق و چنگال و ظرف غذایش کاملا از شما جدا باشند.

علاوه بر این وسایلی که با تبخال لب خودتان تماس داشته‌اند را بهتر است دیگر استفاده نکنید. مثلا رژ لب یا پمادی که به لبتان زده‌اید را دور بیاندازید و با حوله‌ای که استفاده کرده‌اید دیگر صورتتان را خشک نکنید.

وقتی هرپس سیمپلکس وارد بدن می‏‎شود دیگر بیرون نمی‌رود. این ویروس از دهان به سیستم عصبی مرکزی می‌رود و همان جا می‌ماند تا با حمله بعدی دوباره خودش را نشان بدهد. برای همین بسیاری از افرادی که به کل سابقه ابتلا به تبخال را ندارند (مثلا تا سی سالگی هیچ تبخالی نزده‌‏‎اند)، بعد از اولین تجربه‎شان مدام تبخال‌های دیگری را در لب یا بینی تجربه می‌کنند.

درمان‌های خانگی تبخال

با تغذیه درست می‌توانید سیستم ایمنی خود را تقویت کنید و به رفع هرچه زودتر تبخال کمک نمایید. مصرف سیب زمینی و لبنیات سیستم ایمنی شما را تقویت میکند. مصرف غذاهای دارای مقادیر بالای L- آرژنین باعث می‌شود درمان دیرتر اتفاق بیفتد. شکلات از جمله این غذاها است که هم باعث تحریک بروز تبخال می‌شود و هم بهبود آن را به تعویق می‌اندازد.

دور بودن از عوامل محیطی مثل گرما و سرما و باد و گرد و خاک به درمان زودتر شما کمک می‌کند. دستکاری تبخال می‌تواند باعث بروز عفونت ثانویه و یا انتشار تبخال به دیگر نواحی پوستی مستعد و یا چشم‌ها شود. مصرف مرکبات و میوه‌های ترش و مواد دارای اسید تبخال را بدتر می‌کند و دیرتر خوب می‌شود بنابراین از مصرف این مواد خودداری نمایید.

 ویتامین E

مصرف مواد حاوی ویتامین E به ترمیم پوست و درمان سریع‌تر تبخال کمک می‌کند. خاصیت ضدالتهابی ویتامین E می‌تواند به تسکین تورم، التهاب و درد ناشی از تبخال کمک کند. مصرف خوراکی این ویتامین می‌تواند در پیشگیری از بروز دوباره‌ی عفونت‌های ویروسی اثرگذار باشد.

می‌توانید گوش پاک‌کن را در روغن ویتامین E غوطه‌ور کنید و آن را روی تبخال قرار دهید. می‌توانید مایع داخل کپسول ویتامین E را خارج کنید و با استفاده از گوش پاک‌کن آن را روی تبخال قرار دهید. همچنین می‌توانید مصرف مواد غذایی غنی از ویتامین E را در رژیم غذایی خود افزایش دهید.

بیشتر بخوانید: آفتاب گرفتن برای جذب ویتامین دی؛ 

کمپرس یخ

برای کاهش درد و التهاب ناشی از تبخال می‌توانید از کمپرس آب سرد استفاده نمایید. می‌توانید یک تکه یخ را در پارچه بپیچید و چند دقیقه روی تبخال قرار دهید. یخ، به کاهش ورم، قرمزی و درد تب خال کمک میکند. چند بار در روز این کار را تکرار کنید تا تبخال شما زودتر از بین برود.

 ویتامین C 

محققان ثابت کرده‌اند که ویتامین C می‌تواند به طور موثر رشد بهبود تبخال تناسلی را تسریع کند. همچنین ممکن است به طولانی شدن زمان بین شیوع دوباره بیماری کمک کند. سبزیجاتی مانند فلفل دلمه ای، پرتقال ها و توت فرنگی غنی از ویتامین C هستند.

سرکه سیب

سرکه سیب به کاهش شدت شیوع تب خال به خاطر ضد عفونی کنندگی و خواص ضد التهابش کمک می‌کند. برای درمان تبخال می‌توانید از سرکه سیب استفاده نمایید. پنبه آغشته به سرکه سیب را چند دقیقه روی تبخال بگذارید. چند بار در روز این کار را تکرار کنید. یا این که حدود یک قاشق غذاخوری سرکه سیب را در یک لیوان آب بریزید و بنوشید.

سرکه سیب خاصیت ضد عفونی دارد و می‌تواند به درمان زودتر تبخال کمک کند.برای بهترین نتیجه، آن را به محض اینکه احساس سوزش اولیه را تجربه می‌کنید، اعمال کنید؛ آگاه باشید، احتمال دارد کمی بسوزد.

استفاده از سیر

تحقیقات نشان داده سیر می‌تواند به عنوان یک آنتی ویروس عمل کند. مصرف مداوم سیر می‌تواند از بروز تبخال جلوگیری کند. برای درمان تبخال هم می‌توان سیر له شده یا روغن سیر را روی ضایعه پوستی به مدت 10 تا 15 دقیقه قرار داد و این کار را چند بار در روز تکرار کرد تا زمانی که تبخال درمان شود.

سیر به از بین رفتن ویروس مولد تبخال و بهبود زودتر تبخال کمک می‌کند. مواد زیاد دیگری وجود دارند که به طور تجربی برای درمان تبخال استفاده می‌شوند. این مواد معمولا خاصیت ضد میکروبی و ضد‌ ویروسی دارند و به همین علت در درمان تبخال مؤثر هستند مثل روغن درخت چای، روغن نارگیل، بادرنجبویه، آلوئه ورا و شیرین بیان.

روغن درخت چای

روغن درخت چای یک درمان موثر دیگری است که خواص ضد التهاب و ضد درد دارد. آنها شامل ترپنس و فنیلپروپانویید هستند که روی فعالیت ضد ویروسی کار می‌کنند. علاوه بر این، مطالعه‌ای که در سال 2001 منتشر شد، نشان داد که روغن‌های اساسی مثل روغن درخت چای و روغن اکالیپتوس فعالیت ضد ویروسی را علیه ویروس تب خال نشان می‌دهند.

برای رقیق کردن روغن درخت چای، یک – نیم اونس روغن گیاهی به 10 قطره روغن درخت چای رقیق کنید. همچنین می‌توانید پنج قطره روغن اسانس گل شمعدانی و دو قطره روغن نعناع را اضافه کنید. محلول را 5-3 بار در روز به مدت چند دقیقه به مدت چند روز کار با این محلول را ادامه دهید.

داروهایی که برای درمان تبخال وجود دارد

 در حال حاضر هیچ روش درمانی برای این ویروس ارائه نشده است. اغلب راهکارهای درمانی که پیشنهاد می‌شوند برای رهایی از زخم‌ها و جلوگیری از شیوع بیماری است. ناگفته نماند که این زخم‌ها ممکن است بدون نیاز به درمان از بین بروند. با این وجود پزشک به احتمال زیاد داروهای زیر را برای شما تجویز خواهد کرد:

• آسیکوویر
• والاسیکلوویر
• فامسیکلوویر

این داروها به فرد مبتلا کمک می‌کنند که خطر انتقال ویروس به دیگر افراد را کاهش دهند. البته داروهای تجویزی به کاهش شدت بیماری و کاهش تعداد دفعات ابتلا به آن نیز کمک می‌کنند. این داروها ممکن است به شکل خوراکی (قرص) باشند یا به‌صورت کرم استفاده شوند. در مواردی که علائم این بیماری شدید باشد، ممکن است داروها به‌صورت تزریقی تجویز شوند.

استفاده از داروهای ضدویروسی باعث می‌شود که شدت بیماری کاهش پیدا کند و از طرفی مدت زمان بهبود کوتاه‌تر شود. مدت زمان استفاده از داروها با توجه به تعداد دفعات عود کردن بیماری و شدت آن تعیین می‌شود. مصرف روزانه این داروها برای مدت طولانی، خطر انتقال این ویروس به شریک جنسی را به‌طور قابل توجهی کاهش می‌دهد؛ اگرچه ریسک ابتلای او همچنان پابرجاست.

کرم‌ها و داروهای ضد ویروسی در بازار وجود دارند که می‌توانید با تجویز پزشک و یا بدون نسخه آنها را تهیه نمایید. معروف‌ترین داروی درمان تبخال آسیکلوویر است. آسیکلوویر برای درمان انواع بیماری‌های ویروسی از جمله تبخال مورد استفاده قرار می‌گیرد. در افرادی که زیاد تبخال می‌‎زنند مصرف یک دوره چهار تا شش ماهه قرص آسیکلوویر می‌تواند از بروز تبخال پیشگیری کند. داروی دیگری که برای درمان تبخال استفاده می‌شود فامسیکلوویر است.

والاسیکلوویر هم نوعی داروی ضد ویروس است که به درمان زودتر تبخال کمک می‌کند. این داروها به صورت قرص و یا تزریقی هم وجود دارند. پنسیکلوویر داروی ضد ویروسی برای درمان تبخال است که فقط به صورت کرم وجود دارد.
کرم‌های حاوی زینک اکسید باعث کشته شدن ویروس‌ها و درمان سریع‌تر تبخال می‌شوند.  برای تمامی راهکارهای خانگی و دارویی درمان باید به این نکته توجه داشته باشید که هرچه زودتر اقدام به درمان کنید، زودتر بهبود می‌یابید.

بیشتر بخوانید: چه عواملی باعث تیرگی لب می‌شوند؟ 

پس از اتبلا به تبخال باید منتظر چه چیزی باشیم؟

افرادی که به HSV تا آخر عمر این ویروس را همراه خود خواهند داشت. حتی اگر نشانه‌های این بیماری خود را بروز ندهند، ویروس به زندگی خود در سلول‌های عصبی ادامه می‌دهد.

برخی افراد ممکن است به شکل دوره‌ای این بیماری را تجربه کنند. اما در مقابل برخی افراد تنها یک بار این بیماری مبتلا می‌شوند و پس از آن ممکن است ویروس غیر فعال شود. حتی اگر ویروس به‌صورت غیر فعال در بدن شما وجود داشته باشد، محرک‌هایی وجود دارند که باعث فعال شدن آن می‌شوند. این محرک‌ها عبارتند از:

• استرس
• دوره قاعدگی
• تب یا ابتلا به بیماری
• قرار گرفتن در معرض نور خورشید یا آفتاب سوختگی

متخصصان باور دارند که شدت بیماری با گذشت زمان کمتر می‌شود؛ زیرا بدن شروع به تولید آنتی بادی می‌کند. اگر فردی سالم به این ویروس مبتلا شود، معمولاً هیچ عارضه‌ای برای او رخ نمی‌دهد.

نباید به خاطر تبخال خجالت بکشید. بسیاری از افراد دچار این عارضه می‌شوند و شما تنها کسی نیستید که آن را تجربه می‌کنید. به جای خجالت کشیدن و ناراحت بودن، به فکر راهکارهای اساسی برای درمان و پیشگیری از تبخال باشید.

دقت کنید که کندن تبخال یا دست زدن به آن ممکن است باعث گسترش آن و سرایت به سایر نقاط بدن شود، بنابراین توصیه می‌کنیم در صورتی که از روش‌های درمان خانگی نتیجه نگرفتید بهتر است هر چه زودتر با یک متخصص پوست مشورت کنید تا شما را راهنمایی کند.

منبع: + +