سرکه سیب و کبد چرب؛ تاثیر مصرف سرکه سیب بر کبد چرب!
کبد چرب از جمله بیماری‌های رایجی است که طبق تحقیقات انجام‌شده، از هر 5 نفر، 2 نفر به آن دچار هستند یا دست‌کم به‌زودی مبتلا خواهند شد. با توجه به اینکه شرکت‌های مختلف داروسازی هنوز هیچ دارویی برای درمان کامل کبد چرب پیدا نکرده‌اند، طبیعی است بیماران از روش‌های طبیعی برای مقابله با آن استفاده می‌کنند. رابطه بین سرکه سیب و کبد چرب از جمله شیوه‌های درمان خانگی است که امکان سم‌زدایی را از بدن انسان فراهم می‌کند. بسیاری ادعا می‌کنند سرکه سیب باعث دفع سموم از بدن میشود و سطح قند خون را متعادل می‌کند. با تمامی این اوصاف، شواهد علمی بسیار کمی برای سرکه سیب و کبد چرب وجود دارد که آن را از نظر پزشکی، چندان مورد تایید قرار نمی‌دهد. با ما همراه باشید تا به سراغ اقداماتی برویم که از کبد شما محافظت می‌کنند و حاصل مزایای نهفته در سرکه سیب هستند.
بیماری کبد چرب چیست؟
پیش از اینکه بخواهیم سراغ تعریف بیماری کبد چرب (Fatty Liver) برویم، اجازه دهید عملکرد طبیعی و سالم کبد را مورد بررسی قرار دهیم. کبد بزرگ‌ترین اندام و غده داخل بدن است که مجموعه‌ای از عملکردهای حیاتی زیر را انجام می‌دهد:
- پاکسازی سموم از جریان خون بدن
- کمک به تقویت متابولیسم مواد غذایی
- پردازش و هضم اسیدهای آمینه و انواع لیپیدها
هنگامی که شما غذاهای حاوی پروتئین را در برنامه غذایی خود جا می‌دهید، این امکان را به‌وجود می‌آورید که کبدتان از آنزیم‌ها (مخصوصاً دآمینازها و ترانس آمینازها) تغذیه کند. آمینواسیدهایی که باعث جذب پروتئین از طریق کبد می‌شوند، قابل دسترس‌ترین نوع هستند که سریعاً جذب خواهند شد.
همچنین، کربوهیدرات‌های اضافه‌ای که در بدن وجود دارند هم به سبب عملکرد کبد به اسیدهای آمینه و سایر مواد حیاتی تبدیل می‌شوند تا بدن از آنها به‌عنوان یک منبع انرژی بی‌کران استفاده کنند.
عوامل متعددی همچون اعتیاد به نوشیدن الکل، مصرف طولانی‌مدت داروهای مختلف، کمبود مواد غذایی حیاتی و اختلالات متابولیک بدن، باعث تضعیف و چرب شدن کبد می‌شوند.
یکی از روش‌هایی که میتوان به واسطه آن کبد چرب را تشخیص داد، بثورات پوستی است. البته زمانی که چربی انباشته‌شده در بدن به 5 الی 10 درصد از حجم کل کبد می‌رسد، میتوان تشخیص داد که فرد، مبتلا به بیماری کبد چرب یا استئاتوز کبد (hepatic steatosis) شده است.
انواع مختلف بیماری کبد چرب
اگر درک درستی از موضوعات مربوط به کبد چرب داشته باشید، می‌توانید روش‌های موثرتری را برای کنترل و درمان آن در پیش بگیرید. در حال حاضر 2 نوع مختلف برای بیماری کبد چرب تعریف شده‌اند:
- بیماری کبد چرب الکلی
- بیماری کبد چرب غیرالکلی
همان‌طور که از عناوین مختلف این بیماری پیداست، بیماری کبد چرب الکلی به دلیل سوء مصرف طولانی‌مدت الکل حاصل میشود. قرن‌هاست دانشمندان در مورد مضرات مصرف طولانی‌مدت الکل صحبت کرده‌اند و همه‌چیز در مورد آسیب‌های احتمالی کبد که بر اساس مصرف الکل رخ می‌دهند، واضح است.
مرحله اول بیکاری کبد چرب الکلی که به ان استئاتوهپاتیت الکلی هم می‌گویند، شامل مبارزه این اندام برای تجزیه اسیدهای چرب میشود. این مرحله می‌تواند باعث تولید سطوح بالاتری از تری‌گلیسیرید، التهاب کبدی و ایجاد اسکار یا زخم در کبد شود.
مراجعه زودهنگام به پزشک می‌تواند در بعضی از موارد به پاکسازی سموم از کبد و درمان مطلق آن منجر شود. پس از آن، امکان فعالیت مجدد کبد وجود دارد و بهتر است که مصرف الکل حداقل برای یک دوره 2 هفته‌ای کاملاً قطع شود. مصرف الکل تنها عامل آسیب دیدن کبد نیست و سایر عوامل از جمله عدم رعایت موارد بهداشتی هم می‌توانند به تجمع چربی اضافه در کبد منجر شوند.
بیشتر بخوانید: ارتباط جوش بدن و کبد؛
عوامل بیماری‌زای دیگر
اگر بدن به درستی وجود انسولین را تجزیه‌وتحلیل نکند، فرایند تولید این ماده حیاتی به‌صورت طبیعی تسریع خواهد شد. این امر باعث افزایش سطح انسولین موجود در بدن میشود که می‌تواند باعث بروز اثرات نامطلوب، از جمله فشار خون بالا، افزایش سطح تری‌گلیسیرید و تجمع چربی در کبد شود.
بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) آسیب‌های کمتری را نسبت به نوع الکلی آن در پی خواهد داشت. کارشناسان تخمین می‌زنند 80 تا 100 میلیون آمریکایی به بیماری کبد چرب غیرالکلی مبتلا هستند.
شاید شما هم از آن‌دسته بیمارانی باشید که مبتلا به کبد چرب غیرالکلی هستند. نکته مهم اینجاست که این بیماری معمولاً دارای علائم نیست و اکثر بیماران تا سال‌های متمادی متوجه وجود آن در سیستم بدن خود نمی‌شوند.
تشخیص بیماری کبد چرب
از آنجایی که مراحل اولیه بیماری کبد چرب اغلب همراه با علائم فیزیکی نیست، بسیاری از بیماران تا زمانی که این بیماری به مرحله حاد نرسند، به زندگی معمولی خود مشغول هستند.
تشخیص کبد چرب یک نوع چالش است که معمولاً در آزمایش‌های خون پدیدار میشود. بیماری کبد چرب باعث افزایش سطح آنزیم‌های کبدی میشود، اما گاهی هم پیش آمده که آنزیم‌ها در سطوح کاملاً طبیعی وجود داشته باشد ولی شخص، بیمار باشد.
بر اساس یک مطالعه پزشکی در سال 2018 که در مجله تحقیقات بین‌الملل منتشر شد، سونوگرافی یکی از مطمئن‌ترین روش‌های تشخیص کبد چرب است. سونوگرافی در مقام مقایسه با سایر روش‌های تهاجمی (مثل نمونه‌برداری با جراحی) گزینه مناسب‌تر، کم‌هزینه‌تر و سالم‌تری برای تشخیص کبد چرب محسوب میشود.
علائم و نشانه‌های کبد چرب
با پیشرفت بیماری کبد چرب در بدن، عملکرد این اندام از بدن تضعیف میشود و به‌دنبال این اتفاق، علائم و نشانه‌ها ظاهر خواهند شد. یکی از برجسته‌ترین نشانه‌های کبد چرب، تغییر متابولیسم اسیدهای آمینه است. تحقیقات پزشکی نشان می‌دهند علائم بالینی کبد چرب در مبتلایان شامل موارد زیر هستند:
- از دست دادن اشتها
- کاهش وزن
- ضعف
- خستگی
- زردی پوست و زیر چشم
- ضعف
- خارش
- خونریزی بینی
- سردرگمی، اضطراب و اختلال در تمرکز
- درد و تورم در نواحی شکمی
- تورم پاها
- درد و حساسیت در سمت راست و بالای شکم (به‌دلیل بزرگ شدن کبد)
- ژنیکوماستی (بزرگ شدن غیرطبیعی یک یا هر 2 سینه)
- کاهش ترشح هورمون تستوسترون، نسبت به استروژن در مردان
رابطه درمانی بین سرکه سیب و کبد چرب چیست؟
روش‌های طبیعی و خانگی مختلفی (از جمله آب لیمو، چای سبز، روغن زیتون و سرکه سیب) برای درمان کبد چرب توصیه شده‌اند. قرن‌هاست این باور وجود دارد که سرکه سیب خواص سم‌زدایی دارد و برای درمان کبدهای بیمار مناسب است.
علی‌رغم اینکه پزشکان به اثربخشی سرکه سیب به‌عنوان یک روش درمانی برای کنترل بیماری‌ها پی برده‌اند، این نکته را هم گوشزد می‌کنند که سطوح بالای اسیداستیک و سایر ترکیبات آن ممکن است روی سلامت انسان تاثیر سوء بگذارند. طرفداران سرکه سیب ادعا می‌کنند این ماده می‌تواند این مزایا و خواص درمانی را داشته باشد:
- دفع سموم از بدن
- تسهیل کاهش وزن طبیعی
- تعدیل میزان PH بدن
- یکنواخت ساختن سطح قند خون
- کاهش طبیعی میزان کلسترول بالا
فواید سرکه سیب برای کبد چرب
محققان بر این باور هستند، موادی که ما می‌خوریم و می‌نوشیم، می‌توانند فرایندهای سم‌زدایی را در بدن بهبود بخشند یا حتی تضعیف کنند.
با در نظر گرفتن همه این تفاسیر، هنوز این پرسش وجود دارد که چه رابطه مفیدی بین سرکه سیب و کبد چرب وجود دارد. بعضی از تحقیقات نشان داده‌اند سرکه سیب دارای فواید زیر است:
کاهش طبیعی وزن: یک تیم ژاپنی در سال 2009 روی تحقیقات خود کار کردند و نظریات خود را در مورد تاثیرات سرکه سیب در کاهش وزن ارائه دادند. آنها دریافتند سرکه سیب می‌تواند چنین تاثیراتی را داشته باشد:
- کاهش چشمگیر وزن بدن
- از بین بردن توده‌های چربی زیرجلدی
- کاهش سطح بالای تری‌گلیسیرید
یک مطالعه در سال 2007 که رابطه بین سرکه سیب و کبد چرب را در نظر داشت، نتایج شگفت‌انگیزی را در اختیار پزشکان قرار داد.
پزشکان طی این مطالعه، 10 بیمار مبتلا به دیابت نوع 1 را به‌عنوان نمونه مورد بررسی قرار دادند. آنها متوجه شدند، بیمارانی که یک فنجان آب را با سرکه سیب مخلوط کردند و نوشیدند، نسبت به بیمارانی که یک فنجان آب خالی نوشیده‌اند، تخلیه معده کُندتری دارند.
تخلیه آرام یا کُند معده باعث میشود بیمار احساس سیری داشته باشد و همین امر باعث کاهش طبیعی وزن خواهد شد. کاهش وزن طبیعی هم با کاهش چربی در کبد رابطه مستقیم دارد و باعث کنترل بیماری کبد چرب خواهد شد.
نقش سرکه سیب برای کبد چرب در کاهش کلسترول
یکی دیگر از مطالعاتی که در مورد تاثیرات مثبت سرکه انجام شد، 19 نمونه ایرانی را مورد بررسی قرار می‌داد که همه آنها به بیماری هیپرلیپیدمی (بیماری حاصل‌شده در اثر سطح بالای کلسترول) مبتلا بودند.
در این مطالعه بالینی نشان داده شد مصرف 8 هفته‌ای سرکه سیب به طرز قابل توجهی باعث از بین رفتن چربی‌های مضر، تری‌گلیسیرید و کنترل سلامت کبد میشود. این مطالعه در حالی امیدوارکننده و امیدبخش است که برای اثبات تاثیرات مثبت این ماده باید تحقیقات بیشتری صورت بپذیرند.
تنظیم قند خون با نوشیدن سرکه سیب
شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهند، نوشیدن سرکه سیب می‌تواند از افزایش قند خون که در اثر مصرف کربوهیدرات حاصل میشود، جلوگیری کند. کنترل قند خون برای افراد مبتلا به دیابت که با خطر بیشتری در مورد ابتلا به بیماری کبد چرب غیرالکلی مواجه هستند، اهمیت بسیار زیادی دارد.
در یک مطالعه که 4 مرد و 7 زن مبتلا به دیابت نوع 2 در آن حضور داشتند، نشان داده شد مصرف سرکه سیب قبل از خواب تاثیر مثبتی بر سطوح گلوکز در هنگام بیداری دارد. به‌عبارت ساده‌تر یک بیمار مبتلا به نوع حاد دیابت هم می‌تواند با مصرف سرکه سیب، میزان قند خون خود را تا سطحی کاهش دهد که دیگر نیازی به مصرف انسولین نباشد.
مضرات استفاده از سرکه سیب برای کبد چرب و بدن
با توجه به اینکه هیچ شواهد قطعی و محکمی در مورد رابطه مثبت بین سرکه سیب و کبد چرب وجود ندارند، افرادی که علاقه‌مند به این شیوه درمانی هستند، باید عوارض جانبی آن را هم در نظر داشته باشند تا آن را در مقایسه با مزایای احتمالی قرار دهند.
یکی از رایج‌ترین مضرات سرکه سیب، فرسوده شدن مینای دندان است. در یک مطالعه که در مورد اثر سرکه سیب بر مینای دندان در سال 2014 انجام شد، حدود یک الی 20 درصد از مواد معدنی ساختار دندان پس از 4 ساعت مواجهه با سرکه از بین رفتند.
در صورت بروز هرگونه ناراحتی یا عوارض جانبی پس از مصرف سرکه سیب، مصرف آن را فوراً متوقف کنید و با پزشک متخصصتان تماس بگیرید.
نحوه مصرف سرکه سیب برای کبد چرب
برای اطمینان از میزان سرکه سیبی که قرار است مصرف کنید، موارد زیر را در نظر داشته باشید:
- مقادیر مصرفی سرکه سیب را به‌خوبی کنترل کنید
- سرکه سیب را با یک لیوان آب مخلوط کنید تا آسیب احتمالی آن کاهش یابد
- پس از نوشیدن سرکه سیب، دهانتان را بشویید
- از نی برای نوشیدن سرکه سیب استفاده کنید
به دلیل ماهیت اسیدی سرکه سیب، احتمال آسیب به دیواره‌های معده هم وجود دارد. اگر معده حساسی دارید، حتماً سرکه سیب مصرفی خود را با وعده‌های غذایی خود ترکیب کنید.
ضمناً به یاد داشته باشید که سرکه سیب می‌تواند با بعضی از داروها مثل انسولین، دیگوکسین و دیورتیک تداخل داشته باشد. اگر در حال حاضر دارو مصرف می‌کنید، بهتر است که قبل از مصرف سرکه سیب با پزشکتان مشورت کنید.
بیشتر بخوانید: علائم پوستی کبد چرب؛
دستورالعمل‌هایی برای مصرف مفید سرکه سیب
یکی از مهم‌ترین پارامترهایی که در مورد سرکه سیب و کبد چرب وجود دارد، مدت‌زمان مصرف است. مطالعات نشان داده‌اند مقادیر کمی از سرکه سیب باید در یک دوره زمانی محدود مصرف شود. اگر می‌خواهید این دوره درمانی را خودتان به شخصه و بدون کمک گرفتن از پزشک انجام دهید، یکی از دستورالعمل‌های زیر را در نظر داشته باشید:
- یک الی 2 قاشق غذاخوری سرکه سیب خام و فیلترنشده و یک فنجان آب گرم را با هم مخلوط کنید
- یک الی 2 قاشق غذاخوری شیرین‌کننده یا طعم‌دهنده (مثل آب‌لیمو، عسل، آب سیب، دارچین یا زنجبیل) به سرکه سیب اضافه کنید
- سرکه سیب را با وعده‌های غذایی خود ترکیب و سپس میل کنید؛ مثلاً سرکه سیب را با خوراک مرغ مخلوط کنید و همراه مواد غذایی دیگر بخورید
آیا سرکه سیب فقط از راه نوشیدن جذب میشود؟
برای بهره‌مندی از فواید و خواص سرکه سیب، لزوماً نیازی به نوشیدن سرکه سیب نیست. شما می‌توانید سرکه سیب را با سس سالاد، سبزیجات یا گوشت بپزید و یا آن را با غذاهای خود تفت دهید. همچنین، امکان اضافه کردن این ماده در خورشت‌ها، سوپ‌ها و انواع برنج‌ها هم وجود دارد و حتی می‌توانید پاپ‌کورن خود را هم با کمی سرکه سیب میل کنید.
امکان مصرف نامحدود سرکه سیب به‌عنوان مکمل رژیم‌های غذایی وجود دارد، اما بهتر است برای اطمینان در مورد این نکته هم با یک پزشک متخصص مشورت کنید.
سایر روش‌های طبیعی برای درمان کبد چرب
از سرکه سیب و کبد چرب که بگذریم، روش‌های طبیعی و خانگی دیگری هم وجود دارند. اگر سرکه سیب با ساختار بدنی شما مطابقت ندارد، معده‌تان را حسابی اذیت می‌کند یا مصرف آن با داروهایتان تداخل دارد، موارد زیر را در نظر داشته باشید:
- لیمو: مصرف کافی لیمو می‌تواند خواص سم‌زدایی سرکه سیب را برای کبد چرب به ارمغان بیاورد. لیمو سرشار از آنتی‌اکسیدان و ویتامین C است که به تولید آنزیم کبدی گلوتاتیون کمک می‌کند. گلوتاتیون آنزیمی بسیار کاربردی برای سم‌زدایی کبد محسوب میشود و مکمل فلاونوئید اریوسیترین است. ماده فلاونوئید اریوسیترین هم در ساختار لیمو وجود دارد و باعث کاهش تری‌گلیسیرید و کلسترول میشود.
- گیاه خار مریم: این گیاه دارویی حاوی سیلیمارین (یک آنتی فیبروتیک برای درمان زخم کبد) است و علاوه بر سلامت کبد برای درمان هپاتیت ویروسی و مسمومیت‌ها هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. طبق تحقیقات انجام‌شده در دانشگاه پزشکی مریلند در ایالات متحده، گیاه خار مریم برای بازسازی کبد مفید است.
- چای سبز: چای سبز هم سرشار از فلاونوئید یا اثرات آنتی‌اکسیدانی و ضد التهابی است. اثرات ضد دیابتی چای سبز هم بر هیچ‌کس پوشیده نیست و طبق اظهارات مجله پزشکی Molecular، باعث عملکرد کبد در بیماران مبتلا به کبد چرب غیرالکلی میشود.
- زردچوبه: این ادویه حاوی ماده شیمیایی-گیاهی کورکومین است و باعث درمان بیماری‌های قلبی‌عروقی، آرتریت و سرطان میشود. کورکومین موجود در زردچوبه برای کاهش علائم بیماری کبد چرب غیرالکلی هم بسیار مفید است.
- اسیدهای آمینه: آمینو اسیدهای ضروری نه‌تنها برای ساخت ماهیچه‌ها بلکه برای هزاران‌هزار عملکرد حیاتی دیگر بدن از جمله سلامت کبد مفید هستند. آمینو اسیدها باعث تولید آنزیم‌های مورد نیاز کبد می‌شوند و زمینه لازم برای بازسازی و ترمیم کبد را فراهم می‌کنند.
کبد چرب یکی از رایج‌ترین بیماری‌هایی است که در جوامع مختلف از جمله در میان ایرانیان مشاهده میشود. عوامل بسیار مختلفی در شکل‌گیری 2 نوع کبد چرب (الکلی و غیرالکلی) شناسایی شده‌اند، اما هنوز هیچ دارویی برای کنترل یا درمان آن وجود ندارد.
علی‌رغم نبود داروهای کارساز برای درمان این بیماری، بسیاری بر این باور هستند که سرکه سیب می‌تواند آثار درمانی داشته باشد. ما سعی کردیم تا در این مقاله به تمامی مزایا و عوارض احتمالی نوشیدن سرکه سیب اشاره داشته باشیم. البته ناگفته نماند روش‌های طبیعی کنترل بیماری کبد چرب (مثل مصرف لیمو) را که جایگزینی برای نوشیدن یا مصرف سرکه سیب هستند هم معرفی نمودیم.
تشخیص کبد چرب یک نوع چالش است که معمولاً در آزمایش‌های خون پدیدار میشود. بیماری کبد چرب باعث افزایش سطح آنزیم‌های کبدی میشود، اما گاهی هم پیش آمده که آنزیم‌ها در سطوح کاملاً طبیعی وجود داشته باشد ولی شخص، بیمار باشد.
روش‌های طبیعی و خانگی مختلفی (از جمله آب لیمو، چای سبز، روغن زیتون و سرکه سیب) برای درمان کبد چرب توصیه شده‌اند. قرن‌هاست این باور وجود دارد که سرکه سیب خواص سم‌زدایی دارد و برای درمان کبدهای بیمار مناسب است.
برای بهره‌مندی از فواید و خواص سرکه سیب، لزوماً نیازی به نوشیدن سرکه سیب نیست. شما می‌توانید سرکه سیب را با سس سالاد، سبزیجات یا گوشت بپزید و یا آن را با غذاهای خود تفت دهید. همچنین، امکان اضافه کردن این ماده در خورشت‌ها، سوپ‌ها و انواع برنج‌ها هم وجود دارد و حتی می‌توانید پاپ‌کورن خود را هم با کمی سرکه سیب میل کنید.
