تبخال چشمی چیست؟ علائم، دلایل و روش پیشگیری

یکی از شایع‌ترین بیماری‌های ویروسی تبخال نام دارد که می‌تواند در نقاط مختلف بدن، همچون لب، دهان، بینی، چشم و… بروز پیدا کند. اگر شما هم ویروس اولیه این بیماری را در بدن خود داشته باشید، ممکن است به دلایل مختلف این ویروس غیرفعال در بدن شما فعال شده و در پی آن روی صورتتان تبخال زده شود. یکی از خطرناک‌ترین انواع این تبخال‌ها، تبخال چشمی است. ناحیه چشم به‌دلیل حساس بودنش نیاز به مراقبت‌های بیشتری دارد. تبخال چشمی می‌تواند خطرات زیادی برای چشم بیمار ایجاد کند و درصورت عدم توجه‌به علائم آن و مراجعه به پزشک می‌تواند حتی به نابینایی مطلق منجر شود. درادامه با ما همراه شوید تا بیشتر دررابطه با این بیماری صحبت کنیم.

تبخال چشمی چیست؟

تبخال چشمی مانند سایر تبخال‌هایی که روی لب یا بینی به وجود می‌آید، یک بیماری ویروسی محسوب شده و به‌دنبال حمله ویروس هرپس سیمپلکس به بدن فرد ایجاد می‌شود. این ویروس تا مدت‌ها در بدن انسان به‌شکل غیرفعال باقی می‌ماند و در مواقعی فعال شده و خود را در نواحی مختلف بدن نشان می‌دهد.

معمولاً تبخال چشمی قبل‌از شروع بیماری با علائم و عوارضی همچون احساس درد در موضع، سوزش موضع، خارش ناحیه و تاری دید همراه می‌شود و اگر این علائم نادیده گرفته شود، می‌تواند منجر به ایجاد عوارض خطرناک و جبران‌ناپذیرتری در قرنیه، میزان بینایی و سلامت چشم فرد شود. بنابراین توجه‌به علائم تبخال چشمی باید جز اولویت‌ها قرار گیرد و به‌هنگام بروز آن‌ها سریعا به پزشک مراجعه شود.

علائم تبخال چشمی

همان‌طور که گفتیم دانستن علائم تبخال چشمی و توجه‌به آن‌ها هنگام بروزشان بسیار اهمیت دارد. درادامه علائم تبخال چشمی را برایتان آورده‌ایم.

• سرخ شدن و التهاب اطراف چشم، به‌ویژه در ناحیه پلک پایین
• بروز احساس درد و سوزش، پیش‌از بیرون‌آمدن کامل تبخال
• تورم خفیف و گاهی شدید اطراف پلک‌ها
• آبریزش و جاری شدن ترشحات غیرطبیعی از مجرای چشمی
• حساسیت‌به نور، به‌ویژه نور مصنوعی، مانند نور صفحه نمایش گوشی موبایل
• احساس خارش آزاردهنده در موضع چشم
• ایجاد لکه‌های نقطه‌ای قرمز رنگ در ناحیه اطراف چشم‌ها

باید بدانید معمولا علائم کلی گفته‌شده در افرادی که مبتلا به تبخال‌های چشمی می‌شوند، ادامه‌دار است و در برخی از موارد درطول مدت کوتاهی پیشرفت زیادی خواهد کرد. بنابراین توصیه می‌شود به‌محض بروز اولین علائم تبخال چشمی و مشاهده آن‌ها، سریعا به پزشک متخصص مراجعه کنید و زمان را از دست ندهید.

چه دلایلی موجب بروز تبخال چشمی می‌شوند؟

یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین دلایل ایجاد تبخال چشمی در افراد مبتلا به این بیماری، تماس مستقیم یا حتی غیرمستقیم با افرادی است که به ویروس هرپس آلوده هستند.

هرپس ویروسی است که ایجادکننده انواع مختلف تبخال در بدن فرد بوده و می‌تواند برای مدت‌ها در بدن فرد ناقل غیرفعال باشد و درصورت تماس مستقیم، مانند برخورد قطرات تنفسی و لمس پوست یا تماس غیرمستقیم همچون استفاده از یک حوله یا لباس مشترک به افراد دیگر منتقل شود. ازاین‌رو رعایت موارد بهداشت شخصی و توجه‌به بروز علائم مختلف این بیماری اهمیت بسیار زیادی دارد.

تحقیقات، آزمایش‌ها و مطالعات فراوان انجام‌شده در این حوزه نشان داده آزمایش‌های فیزیکی شدید، تروماهای مختلف، عمل‌های جراحی پزشکی، استرس‌های روحی و روانی و حتی قرار گرفتن طولانی مدت درمعرض تابش نور خورشید هم از دلایل مهم ایجادکننده تبخال چشمی به شمار می‌آید.

انواع تبخال چشمی

همان‌طور که پیش‌تر گفتیم و دانستید، تبخال چشمی به‌دنبال ورود یک ویروس در بدن انسان و فعال‌شدن آن ایجاد می‌شود که موجب بروز طیف گسترده‌ای از عوارض مختلف در فرد مبتلاشده به این بیماری خواهد بود. تبخال‌های چشمی انواع مختلفی دارند که درادامه آن‌ها را به شما معرفی می‌کنیم.

کراتیت هرپس

شایع‌ترین و رایج‌ترین نوع از تبخال چشمی، کراتیت هرپس نام دارد. متاسفانه این نوع تبخال چشمی در مراحل پیشرفته و درمان‌نشده، منجربه بروز عفونت‌های قرنیه و گسترش بیماری خواهد شد که می‌تواند آسیب‌های زیاد و جبران‌ناپذیری داشته باشد.

معمولاً در این نوع تبخال‌های چشمی، تلاش پزشک بیشتر درجهت پیشگیری و ممانعت از گسترش عفونت ایجادشده در لایه های زیرین قرنیه و درنتیجه بروز آسیب‌های جدی در این ناحیه خواهد بود. ازاین‌رو آگاهی از علائم بروز تبخال چشمی و درمان آن در ممانعت و جلوگیری از کاهش بینایی اهمیت بسیار زیادی دارد و از بروز عفونت‌های ثانویه خطرناک‌تر پیشگیری خواهد کرد.

کراتیت استروما

نوع دیگر تبخال چشمی، کرانیت استروما نام دارد که این نوع تبخال چشمی نسبت به انواع دیگر این بیماری بسیار خطرناک‌تر بوده و به‌دلیل نفوذ عفونت به لایه‌های عمیق‌تر قرنیه چشم موجب ایجاد زخم، کاهش بینایی و حتی نابینایی مطلق هم خواهد شد. ازاین‌رو توجه‌به علائم بروز این تبخال اهمیت ویژه‌ای داشته و باید به‌محض مشاهده آن‌ها به پزشک متخصص مراجعه نمود.

ایریدوسیکلیت

نوع دیگر این بیماری ایریدوسیکلیت نام دارد که این نوع از تبخال چشمی به نواحی پشت چشم هم منتقل شده و درصورت بی‌توجهی به علائم به وجود آمده و عدم درمان آن، منجر به بروز تبخال شبکیه شده که نتیجه آن اصلا خوشایند نبوده و می‌تواند مشکلات چشمی شدیدی را به‌وجود آورد.

این نوع تبخال چشمی به‌دلیل قابلیت گسترش به بخش‌های مهم و حساس چشم همچون شبکیه از انواع خطرناک این بیماری محسوب می‌شود و درصورت بروز، احتیاج به درمان‌های بسیار سریع و ضروری خواهد داشت.

آیا تبخال چشمی قابل پیشگیری و درمان است؟

همان‌طور که گفتیم یکی از مهم‌ترین پارامترها در درمان تبخال چشمی و جلوگیری از کاهش بینایی در نتیجه بروز این بیماری، زمان مراجعه‌کردن به پزشک متخصص چشم است. تشخیص این بیماری با توجه‌به علائم به وجود آمده در مراحل اولیه بروز، اهمیت بسیار زیادی دارد و در آن برهه‌ زمانی می‌توان از درمان‌های ساده‌تری همچون داروهای ضد‌ویروسی خوراکی، قطره‌ها و انوع پماد‌های چشمی استفاده کرد.

متاسفانه عدم مراجعه به‌موقع به پزشک متخصص چشم و آگاهی نداشتن نسبت به علائم و روش‌های درمان تبخال چشمی، منجربه گسترش بسیارسریع بیماری درمیان مردم شده و عوارض جبران‌ناپذیری به انسان، خصوصا به بافت قرنیه او تحمیل خواهد کرد. التهابات خفیف تا شدید چشمی، عفونت‌های مداوم موضعی، کدرشدن قرنیه چشم و احتیاج به پیوند قرنیه در مراحل آخر بیماری از مهم‌ترین عوارض ایجادشده به‌دنبال پیشرفت تبخال‌های چشمی خواهد بود که می‌تواند به کوری مطلق هم منجر شود.

راه‌های جلوگیری از تبخال چشمی

پیشگیری از بروز تبخال چشمی در پی ویروس فعال‌شده در بدن، نکته بسیار مهمی در جلوگیری از بروز عوارض شدید آن خواهد بود. از مهم‌ترین و اصلی‌ترین فاکتورهایی که می‌توان در جلوگیری از عودکردن و بروز عوارض شدید تبخال چشمی در نظر گرفت، زمان به‌موقع و مناسب مراجعه به پزشک متخصص چشم است.

تشخیص تبخال چشمی در مراحل اولیه بروز بیماری اهمیت بسیار زیادی داشته و همان‌طور که گفتیم می‌توان با آسان‌ترین روش‌های درمانی جلوی پیشرفت آن را گرفت. جهت پیشگیری از ابتلا به ویروس تبخال چشمی هم می‌توان از مواجهه و تماس نزدیک و مستقیم با بیمارانی که ضایعات فعال تبخال روی پوست خود دارند، اجتناب کرد.

همچنین باید حواستان باشد که به‌هیچ‌وجه با ‌دست‌های آلوده به ضایعات ویروسی روی لب خود، چشمانتان را لمس نکنید؛ زیرا ویروس تبخال به‌همین راحتی می‌تواند به بدن شما منتقل شود. علاوه بر این، با استفاده از عینک‌های آفتابی مناسب، دوری از شرایط تنش‌زا و استرس‌، مراقبت از محیط اطراف موضع چشم و همچنین رعایت بهداشت شخصی، ازجمله آسا‌ن‌ترین اقداماتی است که می‌توانید با رعایت آن‌ها از بازگشت و عودکردن ویروس تبخال چشمی جلوگیری نمایید.

راه‌های درمانی تبخال چشمی

در بخش پیشین هم اشاره کردیم که در مراحل اولیه درمان تبخال چشمی، پزشک متخصص با تجویز داروهای ضدویروسی خوراکی، قطره‌ها و انواع پمادهای چشمی، آثار بیماری را کاملا ازبین می‌برد. درحقیقت درمان سریع این بیماری با مصرف داروهای ضدویروس تحت‌نظر پزشک انجام می‌شود که می‌تواند از تکثیر ویروس و تخریب سلول‌های اپیتلیال قرنیه چشم (لایه سلول‌های سطح قرنیه) جلوگیری کند.

هم‌چنین ممکن است پزشک متخصص شما با توجه‌به شرایطتتان با اپلیکاتورهای مخصوص، نواحی درگیر ویروس هرپس را از چشم شما جدا نماید. جهت جلوگیری از فعال‌شدن مجدد ویروس تبخال چشمی و تکرر تبخال چشم برای افرادی که درمعرض بازگشت این ویروسی هستند، قرص‌های ضدویروس خوراکی نیز توسط پزشک تجویز می‌شود.

درصورت ورود ویروس هرپس به لایه‌های عمیق‌تر بافت چشم، پزشک می‌تواند قطره‌های کورتون‌دار را در آخرین مراحل درمان تجویز کند. ویروس تبخال سبب بروز التهاب‌ها و زخم‌هایی در بافت قرنیه چشم شده و درصورت آسیب شدید بافت شفاف قرنیه و کدر شدن آن بر اثر ویروس تبخال چشمی، نیاز به پیوند قرنیه خواهد بود. درادامه مفصل‌تر در مورد روش‌های درمانی این تبخال صحبت خواهیم کرد.

درمان این بیماری باید تحت‌نظر متخصص چشم انجام شود، زیرا بسته به نوع و محل درگیری چشم ممکن است درمان‌های مختلفی برای بیمار نیاز باشد. درمان‌های احتمالی این بیماری، عبارتند از:

داروهای ضد ویروسی موضعی یا خوراکی

درمان اولیه ‌این بیماری با داروهای ضد ویروسی که به‌صورت پماد، قطره و داروهای خوراکی معرفی می‌شوند، انجام می‌گیرد. در برخی از موارد که البته کمتر شایع است، استفاده از داروی تزریقی درون وریدی نیز ضروری خواهد بود.

داروهای ضدویروسی باعث سرکوب‌شدن جریان تولیدمثل ویروس شده و روند پیشرفت بیماری را متوقف می‌کند. بنابراین تعداد ویروس‌های فعال کاهش پیدا کرده و عوارض و علائم کم‌کم فروکش می‌کنند. این ممکن است مدت و شدت عفونت را کوتاه کرده و احتمالاً احتمال عودکردن بیماری را کاهش بدهد.

پماد یا قطره‌های آنتی‌بیوتیک

علاوه بر داروهای ضد ویروسی مختلف، از قطره یا پماد آنتی‌بیوتیک نیز با تجویز پزشک استفاده می‌شود. از این قطره‌ها یا پمادها به‌عنوان یک اقدام پیشگیرانه جهت کاهش احتمال بروز عفونت‌های باکتریایی در ناحیه درگیر که همان چشم باشد، استفاده می‌شود. دلیل این امر این است که قرنیه‌ای که فرسایش‌ پیدا کرده در برابر عفونت باکتریایی ثانویه آسیب‌پذیرتر خواهد بود.

کاهش فشار چشمی

فشار چشم می‌تواند به‌دلیل تورم داخلی و التهاب چشم و یا عفونت مستقیم ویروس افزایش پیدا کند. در این صورت لازم است پزشکان دارویی برای کاهش فشار چشم برای بیمار تجویز کنند تا این وضعیت بهبود پیدا کند.

قطره‌های استروئیدی مخصوص

بسته به موضع درگیری تبخال چشمی قرنیه، ممکن است نیاز به استفاده از قطره‌های استروئیدی هم باشد. شایان ذکر است که برخی از تبخال‌های چشمی به دلایل مختلف نمی‌توانند پذیرای قطره‌های چشمی باشند و در این زمینه منع مصرف دارند، زیرا ممکن است وضعیت بیمار بدتر شود.

این در حالی است که در برخی از موارد این قطره‌ها یکی از مهم‌ترین ارکان درمان بیمار به شمار می‌روند. یقینا این مسئله اهمیت مراجعه بیمار به پزشک و تشخیص و تجویز دارو توسط متخصص را نشان می‌دهد.

بیشتر بخوانید: چگونه حلقه زیر چشم را از بین ببریم؟

چگونه می‌توان از عود مجدد این بیماری جلوگیری نمود؟

شما می‌توانید با استفاده از برخی درمان‌های مختلف به کنترل بیشتر این بیماری کمک کنید. اگر به این بیماری مبتلا شده‌اید، اقدامات مختلفی وجود دارد که می‌توانید با کمک آن‌ها از عودکردن مجدد بیماری جلوگیری نمایید. این اقدامات عبارتند از:

• درصورت داشتن زخم، تاول فعال یا سرماخوردگی از دست‌زدن به چشم خود خودداری نمایید.
• درصورت ادامه عفونت و بروز علائم لازم است استفاده از لنز تماسی را قطع نمایید.
• درصورت بازگشت علائم بیماری، باید بلافاصله به پزشک متخصص چشم مراجعه نمایید.
• برخی از پزشکان ممکن است مصرف داروهای ضدویروسی را به‌طور منظم توصیه کنند که این باعث کاهش خطر ابتلای مجدد به تبخال چشمی خواهد شد.
• پزشکان ممکن است به فرد بیمار توصیه کنند چند روز قبل از عمل جراحی از داروی ضدویروسی استفاده نماید؛ زیرا با این کار می‌توان از ایجاد فشارهای ناشی از جراحی جلوگیری کرد.

سوالات متداول دررابطه با تبخال چشمی

 در این بخش به سوالات عمده‌ای که ممکن است برایتان پیش بیاید، پاسخ می‌دهیم.

• آیا تبخال چشمی خطری دارد؟
   بله! این عارضه حتی در مواردی که با علائم و عوارض ساده و خفیف نمایان می‌شود هم باید مورد توجه و مراقبت‌های پزشکی ویژه قرار بگیرد. در عودکردن‌های مجدد، شدت علائم بیماری هم بیشتر شده و ممکن است به پارگی قرنیه یا نابینایی مطلق ختم بشود. حتی در برخی از موارد، پیوند قرنیه برای بازگشت بینایی بیمار ضرورت پیدا خواهد کرد.
• آیا تبخال چشم باعث کاهش بینایی خواهد شد؟
  متاسفانه درصورتی که درمان بیماری با تاخیر انجام شود، می‌تواند موجب کاهش بینایی و حتی در مواردی باعث از‌بین‌رفتن کامل بینایی فرد شود.
• آیا تبخال چشم بیماری واگیردار است؟
  بله! ویروس‌های موجود در تاول‌های تبخالی کاملا مسری بوده و به روش‌های مختلف به دیگر افراد انتقال پیدا می‌کنند. دوری از افرادی که دارای ویروس تبخال‌ چشمی شده‌اند، به تنهایی کافی نبوده و باید از هرگونه تماس با افرادی که تبخال دهانی، لب، بینی، گوش و… دارند، اجتناب شود.
• آیا ویروس تبخال از مادر مبتلابه ویروس، به نوزاد منتقل می‌شود؟
  پس از تولد و به‌محض برقراری اولین تماس بین مادر و فرزند، این ویروس به فرزند منتقل شده و می‌تواند در بدنش فعال شود.
• آیا این بیماری می‌تواند شبکیه چشم را نیز درگیر کند؟
  متاسفانه گاهی اوقات این بیماری می‌تواند شبکیه چشم را هم درگیر خود کند. اگر چه این نوع از تبخال‌ها قابل درمان هستند، اما متاسفانه می‌توانند روی بینایی فرد تاثیر گذاشته و آسیب برسانند.
• این عارضه برای چه افرادی بیشتر اتفاق می‌افتد؟
  ویروس مولد و پایه‌ این بیماری به‌محض ورودبه بدن انسان به‌سمت رشته‌های عصبی حرکت می‌کند و تا پایان عمر خود در آن‌جا باقی می‌ماند. اما بروز یا عدم بروز آن به‌شکل زخم یا تاول به عملکرد سیستم ایمنی بدن فرد هم بستگی دارد. بروز تبخال معمولاً در افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند، رخ می‌دهد. به‌عنوان مثال می‌توان به بیماری‌هایی از قبیل سرماخوردگی، آنفولانزا، تب و… اشاره نمود.
• تبخال چشم در کدام جنسیت‌ها بیشتر دیده می‌شود؟
  تا به الان گزارش خاصی مبنی بر بالاتر بودن آمار ابتلای جنسیت خاصی به این بیماری منتشر نشده است. به‌ عبارتی دیگر هر دو جنس به یک اندازه در معرض ابتلابه تبخال چشمی، قرنیه یا شبکیه قرار دارند.

بیشتر بخوانید: پف زیر چشم

همان‌طور که خواندید تبخال چشمی یک عارضه ویروسی نسبتاً رایج با طیف گسترده‌ای از علائم و عوارض است. این بیماری به‌دنبال ورود ویروس هرپس سیمپلکس در بدن به‌شکل مستقیم و غیرمستقیم ایجاد می‌شود و در اشکال مختلف در فرد مبتلا بروز پیدا خواهد کرد.

دانستید آگاهی و توجه‌به علائم اولیه بیماری همچون التهاب، خارش، سوزش و سرخ‌شدن اطراف چشم اهمیت بسیار زیادی دارد و یکی از مهم‌‌ترین راه‌‌های درمان و جلوگیری از پیشرفت این بیماری، مراجعه به پزشک درصورت مشاهده اولین علائم است. در این مقاله سعی شد تمام نکاتی که مربوط به بیماری تبخال چشمی است، برای شما آورده شود و درکنار آن به سوالات متداول دررابطه با این بیماری پاسخ داده شود. امیدواریم توانسته باشیم به شما کمک کنیم.

منبع +++