بوتاکس چیست؟ عوارض، مزایا و روش صحیح استفاده!

بوتاکس نوعی پروتئین است که از سم بوتولینوم ساخته می‌شود و باکتری کلستریدیوم بوتولینوم آن را تولید می‌کند؛ این همان سمی است که باعث مسمومیت غذایی حاد می‌شود! اگرچه بوتاکس یک سم است اما اگر به‌درستی و در مقادیر کم استفاده شود می‌تواند فواید زیادی هم در پزشکی و هم در زیبایی داشته باشد. تزریق بوتاکس در زیر پوست، سبب فلج شدن عضلات آن ناحیه و از بین رفتن چین و چروک صورت خواهد شد و ظاهری جوان‌تر را برای مدتی ایجاد خواهد کرد.

تزریق Botulinum toxin از جمله روش‌های کم‌تهاجمی جوانسازی پوست است و به عنوان روشی ایمن و موثر برای از بین بردن خطوط ظریف و همچنین چین و چروک‌های اطراف چشم بیشترین کاربرد را دارد. البته برای رفع خطوط بقیه‌ی بخش‌های صورت مثل خط اخم یا خطوط افقی پیشانی هم می‌توان از طریق تزریق بوتاکس به پیشانی استفاده کرد. در این مقاله در مورد بوتاکس، مزایا، کاربرد، هزینه و عوارض آن صحبت می‌کنیم؛ با کیوت مگ همراه باشید.

بوتاکس چیست و چگونه کار می‌کند؟

ممکن است تبلیغات و مطالب زیادی در مورد بوتاکس خوانده باشید و یا از دوستان و اطرافیان در مورد آن شنیده‌اید اما باورهای غلط زیادی در مورد آن وجود دارد. بوتاکس دارویی است که سال‌هاست پزشکان برای درمان‌های زیبایی و پزشکی از آن استفاده می‌کنند. استفاده از این دارو در دوزهای پایین می‌تواند چین‌وچروک پوست را کاهش دهد. همچنین سازمان غذا و دارو(FDA) آن را به‌عنوان درمانی برای مشکلات مختلف نظیر اسپاسم پلک، تعریق زیاد، برخی اختلالات مثانه و میگرن تأیید کرده است.

بوتاکس یک نوروتوکسین است، سمی که بروی سیستم عصبی تأثیر می‌گذارد و سیگنال‌های عصبی‌ای که باعث تحریک انقباض عضلات می‌شوند را مختل می‌کند. به این دلیل می‌تواند به‌طور موقت سبب فلج شدن عضلات شود.

چین‌وچروک به‌طورمعمول بر عضله منقبض زیر پوست عمودند، به‌عنوان‌مثال عضله پیشانی یک عضله عمودی است اما خطوطی که درنتیجه انقباض ایجاد می‌شوند(مانند زمانی که ابروهای خود را بالا می‌برید)، افقی هستند. به همین ترتیب دو عضله‌ای که مسئول خطوط اخم هستند نیز به‌صورت افقی بین ابروها قرار می‌گیرند اما هنگام انقباض، عمودی به نظر می‌رسند.

 بوتاکس دقیقاً در نقطه تحریک تکانه‌های عصبی بافت، تزریق می‌شود. در این صورت فعالیت عضلاتی که باعث ایجاد خطوط اخم می‌شود کاهش یافته و ظاهر صاف‌تری به خود می‌گیرد؛ بدون انقباض عضله، پوست به‌سختی چروک می‌شود. بوتاکس اغلب برای کاهش خطوط پیشانی، خطوط پنجه کلاغی اطراف چشم و خطوط اخم استفاده می‌شود اما نمی‌تواند در کاهش چین‌وچروک‌های ناشی از آسیب خورشید یا گرانش مؤثر باشد. 

بوتاکس پیشانی

برخی از افراد می‌خواهند ظاهر خطوط اخم عمودی و چروک‌های پیشانی افقی را به حداقل برسانند. بوتاکس پیشانی یک روش درمانی ساده، ایمن و مؤثر برای کاهش چین و چروک‌های پیشانی است.

خطوط افقی پیشانی، در اثر عوامل تاثیر گذار ژنتیک، که در پی بالا رفتن سن ایجاد می‌شوند، نمایان می‌گردند. آسیب دیدگی ناشی از نور خورشید و سیگار کشیدن، نیز می‌تواند باعث شکل گیری چین و چروک‌هایی شود، که عمیق و عمیق‌تر شدن آن ها، باعث دشوارتر شدن فرایند درمان خواهد شد. مواد قابل تزریق ضد پیری، می‌تواند تاثیر چین و چروک‌های پیشانی را کاهش دهد؛ ولی نمی‌تواند این چین و چروک‌ها را به طور کامل از بین ببرد.

تزریق چند واحد بوتاکس در پیشانی مجاز است؟

درهنگام تعیین تعداد واحدهای بوتاکس پیشانی برای شما، جنسیت شما بیشترین تاثیر را دارد. به طور کلی، مردان برای جوانسازی به دو الی سه واحد بیشتر از خانم ها، به ویژه در قسمت خطوط اخم بین ابروان نیاز دارند، دلیل این امر قوی‌تر بودن ماهیچه‌های مردان در این قسمت‌هاست.

چه کسانی نباید تزریق بوتاکس داشته باشند؟

تزریق بوتاکس برای افراد زیر توصیه نمی‌شود:

• افراد زیر ۱۸ سال
• بیمارانی که حامله هستند.
• خانم‌هایی که در دوران شیردهی هستند.
• وجود عفونت فعال یا تبخال در محل تزریق
• افرادی که عفونت‌های فعال دارند یا از نظر ایمنی بدنشان ضعیف است.
• افرادی که بیماری اختلالات انعقادی دارند.
• افرادی که به پروتئین گاو حساسیت دارند.
• افراد مبتلا به بیماری‌های عصبی یا عضلانی
• افرادی که اختلالات کلیوی دارند نباید از بوتاکس استفاده کنند.
• کسانی که در دو هفته اخیر واکسیناسیون انجام داده‌اند.
• کسانی که سابقه حساسیت به این دارو را دارند.
• از آنجایی که تزریق بوتاکس برای همه چین و چروک و خطوط ایجاد شده بر روی پوست موثر نمی‌باشد، ابتدا باید با پزشک متخصص خود مشورت کنید شاید درمان دیگری مناسب شرایط پوست شما باشد.

بیشتر بخوانید: برجسته کردن لب بدون عمل جراحی

نکات مهم قبل از تزریق بوتاکس

قبل از انجام بوتاکس باید یک سری مراقبت‌ها برای تأثیر بهتر و عدم ایجاد عوارض صورت گیرد. برخی از این مراقبت‌ها مربوط به مصرف داروهایی است که ممکن است بر روی ماده‌ی بوتولینوم تأثیر منفی داشته باشند یا تداخل دارویی ایجاد کنند. برای رعایت تمامی مراقبت‌های قبل از عمل به نکات زیر توجه کنید:

• توصیه می‌شود مصرف داروهایی نظیر آسپرین، ویتامین ای، امگا 3 و سایر داروهای ضد التهابی از 2 هفته قبل از تزریق به منظور کاهش کبودی قطع شود. بهتر است حداقل به مدت یک هفته قبل از تزریق از مصرف الکل خودداری شود. اگر از ویتامین‌ها و داروهای گیاهی استفاده می‌کنید، به پزشک اطلاع دهید.
•  اگر به بیماری‌هایی شایع مانند آنفولانزا و سرماخوردگی مبتلا هستید باید قبل از انجام تزریق، درمان‌های ضد ویروسی اجرا شود.
•  اگر به دارو یا ماده‌ی خاصی حساسیت دارید حتماً به پزشک خود اطلاع دهید. پزشک پیش از انجام تزریق، باید سوابق دارویی و درمانی شما را به طور کامل بداند تا در جریان تزریق، همه چیز را تحت کنترل داشته باشد.
•  یک سری مراقبت‌ها نیز مربوط به روز تزریق است. قبل از تزریق بوتاکس آرایش نکنید. این روش درمانی توسط پزشک انجام می‌شود و شما می‌توانید به منزل برگردید. در روز تزریق بوتاکس همچنین باید پوست خود را تمیز نگه دارید، یک لباس راحت بپوشید، کاملا آرامش داشته باشید و اصلا نگران نتایج نهایی کار نباشید و با انتظاری معقولانه و منطقی، به سراغ انجام تزریق بروید.

کاربردهای بوتاکس

بوتاکس بیشتر به عنوان فرآورده‌ای تزریقی برای درمان چین و چروک‌ها و خطوط صورت شناخته می‌شود. به طور کلی کاربردهای بوتاکس را می‌توان به دو دسته‌ی زیبایی و درمانی تقسیم کرد.

کاربردهای زیبایی بوتاکس

• درمان چین و چروک‌های طرفین چشم‌ها که به چین‌های پنجه کلاغی معروف است؛
• محو کردن خط اخم (بین دو ابرو)؛
• رفع خطوط افقی پیشانی؛
• جلوگیری از دیده شدن بیش از حد لثه در هنگام خندیدن
• بهبود حالت چهره و ابرو
• از بین بردن چروک‌های گردن؛
• بالا بردن گوشه‌های لب؛
• بالا بردن نوک بینی.

کاربردهای درمانی بوتاکس

• افتادگی پلک
• درمان کمردرد
• درمان شقاق مقعد
• پریدن پلک یا پرش عضلات چشمی
• میگرن مزمن
• اسپاسم عضلات گردن
• مثانه‌ی پرکار یا بیش فعال
• رفع دندان قروچه با کاهش حجم عضلات مسئول جویدن
• تعریق بیش از حد در کف دست و پا و زیر بغل (هایپرهیدروز)
• برخی از اختلالات عصبی مانند فلج مغزی (سربرال پالزی)
• پیشگیری از انقباض کپسولی در افراد دارای پروتز پستان

مزایای بوتاکس چیست؟

از اولین مزایای بوتاکس می‌توان به کاهش چین‌وچروک صورت اشاره کرد. مطالعاتی در سال ۲۰۱۷ نشان داده است که سم بوتولینوم با بیش از ۱/۵ میلیون تزریق محبوب‌ترین عمل زیبایی(غیر جراحی) در ایالات‌متحده شناخته شد و طی ۵ سال (۲۰۱۲ تا ۲۰۱۷) ۳۰ درصد افزایش داشته است. این اثرات موقت است و بسته به نوع درمان ۳ تا ۱۲ ماه ماندگاری دارد. ازجمله مزایای بوتاکس در زمینۀ زیبایی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کاهش چین‌وچروک بین ابرو(خطوط اخم)
• کاهش چین‌وچروک دور چشم که به خطوط پنجه کلاغی معروف‌اند.
• کاهش چین‌وچروک‌های افقی پیشانی
• از بین بردن خطوط لبخند و خطوط روی چانه

همچنین متخصصان بهداشت از بوتاکس برای درمان انواع بیماری‌ها(که بیشتر آن‌ها بر سیستم عصبی عضلانی تأثیر می‌گذارند) استفاده می‌کنند. FDA استفاده از بوتاکس را برای موارد زیر تأیید کرده است:

• افرادی که بیش‌تر از 2 سال از اسپاسم‌اند‌ام فوقانی رنج می‌برند.
• انحراف چشم یا دوبینی در افراد بالای ۱۲ سال
• درمان تعریق شدید زیر بغل(هایپرهیدروز) از دیگر مزایا بوتاکس است.
• جلوگیری از میگرن در افراد ۱۵ سال به بالا که سردرد میگرنی آن‌ها حداقل 4 ساعت در روز طول می‌کشد یا افرادی که بیشتر روزهای ماه را سردرد هستند.
• در صورت وجود علائم مثانه بیش‌فعال، اگر داروهای ضد کولینرژیک کمکی نکند بوتاکس می‌تواند مؤثر باشد.
• درمان اسپاسم پلک یا بلفارواسپاسم
• درمان یک اختلال حرکتی عصبی به نام دیستونی دهانه رحم که سر را تحت تأثیر قرار می‌دهد و باعث درد در ناحیه گردن می‌شود.

عوارض بوتاکس

عوارض احتمالی بوتاکس شامل درد در محل تزریق، عفونت، التهاب، تورم، قرمزی، خونریزی و کبودی است؛ برخی از این علائم ممکن است نشان‌دهنده واکنش آلرژیک باشند. خارش، خس‌خس سینه، آسم، بثورات پوستی، جوش‌های قرمز، سرگیجه و ضعف از دیگر علائم آلرژی به بوتاکس است. برخی از رایج‌ترین عوارض بوتاکس عبارت‌اند از:

• ضعف یا فلج ناخواسته در عضلات مجاور محل تزریق
• مشکل در بلع تا چند ماه پس از درمان
• بی‌حسی و خستگی
• سفتی عضلات، سردرد،گردن درد یا درد در بازوها و پاها
• تاری دید، پلک‌های پف‌کرده، خشکی چشم و افتادگی ابروها
• خشکی دهان و ناراحتی معده
• افزایش تعریق در بدن(به‌غیراز زیر بغل)

همچنین سم بوتولینوم موجود در بوتاکس می‌تواند فراتر از محل تزریق گسترش یابد و فرد را با یک تهدید جدی مواجه کند بنابراین در صورت بروز هرگونه مشکل تنفسی یا احساس ضعف و گیجی سریعاً به پزشک مراجعه کنید. از دیگر عوارض بوتاکس که می‌تواند خطرناک باشد عبارت‌اند از:

• ضعف عضلانی غیرمعمول یا شدید به‌ ویژه در ناحیه‌ای از بدن که دارو تزریق نشده است.
• مشکل در تنفس، حرف زدن یا بلعیدن
• بی‌اختیاری ادراری یا درد و سوزش زمان تخلیه مثانه
• گرفتگی صدا
• افتادگی پلک‌ها
• تورم پلک و تغییرات در بینایی، درد، خشکی یا تحریک شدید چشم
• درد یا فشار در قفسه سینه و نامنظم شدن ضربان قلب
• گلودرد، سرفه یا تنگی نفس

آیا  بوتاکس چهره را غیرطبیعی نشان می‌دهد؟

اگر تزریق بوتاکس توسط پزشک متخصص با استفاده از بهترین برندهای درجه یک موجود در بازار مانند زئومین آلمان، دیسپورت و … انجام شود به هیچ عنوان حالت صورت را غیر طبیعی نشان نمی‌دهد.

اما برندهای چینی در بازار که بعد از تزریق زمان اثرگذاری سریعی دارند معمولا باعث غیر طبیعی و یا به اصطلاح ماسکه بنظر رسیدن چهره شما می‌شوند که به شما اجازه بازی با میمیک صورت داده نمی‌شود اما برندهای شناخته شده به این صورت نمی‌باشند و بسیار طبیعی به جوانسازی می‌رسید.

آیا تزریق بوتاکس جای زخم بر جای می‌گذارد؟

بلافاصله بعد از درمان، شما متوجه آثار بسیار کوچک ناشی از فرو بردن سوزن ها، برای انجام عملیات تزریق در پوست خود می‌شوید. این آثار دائمی نبوده و تنها چند روز ماندگار می‌باشند، و پس از آن به طور کامل رفع شده و هیچ اثری از آنها بر جای نمی‌ماند.

زمان اثر کردن بوتاکس چقدر طول می‌کشد؟

بلافاصله بعد از شروع درمان، بوتاکس در هر شرایطی، از یک روز تا ده روز طول می‌کشد تا بهبودی یابد و به طور متوسط، حدود سه تا هشت ماه طول می‌کشد؛ زیرا این مقدار زمانی است که طول می‌کشد تا بدن شما گیرنده‌های جدید در عضله بسازد.

آیا تزریق مداوم بوتاکس باعث افتادگی پوست می‌شود؟

اگر تزریق بوتاکس به دست پزشک متخصص و با تجربه انجام شود به هیچ عنوان باعث شل شدن پوست نمی‌شود. اما اگر پزشک مهارت کافی را نداشته باشد پوست شما بعد از چندین بار تزریق دچار افتادگی می‌شود.

هزینه بوتاکس چقدر است؟

با توجه به قسمت‌های مختلف صورت هزینه تزریق بوتاکس نیز متفاوت است. هزینه تزریق بوتاکس به عوامل زیادی بستگی دارد. برخی از آن‌ها را در فهرست زیر مطرح کرده‌ایم:

• برند بوتاکس: با توجه به نوسانات ارزی، قیمت فرآورده‌های بوتاکس متغیر است. به طور کلی برند دیسپورت گران‌ترین و برندهای نورونوکس و مسپورت در رده‌های بعدی از نظر قیمت جای می‌گیرند. بسته به این که کدام از برند برای تزریق استفاده کنید، قیمت درمان هم تغییر می‌کند.
• محل تحت درمان: دوز درمانی در محل‌های مختلف بدن متفاوت است. مثلاً برای رفع افتادگی گوشه‌های لب به ۲ تا ۸ واحد بوتاکس (۱ تا ۲ تزریق) و برای رفع خط اخم به ۲۰ تا ۴۰ واحد دارویی (۵ تا ۸ تزریق) نیاز است. هرچه نیاز به دوز دارویی بیشتر باشد، قاعدتاً هزینه بوتاکس هم بیشتر می‌شود.
• عمق خطوط: عامل دیگری که در میزان دوز درمانی موثر است، عمق خطوط یا شدت چین و چروک‌های صورت است. مثلاً برای چین‌های پنجه کلاغی ممکن است ۲ تا ۵ تزریق برای هر طرف نیاز باشد. هرچه دوز داروی مورد نیاز کمتر باشد، هزینه‌ی بوتاکس هم کاهش می‌یابد.

مراقبت‌های بعد از تزریق بوتاکس

• حتی‌الامکان در چند ساعت ابتدایی بعد از تزریق در معرض نور مستقیم خورشید یا حرارت قرار نگیرید. بعد از آن هم در زمان خروج از خانه حتما از کرم ضد آفتاب SPF 30 یا بالاتر استفاده کنید.
• انجام فعالیت‌های معمولی بعد از تزریق بوتاکس مانعی ندارد و حتی بلافاصله بعد از اتمام جلسه تزریق می‌توانید سر کار بروید.
• 4 ساعت بعد از تزریق ورزش سبک مانند پیاده‌روی یا نرم دوی مشکلی ایجاد نمی‌کند.
• بلافاصله بعد از تزریق استفاده از مواد آرایشی مختلف مانعی ندارد.
• برای از بین بردن تورم و کبودی‌های موجود در ناحیه تزریق می‌توانید از کمپرس یخ استفاده کنید.
•  به مناطقی که تزریق در آن‌ها صورت گرفته است، دست نزنید و به آن فشار وارد نکنید؛ زیرا ممکن است مواد تزریقی به دیگر بخش‌های صورت انتقال یابد.
• از استعمال سیگار و دخانیات خودداری کنید.
• در اولین روزهای پس از تزریق بوتاکس، کاملا از مصرف الکل و نوشیدنی‌های الکلی خودداری نمایید. چرا که این کار موجب رقیق شدن خون می‌شود و عوارض جانبی مثل کبودی و تورم را در ظاهر شما به شدت تقویت می‌کند. مصرف الکل و دخانیات، روند رسیدن شما به بهبودی کامل را کند خواهد کرد.
• حداقل برای دو شب، باید از خوابیدن روی ناحیه‌ای که تزریق بر روی آن صورت گرفته، خودداری کنید. این کار موجب وارد شدن فشار زیادی به این ناحیه می‌شود و احتمال جابجایی بوتاکس تزریق شده را در صورت شما بالا می‌برد. این جابجایی موجب می‌شود که بوتاکس به جای ناحیه تعیین شده، در بخش دیگری از صورت اثر کند.

بیشتر بخوانید: شستن صورت بعد از بوتاکس؛ 

ماندگاری بوتاکس چقدر است؟

اثرات بوتاکس سه تا شش ماه به طول می‌انجامد که این مدت اثر گذاری از فرد به فرد می‌تواند متفاوت باشد (دوام نتیجه تزریق بوتاکس بستگی به عمق و میزان چروک ها، ناحیه‌ی تزریق و همچنین سن افراد دارد). با بازگشت تدریجی فعالیت عضلات، خطوط چین و چروک‌ها دوباره ظاهر می‌شوند و  ممکن است نیاز به تزریق مجدد باشد؛

البته بهتر است از پزشک متخصص پوست خود بخواهید که در این امر (فواصل تزریق) شما را راهنمایی کند. همچنین اگر شما به یک کلینیک خوب و تخصصی برای تزریق بوتاکس مراجعه کنید، تضمین ماندگاری اثر بیش‌تر این اقدام زیبایی وجود خواهد داشت.

به جز این‌ها، عوامل دیگری هم بر پایداری اثرات تاثیر می‌گذارند که شامل موارد زیر است:

• سن شما
• میزان الاستیسیته یا انعطاف پذیری پوستتان
• عمق چین و چروک‌ها یا خطوط پوستی

آیا تزریق بوتاکس باعث بی حس شدن صورت می‌شود؟

در جواب باید بگوییم که خیر! این درمان برای از بین بردن احساسات صورت طراحی نشده است بلکه برای این که خطوط اضافی گردن، اخم، پنجه کلاغی و لبخند را از بین ببرید طراحی شده است و احساسات صورت را از بین نمی‌برد، تزریق این ماده زیبایی، عضلات صورت را فلج می‌کند اما بر روی اعصاب ایجاد کننده احساسات، تاثیری نمی‌گذارد.

آیا تزریق بوتاکس درد دارد؟

درد حاصل از تزریق بوتاکس بسیار جزئی می‌باشد و ناشی از ورود سوزن بسیار نازک به پوست می‌باشد و نه بیشتر به طور کلی سه تا هفت روز طول می‌کشد تا اثر بوتاکس به طور کامل بروی نواحی تزریق شده پدیدار شود. البته این مدت در افراد می‌توانند متفاوت باشد و تا مدت 2 هفته طول بکشد. ممکن است بعد از 2 هفته که اثر گذاری بوتاکس بروی نواحی تزریق مشخص شد، در برخی نواحی نیاز به ترمیم تزریق باشد.

به طورکل تزریق بوتاکس نیاز به بیهوشی ندارد و فقط چند دقیقه طول می‌کشد. تزریق بوتاکس طبق آمارهای جهانی پرطرفدارترین روش برای جوانسازی پوست و از بین بردن چین و چروک‌ها است. تاثیرات کامل آن بعد از 7 تا 14 روز قابل مشاهده است. بهتر است حداقل 1 تا 2 هفته قبل از تزریق، الکل و داروهای رقیق‌کننده خون مانند آسپرین مصرف نشود.

از مالیدن محل تزریق تا 24 ساعت خودداری کنید تا بوتاکس به مناطق دیگر پخش نشود. ممکن است پزشکتان از شما بخواهد که تا 4 ساعت بعد از تزریق به حالت ایستاده باشید و یک روز کامل ورزش نکنید. آیا از کاربردهای پزشکی یا زیبایی بوتاکس بهره برده‌اید؟ خوشحال می‌شویم تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید.