آبله مرغان در بارداری؛ علائم، دلایل و روش درمان

آبله مرغان که توسط ویروس واریسلا زوستر (VZV) ایجاد می‌شود، زمانی یکی از عفونت‌های رایج دوران کودکی بود. این بیماری باعث ایجاد بثورات خارش‌دار، تاول و تب می‌شود و افراد را درمعرض خطر ابتلابه زونا (یک بیماری مرتبط) در مراحل بعدی زندگی قرار می‌دهد. امروزه بیشتر کودکان واکسیناسیون علیه آبله مرغان را دریافت می‌کنند، اما این ویروس همچنان بین مردم در حال گردش است، زیرا بسیار مسری است و برخی از خانواده‌ها ترجیح می‌دهند (و یا نمی‌توانند) فرزندان خود را واکسینه کنند. با این حال اگر یک مادر واکسینه نشده و قبلاً به این بیماری مبتلا نشده باشد، آبله مرغان در بارداری می‌تواند خطرناک باشد. اگرچه این بیماری به احتمال زیاد باعث سقط جنین نمی‌شود، اما بسته به زمان قرار گرفتن درمعرض آن و عوامل دیگر می‌تواند باعث نقص مادرزادی فرزند و حتی مرده‌زایی شود. در ادامه این مطلب به بررسی عوامل، خطرات و راه‌های جلوگیری از ابتلابه آبله مرغان در بارداری می‌پردازیم. با ما همراه باشید.

علل و نشانه‌های آبله مرغان

قبل از اینکه به بررسی آبله مرغان در بارداری بپردازیم، بد نیست نگاهی به این بیماری و علل و نشانه‌های بروز آن داشته باشیم. همانطور که گفتیم، ویروس واریسلا زوستر (VZV) باعث عفونت آبله مرغان می‌شود.

این بیماری در بیشتر موارد از طریق تماس با فرد آلوده رخ می‌دهد. این ویروس یک تا دو روز قبل از ظاهر‌شدن تاول‌ها روی پوست شما، برای اطرافیانتان مسری است؛

یعنی اگر ویروس آبله مرغان وارد بدن شما شود، یک تا دو روز قبل از اینکه اولین جوش روی پوستتان ظاهر شود، شما ناقل بیماری هستید و می‌توانید آن را به افراد دور و برتان منتقل کنید. VZV تا زمانی که تمام تاول‌ها روی پوست شما خشک نشوند، مسری باقی می‌ماند. ویروس می‌تواند از طریق موارد زیر بین افراد منتقل شود:

• بزاق
• سرفه‌کردن
• عطسه‌کردن
• تماس با مایعی که تاول‌ها تراوش می‌کند

حال ببینیم آبله مرغان در بارداری چه نشانه‌هایی دارد؟ جوش‌ها و بثورات خارش‌دار شایع‌ترین علامت آبله مرغان است. اما قبل از ایجاد این جوش‌ها و سایر علائم، عفونت احتمالا بین ۷ تا ۲۱ روز در بدن شما به صورت نهفته وجود داشته است.

شما از حدود 48 ساعت قبل از شروع بثورات پوستی برای اطرافیان خود مسری می‌شوید. علائم دیگر آبله مرغان به جز جوش‌های قرمز رنگ، ممکن است چند روز طول بکشند و شامل موارد زیر هستند:

• تب
• سردرد
• از دست دادن اشتها

یک یا دو روز پس از تجربه این علائم، بثورات کلاسیک شروع به ایجاد می‌کنند. بثورات قبل از بهبودی سه مرحله را طی می‌کنند. این مراحل به صورت زیر هستند:

• برآمدگی‌های قرمز یا صورتی در سرتاسر بدن ایجاد می‌شود.
• برجستگی‌ها تبدیل به تاول‌های پر از مایعی می‌شوند که مایع از آنها نشت می‌کند.
• برجستگی‌ها خشک شده، پوسته پوسته می‌شوند و شروع به بهبود می‌کنند.

جوش‌های روی بدن شما همگی از نظر زمانی در یک فاز قرار نخواهند داشت و برجستگی‌های جدید به طور مداوم در سراسر بدن شما ظاهر می‌شوند. یعنی در حالی که برخی از این جوش‌ها در حال خشک‌شدن هستند، ممکن است جوش‌های خارش‌دار بزرگ‌تری در قسمت‌های دیگری از بدن شما سر در بیاورند!

جوش‌ها ممکن است بسیار خارش‌دار باشند، به‌خصوص قبل از اینکه پوسته پوسته شوند. بیماری شما تا زمانی که تمام تاول‌های بدنتان پوسته پوسته شوند و دیگر جوش جدیدی روی پوستتان شروع به ایجاد‌شدن نکند، هنوز مسری است. جوش‌های پوسته پوسته شده در نهایت می‌ریزند و مجموعا 7 تا 14 روز طول می‌کشد تا به طور کامل ناپدید شوند.

خطراتی که جنین را تهدید می‌کنند

قبلا گفتیم آبله مرغان در بارداری خطرناک است و اگر باردار هستید و مبتلا به آبله مرغان (واریسلا) شدید، ممکن است شما و کودکتان با خطرات جدی سلامتی روبرو شوید.

اگر در دوران بارداری دچار آبله مرغان شوید، در خطر عوارضی مانند ذات الریه هستید. برای کودک شما، میزان خطرات به زمان ابتلای شما به این عفونت بستگی دارد. اگر آبله مرغان در طول 20 هفته اول بارداری، به ویژه بین هفته‌های هشتم تا بیستم ایجاد شود، کودک با خطر جزئی گروه نادری از نقایص جدی مادرزادی به نام سندرم واریسلای مادرزادی مواجه است.

نوزادی که سندرم واریسلا مادرزادی دارد، ممکن است دچار زخم‌های پوستی و ناهنجاری‌های چشم، مغز، اندام‌ها و دستگاه گوارش شود. اگر آبله مرغان در چند روز قبل از زایمان تا 48 ساعت پس از زایمان ایجاد شود، ممکن است کودک با یک عفونت بالقوه‌ی تهدید‌کننده‌ی زندگی به نام neonatal varicella متولد شود.

بیشتر بخوانید: آبله مرغان چیست؟ 

اگر در دوران بارداری درمعرض ویروس آبله مرغان قرار گرفتید و مصون نیستید (یعنی واکسینه نشده‌اید و در دوران کودکی هم به آبله مرغان دچار نشده‌اید)، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید. او ممکن است تزریق یک محصول گلوبولین ایمنی حاوی آنتی‌بادی را برای مقابله با ویروس آبله مرغان توصیه کند.

هنگامی که این دارو در عرض 10 روز پس از قرار گرفتن درمعرض ویروس VZV به شما تزریق شود، گلوبولین ایمنی می‌تواند خطر ابتلابه آبله مرغان را در شما کاهش داده یا شدت آن را کاهش دهد. متأسفانه، به دلیل نادر بودن سندرم واریسلا مادرزادی، مشخص نیست آیا این درمان به محافظت از جنین در حال رشد شما کمک می‌کند یا نه.

اگر در دوران بارداری دچار آبله مرغان شوید، ممکن است پزشک داروهای ضد ویروسی خوراکی برای تسریع بهبودی تجویز کند. این دارو زمانی موثرتر است که عرض 24 ساعت پس از ایجاد بثورات تجویز شود.

اگر هنگام زایمان به آبله مرغان مبتلا شده‌اید، ممکن است کودک شما بلافاصله پس از تولد با محصول ایمونوگلوبولین درمان شود تا از ابتلابه آبله مرغان نوزادی جلوگیری شود. اگر کودک شما در دو هفته اول زندگی دچار آبله مرغان شد، ممکن است داروهای ضد ویروسی نیز برایش تجویز شود.

اگر قصد بارداری دارید و قبلا آبله مرغان نگرفته‌اید و یا واکسینه نشده‌اید، از پزشک خود در مورد واکسن آبله مرغان سوال کنید. این واکسن برای بزرگسالان بی‌خطر است، اما توصیه می‌شود تا سه ماه پس از دوز دوم واکسن برای اقدام به باردار‌شدن صبر کنید. اگر مطمئن نیستید ایمنی دارید یا نه، ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما می‌تواند یک آزمایش خون رویتان انجام دهد تا متوجه شود آیا در مقابل آبله مرغان ایمنی دارید و یا قبلا واکسن آن را زده‌اید یا خیر.

پیشگیری از آبله مرغان

آبله مرغان در بارداری از طریق واکسیناسیون قابل پیشگیری است که در موارد زیر توصیه می‌شود:

• همه بچه‌ها
• نوجوانان
• بزرگسالانی که از قبل در برابر آبله مرغان مصون نیستند

برای پیشگیری از آبله مرغان در بارداری دو دوز واکسن مورد نیاز است. بهتر است این واکسن در دوران کودکی به همه افراد تزریق شود. کودکان باید واکسن آبله مرغان را به عنوان بخشی از برنامه منظم واکسن خود دریافت کنند.

اولین دوز باید بین 12 تا 15 ماهگی دریافت شود. دوز دوم باید بین 4 تا 6 سالگی دریافت شود. نوجوانان یا بزرگسالانی که واکسینه نشده‌اند، باید دو دوز از واکسن را به فاصله یک ماه دریافت کنند. البته گروه‌هایی هم هستند که نباید واکسن آبله مرغان را دریافت کنند. آنها عبارتند از:

• افرادی که واکنش آلرژیک شدید به دوز قبلی واکسن آبله مرغان یا یکی از اجزای آن داشته‌اند.
• زنانی که باردار هستند یا ممکن است باردار باشند
• افرادی که به دلیل بیماری یا درمان پزشکی، سیستم ایمنی ضعیفی دارند
• افرادی که اخیراً تزریق خون یا پلاسما دریافت کرده‌اند
• افراد مبتلا به سل فعال و درمان نشده
• افرادی که در حال حاضر به یک بیماری ویروسی شدیدتر از سرماخوردگی مبتلا هستند

کودکان و بزرگسالان باید از مصرف آسپرین و سایر داروهای حاوی سالیسیلات به مدت شش هفته پس از واکسیناسیون خودداری کنند. این به دلیل خطر ابتلابه سندرم ری، یک بیماری نادر اما بالقوه کشنده است. اگر در حال حاضر آسپرین یا سایر داروهای حاوی سالیسیلات مصرف می‌کنید، پزشک شما را از نزدیک تحت نظر خواهد گرفت.

علاوه بر واکسیناسیون، می‌توانید با رعایت بهداشت و شستن مکرر دست‌ها از شیوع آبله مرغان جلوگیری کنید. قرار گرفتن در نزدیکی افراد مبتلا به آبله مرغان را کاهش دهید. اگر قبلاً به آبله مرغان مبتلا شده‌اید، تا زمانی که تمام تاول‌های شما خشک شده و پوسته پوسته شوند، در خانه بمانید.

همانطور که پیش‌تر گفتیم، زنانی که باردار هستند یا ممکن است باردار باشند نباید اقدام به دریافن واکسن آبله مرغان کنند، مگر اینکه واکسیناسیون آنها تحت نظر پزشک باشد.

در واقع تزریق واکسن آبله مرغان در دوران بارداری دارای خطراتی است و بهتر است مدتی قبل از اقدام به باردار‌شدن این واکسیناسیون را انجام دهید. در واقع زمان برای واکسیناسیون قبل از بارداری مهم است: توصیه می‌شود 2 دوز واکسن آبله مرغان با فاصله حداقل 4 هفته تزریق شوند و دوز دوم حداقل یک ماه قبل از قطع پیشگیری از بارداری انجام شود.

اثرات منفی آبله در بارداری

سوال اینجاست که آیا آبله مرغان در بارداری می‌تواند به نوزاد شما آسیب بزند؟ بله، اما به احتمال زیاد کودک شما سالم به دنیا خواهد آمد. اما برخی از نوزادان ممکن است به سندرم واریسلا مادرزادی مبتلا شوند. این بیماری به گروهی از نقایص مادرزادی گفته می‌شود که می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• اسکار و جای زخم روی پوست
• مشکلات در رشد بافت ماهیچه‌ها و استخوان‌ها
• دست‌ها یا پاهایی که فلج شده‌اند یا به درستی شکل نگرفته‌اند
• کوری
• تشنج
• مشکلات یادگیری
• میکروسفالی. این یک نقص مادرزادی است که در آن سر نوزاد در مقایسه با نوزادان هم جنس و هم سن خود کوچک‌تر از حد انتظار است.

تنها حدود 1 یا 2 نوزاد از 100 نوزاد (1 تا 2 درصد) که مادرانشان در 20 هفته اول بارداری آبله مرغان داشته‌اند، به سندرم واریسلا مادرزادی مبتلا می‌شوند. پزشک شما می‌تواند یک سونوگرافی برای بررسی برخی از نقایص مادرزادی ناشی از آبله مرغان را انجام دهد.

وقتی بعد از هفته بیستم بارداری به آبله مرغان مبتلا می‌شوید، احتمال بروز نقص مادرزادی در نوزاد بسیار نادر است. اما اگر کودک شما در سه ماهه سوم بارداری آلوده شود، ممکن است در سیستم عصبی مرکزی خود (مغز و نخاع) مشکلاتی داشته باشد.

ایجاد عفونت بعد از 20 هفته بارداری نیز ممکن است باعث ایجاد زونا در کودک شما در 1 تا 2 سال اول زندگی شود. زونا (که هرپس زوستر نیز نامیده می‌شود) عفونتی است که توسط همان ویروس عامل آبله مرغان ایجاد می‌شود.

فرد مبتلا به زونا دارای خوشه‌های دردناکی از تاول است که معمولاً در ناحیه کوچکی از بدن ظاهر می‌شوند. البته به نظر نمی‌رسد زونا باعث نقص مادرزادی یا عفونت در کودک شما شود.

سقط جنین و مرده‌زایی نیز ممکن است پس از ابتلای مادر به آبله مرغان در دوران بارداری اتفاق بیفتد، اما بر اساس داده‌های موجود، این موضوع بسیار نادر است و به نظر نمی‌رسد افراد غیرایمنی که در سه ماهه اول بارداری درمعرض آبله مرغان قرار گرفته‌اند، در مقایسه با جمعیت عمومی، میزان سقط جنین بیشتری را داشته باشند.

آیا آبله می‌تواند به نوزاد تازه متولد شده آسیب برساند؟

این امر بستگی به زمان وقوع عفونت دارد. اگر حدود 1 تا 3 هفته قبل از زایمان دچار بثورات آبله مرغان شوید، احتمال انتقال عفونت به نوزاد وجود دارد. اما اگر این اتفاق بیفتد، عفونت معمولاً خفیف است.

اما اگر یک هفته قبل از زایمان یا عرض چند روز پس از زایمان دچار بثورات آبله مرغان شوید، تا 3 از 10 مورد (30 درصد) احتمال وجود دارد که کودک شما به شکل جدی و حتی کشنده به آبله مرغان مبتلا شود. بنابراین باید آبله مرغان در بارداری را جدی بگیرید و اگر تا کنون واکسن آن را نزده‌اید، حتما چند ماه قبل از اقدام به باردار‌شدن برای تزریق دوز اول واکسن به مطب پزشک مراجعه کنید.

با این حال اگر در حال حاضر باردار هستید و متاسفانه در دوران کودکی به آبله مرغان دچار نشده‌اید و همچنین واکسن آن را نیز تا کنون دریافت نکرده‌اید، با رعایت جدی بهداشت فردی خود (شستن منظم دست‌ها، ماسک زدن در مکان‌های شلوغ، دوری از افرادی که نشانه‌هایی از آبله مرغان یا زونا در آنها دیده می‌شود و…) کودک خود را از خطرات احتمالی ابتلابه این بیماری محافظت نمایید.

اگر از ابتلابه آبله مرغان مصون نیستید و با فردی که آن را دارد در تماس قرار گرفتید، فوراً به ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود اطلاع دهید.

ارائه‌دهنده‌ی شما می‌تواند شما را با دارویی که دارای آنتی‌بادی آبله مرغان است، درمان کند. مهم است که ظرف 4 روز پس از تماس با آبله مرغان درمان را انجام دهید تا از عفونت جلوگیری شود و یا حداقل بیماری را به صورت خفیف تجربه کنید. همچنین در صورت تماس با فردی که زونا دارد، به ارائه‌دهنده خود اطلاع دهید. ارائه‌دهنده شما می‌تواند شما را با آسیکلوویر ضد ویروسی درمان کند.

آبله در بارداری چگونه درمان می‌شود؟

اگر به آبله مرغان در بارداری مبتلا شوید، پزشک یک داروی ضد ویروسی به نام آسیکلوویر برای کمک به کاهش علائم به شما می‌دهد. آنتی‌ویروس دارویی است که عفونت‌های ناشی از ویروس‌ها را از بین می‌برد.

مطالعات نشان داده است این دارو در دوران بارداری بی‌خطر است. اگر شروع به مشاهده علائم ذات الریه کردید، باید در بیمارستان بستری شوید و با مقدار بیشتری از داروهای ضد ویروسی از طریق IV درمان شوید (زمانی که دارو از طریق سوزن وارد ورید می‌شود).

آبله چگونه درمان می‌شود؟

اگر نوزاد شما شکل جدی این عفونت را داشته باشد، پزشک شما بلافاصله پس از تولد با داروهایی که دارای آنتی‌بادی‌های آبله مرغان است، کودک شما را درمان می‌کند.

آنتی‌بادی‌ها سلول‌هایی در بدن هستند که با عفونت مبارزه می‌کنند. این دارو می‌تواند به پیشگیری از آبله مرغان در نوزاد شما کمک کند و یا حداقل آن را برای کودکتان کم خطرتر کند. اگر کودک شما پس از درمان همچنان به آبله مرغان مبتلا شود، می‌توان او را با یک ضد ویروس مانند آسیکلوویر درمان کرد.

آیا می‌توان از کودکی که به تازگی واکسن زده آبله مرغان گرفت؟

معمولاً نه! اما اگر کودک پس از تزریق واکسن دچار زخم شود، ممکن است این اتفاق برایتان بیفتد. زخم‌ها می‌توانند در اطراف ناحیه‌ای که کودک واکسن را دریافت کرده است، ظاهر شوند. اطمینان حاصل کنید کودکان شما برای آبله مرغان در سنین ۱۲ تا ۱۵ ماهگی و ۴ تا ۶ سالگی واکسینه شده‌اند. احتمال ابتلای شما به آبله مرغان از کودکی که اخیراً واکسن زده است، بسیار کمتر از احتمال ابتلابه آن از کودکی است که واکسن تزریق نکرده است.

احتمال ابتلابه آبله مرغان در بارداری چقدر است؟

آمار نشان می‌دهند از هر 1000 زن باردار در ایالات متحده یک نفر به آبله مرغان مبتلا می‌شود. در کشورهای پیشرفته اکثر کودکان واکسن آبله مرغان را دریافت می‌کنند، بنابراین احتمال دریافت آن در بزرگسالی بسیار کمتر می‌شود. از هر 10 زن باردار که در برابر آبله مرغان مصون نیستند، 9 نفر (90 درصد) آنها زمانی به این عفونت مبتلا می‌شوند که فرد دیگری در خانه به آبله مرغان مبتلا باشد.

به پایان مطلب بررسی آبله مرغان در بارداری می‌رسیم. اگر از قبل در برابر آبله مرغان مصون هستید، می‌توانید مطمئن باشید که در صورت قرار گرفتن درمعرض شخص مبتلا به این عفونت، از کودک شما محافظت می‌شود. اگر شما مصون نباشید، باز هم به احتمال زیاد به کودکتان آسیبی نخواهد رسید.

بیشتر بخوانید: آبله مرغان در بزرگسالان؛

با این حال، برای اطمینان از دریافت بهترین مراقبت، فوراً به پزشک مراجعه کنید. اگر از قبل مصون نیستید و قصد دارید در آینده‌ای نزدیک باردار شوید، ابتدا واکسیناسیون آبله مرغان را انجام دهید.

خطر عوارض سلامتی ناشی از ابتلابه این بیماری برای مادر و همچنین احتمال ابتلابه نقایص مادرزادی و مرده‌زایی در کودک، اهمیت دریافت واکسن آبله مرغان و همه واکسن‌های توصیه شده را برای محافظت از سلامت و ایمنی همه افراد، هم در خانواده شما و هم به طور کلی در جامعه نشان می‌دهد.

منبع +++++