تبخال پوستی؛ علائم، دلایل، انواع و روش‌های پیشگیری و درمان

پوست دردناک، قرمز و ناهموار می‌تواند ناشی از بسیاری از بیماری‌ها باشد، اما تبخال یکی از شایع‌ترین عوامل ایجاد این شرایط نامطلوب پوستی است. تبخال یک بیماری شایع و مادام‌العمر است که می‌تواند باعث ایجاد تاول در اطراف اندام تناسلی، راست روده و دهان شود. متاسفانه هیچ درمانی برای این بیماری وجود ندارد، اما نگران نباشید، چون تبخال باعث بروز علائم جدی در انسان نمی‌شود. پس از ابتلا، این ویروس در بدن شما خفته باقی می‌ماند و می‌تواند به‌طور دوره‌ای در طول زندگی‌تان دوباره فعال شود. عامل بیماری تبخال ویروس هرپس سیمپلکس است که دو گونه از آن وجود دارد: HSV-1، عفونتی است که در بزاق گسترش می‌یابد و در درجه اول دهان و بینی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، و HSV-2 که معمولاً دستگاه تناسلی و مقعد را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و از طریق تماس جنسی با فرد آلوده منتقل می‌شود. اگر شما هم از آن دسته افرادی هستید که علائم تبخال پوستی را حداقل یک بار در زندگی خود تجربه کرده‌اید، پیشنهاد می‌کنیم که این مطلب را تا انتها بخوانید.

تبخال پوستی (هرپس)

بررسی علائم تبخال پوستی با ارائه توضیحاتی کامل از این بیماری آغاز می‌کنیم. همانطور که گفتیم، علائم تبخال پوستی ناشی از عفونت با ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) است. این ویروس کنار ایجاد علائم، باعث ایجاد زخم یا تاول داخل یا اطراف دهان یا اندام تناسلی می‌شود. در مجموع دو نوع HSV وجود دارد:

• ویروس هرپس سیمپلکس نوع 1 یا (HSV-1) باعث ایجاد تبخال دهانی می‌شود و معمولاً دهان و پوست اطراف آن را درگیر می‌کند، اما می‌تواند ناحیه تناسلی را نیز تحت‌تاثیر قرار دهد.
• ویروس هرپس سیمپلکس نوع 2 یا (HSV-2) معمولاً باعث تبخال تناسلی می‌شود و عموما از طریق رابطه جنسی منتقل می‌گردد.

هیچ درمانی برای تبخال وجود ندارد، اما راهکارهای درمانی برای آن وجود دارند که می‌توانند به‌مدیریت علائم و کاهش احتمال شیوع بیماری و انتقال آن به‌شریک زندگی کمک کنند.

HSV یک ویروس رایج است و طبق گفته سازمان جهانی بهداشت (WHO)، حدود 67 درصد از افراد زیر 50 سال در سراسر جهان به‌عفونت HSV-1 و 13 درصد از افراد زیر 50 سال به‌عفونت HSV-2 مبتلا هستند.

علائم تبخال پوستی تناسلی

تبخال تناسلی یک عفونت مقاربتی رایج است که هر ساله تقریباً 572000 انسان جدید را در سرتاسر دنیا درگیر می‌کند. با این حال، فرد مبتلا به‌تبخال تناسلی ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد یا فقط علائم تبخال پوستی تناسلی را به‌صورت خفیف تجربه کند.

بدین ترتیب، بیشتر مبتلایان به‌این ویروس حتی نمی‌دانند که به‌آن مبتلا هستند! در واقع، تقریباً 87.4٪ افراد 14 تا 49 ساله که تبخال تناسلی دارند، تشخیص بالینی ندارند، یعنی علامت خاصی را تجربه نمی‌کنند.

با این حال، علائم مشخصه تبخال تناسلی، ضایعات کوچک تاول‌داری هستند که معمولاً اطراف ناحیه تناسلی، راست روده یا دهان یافت می‌شوند (اگر روی صورت دیده شوند به‌آنها زخم‌های سرد یا cold sores نیز می‌گویند).

این تاول‌های پر از مایع، بعد از مدتی می‌ترکند و سپس به‌زخم‌های کوچک و دردناکی تبدیل می‌شوند که می‌توانند تا دو تا چهار هفته پس از باز شدن باقی بمانند. بعضی مواقع، به‌ویژه با اولین شیوع تبخال تناسلی، مبتلایان ممکن است علائم دیگری داشته باشند که کل بدن آنها را تحت‌تاثیر قرار ‌دهد. این نوع علائم تبخال پوستی تناسلی می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• تب
• سردرد
• بدن درد
• تورم غدد لنفاوی
• سوزش ادرار
• عفونت چشم

اگر فردی فقط یک بار علائم تبخال پوستی تناسلی را تجربه کند، احتمال ابتلای او به‌این علائم در آینده بیشتر است، زیرا تبخال هرگز به‌طور کامل از بین نمی‌رود. با این حال شیوع‌های بعدی تبخال عموماً خفیف‌تر از اولی هستند. تبخال تناسلی در درجه اول توسط ویروس HSV-2 ایجاد می‌شود، اما HSV-1 نیز می‌تواند عامل ایجاد آن باشد.

بیشتر بخوانید: تبخال تناسلی زنان؛ 

عفونت HSV-2 معمولاً تنها از طریق تماس جنسی با افرادی که دارای عفونت HSV-2 هستند منتقل می‌شود. شما همچنین می‌توانید با داشتن رابطه دهانی با فردی که عفونت دهانی HSV-1 دارد، به‌عفونت HSV-1 تناسلی مبتلا شوید. ویروس تبخال تناسلی نمی‌تواند از طریق تماس عمومی با اشیایی مثل دستگیره در، توالت یا حوله پخش شود.

علائم تبخال پوستی دهانی

مطالعات می‌گویند بین 50 تا 80 درصد از مردم دنیا به‌بیماری تبخال دهانی مبتلا هستند. تبخال دهان (صورت) در درجه اول توسط ویروس HSV-1 ایجاد می‌شود، اگرچه ممکن است عفونت HSV-2 نیز اطراف دهان وجود داشته باشد.

فرد مبتلا به‌تبخال دهان ممکن است ابتدا علائم تبخال پوستی دهانی مثل احساس خارش، سوزش یا گزگز در اطراف دهان، لب‌ها یا زبان را تجربه کند، اما بعداً ممکن است زخم‌های سرد یا تاول‌های کوچکی در این نواحی یا هر جای صورت او ایجاد شوند.

این تاول‌ها پس از مدتی شروع به‌باز شدن کرده و مایعی از آنها نشت می‌کند. تقریباً چهار تا شش روز پس از شروع نشت، این تبخال‌ها با تشکیل پوسته شروع به‌بهبود می‌کنند. شیوع تبخال دهان می‌تواند دو تا سه هفته طول بکشد که در مقایسه با دو تا شش هفته‌ی شیوع تبخال تناسلی، دوره شیوع آنها معمولا کوتاه‌تر است.

انواع تبخال صورت

همانطور که گفتیم، علائم تبخال پوستی روی صورت فقط به‌دلیل دو نوع ویروس HSV-1 و HSV-2 ظاهر می‌شوند. بثورات تبخال معمولاً مانند دسته‌هایی از تاول‌های کوچک و پر از مایع در ناحیه کوچکی از بدن به‌نظر می‌رسند. با این حال برخی دیگر از بیماری‌های پوستی نیز وجود دارند که ممکن است شبیه تبخال باشند. این بیماری‌ها عبارتند از:

• درماتیت تماسی: داشتن یک واکنش آلرژیک به‌یک ماده محرک می‌تواند باعث درماتیت تماسی آلرژیک شود. محرک‌های رایج برای این بیماری عبارتند از کرم‌های آنتی‌بیوتیک، لوازم آرایشی، شامپوها و برخی عطرها. در نوزادان، درماتیت تماسی ممکن است در ناحیه تماس پوست کودک با پوشک ایجاد شود. درماتیت تماسی می‌تواند باعث گرگرفتگی، تورم و حتی تاول در ناحیه تحت‌تاثیر آن شود.
• زونا: زونا باعث ایجاد تاول روی پوست می‌شود و همان ویروس عامل آبله مرغان (ویروس واریسلا زوستر) باعث زونا می‌شود. اولین نشانه زونا، سوزش یا درد شدید در یک سمت از بدن است، سپس تاول‌های پر از مایع چند روز تا یک هفته بعد ظاهر می‌شوند. این تاول‌ها تمایل دارند فقط در یک ناحیه از بدن (معمولاً در یک طرف تنه، نزدیک خط کمر) ظاهر شوند. آنها ممکن است در هنگام لمس حساس یا دردناک باشند. این بیماری معمولاً در عرض 3 تا 5 هفته از بین می‌رود.
• گال: هجوم یک انگل میکروسکوپی معروف به‌کنه خارش انسانی یا Sarcoptes scabiei عامل ایجاد گال است. در این بیماری، کنه برای تخم‌گذاری در پوست انسان فرو می‌رود و مدفوع خود را درون پوست رسوب می‌دهد. وجود این مدفوع باعث ایجاد بثورات بسیار خارش‌داری می‌شود که شبیه جوش‌های کوچکی هستند و نواحی برافروخته و پوسته پوسته شده‌ای را روی پوست ایجاد می‌کنند. پزشکان از دسته‌ای از داروها به‌نام اسکابیسید برای درمان این هجوم کنه‌ها استفاده می‌کنند.
• استوماتیت آفتی: به‌عنوان آفت دهان شناخته می‌شود.
• درماتیت هرپتی فرمیس: بثورات پوستی شدیداً خارش‌دار و تاول داری که افراد مبتلا به‌بیماری سلیاک را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.
• هرپانژینا: یک بیماری ویروسی ناشی از ویروس کوکساکی که منجر به‌زخم‌های دهان می‌شود.
• هرپس گلادیاتوروم: نوعی ویروس تبخال رایج بین ورزشکاران که از طریق تماس پوستی منتقل می‌شود.
• سیفلیس: یک بیماری مقاربتی که به‌طور معمول باعث ایجاد یک زخم بدون درد در ناحیه تناسلی یا مقعد می‌شود.

علت تبخال صورت

تبخال به‌راحتی از تماس پوست به‌پوست با فردی که این ویروس را دارد منتقل می‌شود و هنگامی که اندام تناسلی یا دهان شما با اندام تناسلی یا دهان فردی که این ویروس را در بدن خود دارد تماس می‌گیرد، به‌آن مبتلا می‌شوید.

پس از قرار گرفتن در معرض هرپس، ویروس تبخال به‌اعصاب بدن که ناحیه پوست را تامین می‌کنند حمله می‌کند و تا پایان عمر در آن اعصاب باقی می‌ماند.

هنگامی که این ویروس فعال است، به‌سمت غشای مخاطی یا پوست ناحیه آلوده حرکت کرده و خود را تکثیر می‌کند و بدین‌ترتیب، باعث شیوع بیماری می‌شود. سپس ویروس‌ها به‌داخل اعصاب برمی‌گردند و تا شیوع بعدی بیماری خاموش می‌مانند.

بنابراین اگر ویروس تبخال در بدن شما وجود داشته باشد، تا پایان عمر آن را با خود حمل می‌کنید و ممکن است هر از گاهی علائم تبخال پوستی را تجربه کنید. با این حال برخی عوامل می‌توانند خطر فعال شدن مجدد ویروس و ابتلا به‌بیماری را افزایش دهند. این عوامل عبارتند از:

• تب
• انواع بیماری‌ها
• قاعدگی زنان
• قرارگیری در معرض نور خورشید
• استرس
• عمل جراحي

به‌طور کلی، پوست اندام تناسلی، دهان و چشم شما به‌راحتی با ویروس هرپس آلوده می‌شوند. اگر راهی برای نفوذ ویروس تبخال وجود داشته باشد (مانند بریدگی، سوختگی، بثورات یا زخم‌های دیگر)، سایر نواحی پوست شما هم ممکن است عفونی شوند.

برای ابتلا به‌تبخال حتما نیازی به‌برقراری رابطه جنسی ندارید. گاهی اوقات تبخال می‌تواند از راه‌های غیرجنسی منتقل شود، مثلاً اگر یکی از والدین شما مبتلا به‌تبخال باشد و به‌آرامی به‌لب‌های شما بوسه‌ای بزند، ممکن است به‌این بیماری مبتلا شوید.

به‌همین دلیل، اکثر افراد مبتلا به‌تبخال صورت در کودکی به‌آن مبتلا شده‌اند. مادر می‌تواند تبخال تناسلی را در طول زایمان طبیعی به‌نوزاد منتقل کند، اما این مورد بسیار نادر است.

اکثر مردم تبخال را از فردی که هیچ زخمی ندارد می‌گیرند و این ویروس ممکن است سال‌ها بدون ایجاد علائم تبخال پوستی در بدن شما زندگی کند. بنابراین واقعاً سخت است مطمئن شوید چه زمانی و چگونه به‌آن مبتلا شده‌اید. به‌همین دلیل است که بسیاری از مردم تبخال دارند و حتی اگر سعی کنند نمی‌توانند از ابتلا به‌آن پیشگیری نمایند.

از آنجایی که این ویروس به‌سرعت در خارج از بدن انسان از بین می‌رود، شما نمی‌توانید با در آغوش گرفتن، دست دادن، سرفه، عطسه یا نشستن روی صندلی توالت به‌تبخال مبتلا شوید. اگر زخم تبخال را لمس کنید و سپس دهان، اندام تناسلی یا چشم‌های خود را بدون شستن دست‌های خود لمس کنید، می‌توانید تبخال را به‌سایر قسمت‌های بدن خود منتقل کنید.

شما همچنین می‌توانید تبخال را به‌شخص دیگری از این طریق منتقل کنید. تبخال زمانی بیشتر مسری است که زخم‌ها باز و مرطوب باشند، زیرا مایع ناشی از تاول‌های تبخال به‌راحتی ویروس را پخش می‌کنند. اما تبخال می‌تواند زمانی که هیچ زخمی وجود ندارد و پوست شما کاملاً طبیعی به‌نظر می‌رسد، به‌دیگران منتقل شود.

بیشتر بخوانید: تبخال داخل دهان؛ 

پیشگیری از بروز تبخال

از آنجایی که تبخال دهانی از طریق تماس مستقیم و فیزیکی پخش می‌شود، بهترین روش پیشگیری این است که از تماس فیزیکی با زخم‌های تبخال افراد در هنگام شیوع بیماری جلوگیری شود. با این حال از آنجایی که علائم تبخال پوستی در بسیاری از افراد دیده نمی‌شوند، پیشگیری از انتقال این ویروس واقعا سخت است.

تبخال تناسلی نیز از طریق تماس جنسی پوست به‌پوست با فردی که آن را دارد (از جمله رابطه جنسی واژینال، مقعدی و دهانی) منتقل می‌شود. بنابراین بهترین راه برای جلوگیری از تبخال و سایر بیماری‌های مقاربتی، عدم تماس با دهان یا اندام تناسلی فرد دیگر است.

اما بیشتر مردم در مقطعی از زندگی خود رابطه جنسی دارند، بنابراین دانستن چگونگی داشتن رابطه جنسی ایمن مهم است. استفاده از محافظ‌هایی مانند کاندوم و سدهای دندانی هنگام رابطه جنسی به‌کاهش خطر ابتلا به‌STD کمک می‌کند.

تبخال می‌تواند در مناطقی از بدن شما که توسط کاندوم محافظت نمی‌شوند (مانند کیسه بیضه، گونه‌های باسن، بالای ران‌ها و لابیا) زندگی کند، بنابراین کاندوم همیشه از شما در برابر تبخال محافظت نمی‌کند، اما شانس شما را برای ابتلا به‌تبخال کاهش می‌دهد.

در طول شیوع تبخال با کسی رابطه جنسی نداشته باشید، زیرا در آن زمان این ویروس به‌راحتی پخش می‌شود. اما تبخال می‌تواند زمانی که هیچ زخم یا علامتی وجود ندارد گسترش یابد. بنابراین مهم است که از کاندوم و بند دندان استفاده کنید، حتی اگر همه چیز خوب به‌نظر می‌رسد.

درمان علائم تبخال پوستی

اگرچه تبخال قابل درمان نیست، اما می‌توان آن را برای جلوگیری از ایجاد بثورات و زخم‌ها مدیریت کرد. بسیاری از افراد مبتلا به‌تبخال علائم تبخال پوستی را ندارند، اگرچه هنوز هم امکان انتشار عفونت حتی در صورت عدم وجود علائم وجود دارد.

اگر شیوع‌های مکرر یا شدید را تجربه می‌کنید، ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما ممکن است داروهای ضد ویروسی را برایتان تجویز کند که می‌تواند به‌کوتاه‌تر کردن شیوع یا کاهش تعداد دفعات آن کمک کند.

شما می‌توانید برای جلوگیری از شیوع ویروس هر روز یک قرص ضد ویروسی مصرف کنید که به‌آن پروفیلاکسی می‌گویند. پزشکان اغلب این درمان را به‌ بیمارانی توصیه می‌کنند که به‌طور مکرر دچار شیوع دردناک تبخال می‌شوند.

پمادها و کرم‌های ضد ویروسی نیز می‌توانند علائمی را که شامل سوزن سوزن شدن، خارش، سوزش یا درد پوستی هستند، درمان کنند. رایج‌ترین داروهای ضد ویروسی تجویز شده شامل والاسیکلوویر، آسیکلوویر و فامسیکلوویر هستند. کرم‌ها و پمادهای بدون نسخه‌ای نیز در داروخانه‌ها در دسترس هستند که ممکن است علائم تبخال پوستی را کاهش دهند و دوره بهبودی آن را کوتاه کنند.

به‌پایان مطلب بررسی علائم تبخال پوستی می‌رسیم. اگر فکر می‌کنید شیوع تبخال را تجربه می‌کنید، در اسرع وقت به‌یک پزشک عمومی مراجعه کنید تا در صورت نیاز برایتان درمان تجویز کند. همچنین شما باید از لمس تاول‌ها یا قرار دادن دیگران در معرض زخم‌های تبخال خود خودداری کنید.

منبع +++++++