اگزما پوست سر؛ علائم، دلایل ابتلا و درمان‌های سریع خانگی

اگزما می‌تواند هر قسمتی از بدن انسان را که در آن پوست وجود دارد درگیر کند، اما زمانی که پوست سر را تحت‌تاثیر قرار دهد، می‌تواند شبیه شوره سر باشد. اگزما پوست سر می‌تواند باعث خارش آزاردهنده و پوسته پوسته‌شدن پوست سر شود و البته علائم آن ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. عوامل زمینه‌ای بسیاری برای ایجاد این شرایط وجود دارند، اما اگزما تنها یکی از دلایل ایجاد جوش‌های پوست سر است. همچنین، از آنجایی که اگزما اصطلاحی است که انواع مختلفی از پوست تحریک شده و خارش‌دار را توصیف می‌کند، می‌توانید همزمان از چندین نوع مختلف اگزما با علل و درمان‌های مختلف روی پوست سرتان رنج ببرید. این مطلب را تا انتها بخوانید تا با اصطلاح اگزما پوست سر و نحوه مقابله با آن آشنا شوید.

اگزمای پوست سر چیست؟

تحریک پوست سر شما ممکن است نشانه‌ی اگزما باشد. اگزما که درماتیت نیز نامیده می‌شود، نام گروهی از شرایطی است که باعث خارش، ملتهب‌شدن پوست یا ایجاد جوش روی آن می‌شود.

انواع مختلف اگزما همواره نقاطی از پوست انسان را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند و هر کدام از آنها ممکن است روی پوست سر شما نیز تاثیر بگذارند.

بنابراین علائم اگزما پوست سر بسته به نوعی از اگزما که شما را درگیر کرده متفاوت است. برخی از این شرایط با درمان ناپدید می‌شوند، در حالی که برخی دیگر مزمن هستند و نیاز به مدیریت طولانی مدت دارند. انواع مختلفی از اگزما که ممکن است روی پوست سر شما ظاهر شوند، شامل موارد زیر هستند:

درماتیت سبورئیک

درماتیت سبورئیک یک اگزمای مزمن است که در نواحی چرب پوست شما از جمله پوست سر، صورت و پشت بدن رخ می‌دهد. درماتیت سبورئیک همراه با پسوریازیس، یکی از شایع‌ترین بیماری‌های پوستی در پوست سر هستند. درماتیت سبورئیک نیاز به مراقبت مداوم دارد و ممکن است گاهی شعله‌ور شود.

کلاه گهواره

کلاه گهواره‌ای نوعی درماتیت سبورئیک در نوزادان است. در ماه‌های اول زندگی نوزاد شما ممکن است لکه‌های پوسته پوسته یا چربی روی سر ایجاد شوند.

این بیماری معمولاً طی 6 ماه تا 1 سال خود به خود برطرف می‌شود، اما اگر نگران هستید، باید با پزشک اطفال صحبت کنید. درمان‌هایی برای بیماری کلاه گهواره وجود دارد که می‌تواند به رفع این وضعیت کمک کند.

درماتیت آتوپیک

درماتیت آتوپیک یک شکل مزمن از اگزما است که می‌تواند روی پوست سر ظاهر شود، اما سایر قسمت‌های بدن را نیز تحت‌تاثیر قرار دهد. درماتیت آتوپیک می‌تواند یک بیماری مادام‌العمر باشد و اغلب در کودکان خردسال تشخیص داده می‌شود. درماتیت آتوپیک به طور کلی شایع‌ترین شکل اگزما میان انسان‌ها است. با این حال، درماتیت سبورئیک شایع‌ترین اگزما پوست سر است.

درماتیت تماسی

درماتیت تماسی زمانی اتفاق می‌افتد که پوست شما در اثر تماس با چیزی در محیط پیرامونی واکنش نشان می‌دهد. اگر به درماتیت تماسی مبتلا باشید، باید بتوانید پس از شناسایی محرک ایجادکننده‌ی علائم و جلوگیری از تماس بیشتر با آن، واکنش پوست خود را مدیریت کنید.

بیشتر بخوانید: اگزما دست؛

دلایل ایجاد اگزما پوست سر

درماتیت سبورئیک نوعی اگزما است که با پوست سر مرتبط است، اگرچه می‌تواند در نواحی دیگری از بدن که دارای غدد تولید‌کننده چربی در پوست هستند هم ظاهر شود.

پزشکان به طور کامل نمی‌دانند چه چیزی باعث ابتلا به درماتیت سبورئیک می‌شود، اما نوعی مخمر به نام مالاسزیا که روی پوست انسان زندگی می‌کند ممکن است در این ماجرا مقصر باشد. این مخمر، روی پوست همه وجود دارد، ولی ممکن است در برخی افراد باعث ایجاد پاسخ ایمنی بدن شود. این پاسخ منجر به التهاب و خارش می‌شود.

درماتیت سبورئیک تا 5 درصد از جمعیت عمومی مردم را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و مردان کمی بیشتر از زنان به آن مبتلا هستند. این بیماری در نوزادان هم شایع است و در بزرگسالان، بیشتر در افراد بالای 40 سال دیده می‌شود. درماتیت سبورئیک می‌تواند شبیه شوره سر باشد که یک بیماری خفیف‌تر است و نیمی از مردم را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.

همچنین همان‌طور که گفتیم، ممکن است انواع دیگر اگزما روی پوست سر شما تأثیر بگذارند، از جمله اگزمای آتوپیک یا درماتیت تماسی. یک پزشک متخصص پوست، می‌تواند نوع اگزمایی که به آن مبتلا هستید را تشخیص دهد.

درماتیت آتوپیک شایع‌ترین شکل اگزما است که باعث ایجاد بثورات خارش‌دار می‌شود. بنابراین وقتی این بیماری به پوست سر سرایت می‌کند، نواحی خشک و خارش‌داری روی آن ایجاد می‌کند که به طور بالقوه خونریزی می‌کنند، مایعات شفافی از آنها ترشح می‌شود و پس از آن پوست سرتان پوسته پوسته می‌شود.

افراد معمولاً در دوران کودکی دچار درماتیت آتوپیک می‌شوند، اما در بزرگسالی نیز می‌توان این بیماری را تشخیص داد. برای حدود 60 درصد از بچه‌های مبتلا به درماتیت آتوپیک، این بیماری تا سن 3 سالگی خودبه‌خود برطرف می‌شود.

اما سایر افراد ممکن است در تمام زندگی خود به درماتیت آتوپیک مبتلا باشند. برآوردها نشان می‌دهد مثلا در ایالات متحده تقریباً 11٪ از کودکان و 7٪ از بزرگسالان به این شکل از اگزما مبتلا هستند.

بنابراین اگرچه این وضعیت نسبتاً شایع است، اما علل ایجاد درماتیت آتوپیک پیچیده است. کارشناسان گمان می‌کنند درماتیت آتوپیک تا حدی ناشی از واکنش بیش از حد سیستم ایمنی بدن شما به مواد محرک یا آلرژن است که این امر منجر به التهاب مزمن می‌شود.

علاوه بر سن، افرادی که سابقه خانوادگی درماتیت آتوپیک، آلرژی و هر نوع آسم دارند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این نوع اگزما هستند و افرادی که حداقل یکی از این عوامل خطر را دارند و در آب و هوای سرد زندگی می‌کنند، ممکن است درماتیت آتوپیک آنها توسط آب و هوا ایجاد شده و یا تشدید شود.

از سوی دیگر درماتیت تماسی، به درماتیت تماسی تحریک‌کننده یا درماتیت تماسی آلرژیک اشاره دارد. درماتیت تماسی تحریک‌کننده زمانی ایجاد می‌شود که پوست توسط آنچه که با آن در تماس است، مانند صابون‌های خشن یا ساینده که می‌توانند به سد پوستی آسیب برسانند، تحریک شود.

این بیماری با درماتیت تماسی آلرژیک که در آن پوست دچار واکنش آلرژیک می‌شود متفاوت است. درماتیت تماسی آلرژیک به واکنش بیش از حد سیستم ایمنی بدن به یک ماده خاص مانند عطر موجود در شامپو یا صابون منجر می‌شود.

به طور کلی با درماتیت تماسی روی پوست سر، افراد معمولاً 24 تا 48 ساعت پس از تماس مستقیم پوست سرشان با یک محرک یا آلرژن، جوش روی سر خود ایجاد می‌کنند. بنابراین شما می‌توانید علائم درماتیت تماسی را با اجتناب از محرک‌ها یا آلرژن‌های خاص خود مدیریت کنید.

علائم اگزمای پوست سر

همانطور که گفتیم، درماتیت سبورئیک شایع‌ترین نوع اگزما پوست سر است. علائم و نشانه‌های این بیماری شامل موارد زیر می‌شود:

• وجود پوسته (شوره) روی پوست سر، مو، ابرو، ریش یا سبیل
• لکه‌های پوستی چرب، پوشیده شده از پوسته‌های سفید یا زرد که روی پوست سر، صورت، کناره‌های بینی، ابروها، گوش‌ها، پلک‌ها، سینه، زیر بغل، ناحیه کشاله ران یا زیر سینه‌ها یافت می‌شوند
• سرخ‌شدن پوست
• خارش

اگر استرس داشته باشید، علائم و نشانه‌ها ممکن است شدیدتر شوند. همچنین، علائم این بیماری در فصول سرد و خشک تشدید می‌شوند. اما به طور کلی، علائم اگزما پوست سر بسته به سن، سلامت عمومی، علت زمینه‌ای و شدت بیماری می‌تواند متفاوت باشد.

برای برخی، این بیماری فقط یک مزاحمت خفیف و دوره‌ای است، اما برای دیگران می‌تواند علائم قابل توجهی ایجاد کند که در زندگی روزمره اختلال ایجاد می‌کنند. بسته به شرایط و نوع اگزمایی که باعث ایجاد علائم در افراد می‌شود، افراد مبتلا به اگزما پوست سر اغلب این موارد را تجربه می‌کنند:

• تکه‌های چرب از پوسته‌های ضخیم، زرد، صورتی یا قرمز
• پوسته پوسته‌شدن پوست سر، یا پوسته‌هایی که هنگام خراشیدن سرتان ایجاد می‌شوند
• خشن‌شدن پوست سر
• خارش پوست سر
• خشک‌شدن پوست سر
• قرمزی پوست
• سوزش، حساس‌شدن یا درد پوست
• پوست سری که مستعد عفونت است
• پوست ضخیم و چرمی
• ترک خوردن پوست
• ایجاد تاول یا بثورات و جوش‌های ناهموار

«اگزمای پوست سر» ممکن است فقط محدود به پوست سر نباشد. علائم ممکن است روی سر یا خط مو، طرفین بینی و گونه‌ها، روی پلک‌ها، ابروها، گوش‌ها، قسمت بالایی سینه و پشت، دستگاه تناسلی و زیر سینه‌ها ظاهر شوند.

افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند بیشتر احتمال دارد که به موارد شدید اگزما مبتلا شوند که در این صورت، علائم بیماری در قسمت‌های مختلف بدنشان ظاهر می‌شود.

درمان اگزمای پوست سر

انتخاب بهترین روش درمان اگزما پوست سر بستگی به نوع اگزما دارد. برای درماتیت سبورئیک، این درمان شامل استفاده از محصولات موضعی (کرم) است که رشد مخمر را کاهش می‌دهند، التهاب را آرام می‌کنند و پوسته پوسته‌شدن را از بین می‌برند.

اولین مرحله درمان اگزمای پوست سر شامل مراقبت از پوست است و یک متخصص پوست می‌تواند نحوه تمیز نگه داشتن پوست سر را توضیح دهد.

به عنوان مثال، جایگزین‌کردن شامپوهای خشن با شامپوهای ملایم و متعادل با pH کمتر ممکن است تحریک پوست سر را کاهش دهد. در مرحله بعد، پزشک ممکن است کرم ضد قارچ و اسپری را برای درمان اگزما پوست سر توصیه کند. این داروها ممکن است حاوی ترکیبی از موارد زیر باشد:

• زینک پیریتیون
• اسید سالیسیلیک
• سولفید سلنیوم
• کتوکونازول
• سیکلوپیروکس
• سولفاستامید
• قطران زغال سنگ
• گوگرد

برای موارد شدیدتر، یک کورتیکواستروئید خفیف می‌تواند التهاب پوست سر را آرام کند. پزشک ممکن است برای درمان در دوره عود بیماری که باعث درد شدید، خارش و پوسته پوسته‌شدن سرتان می‌شود، یک کورتیکواستروئید موضعی تجویز کند که روی پوست مالیده می‌شود.

اما کورتیکواستروئیدها برای استفاده طولانی مدت مناسب نیستند. پزشک همچنین ممکن است یک داروی موضعی که سیستم ایمنی بدن را سرکوب می‌نماید را برایتان تجویز کند. این محصولات حاوی کورتیکواستروئید نیستند و فرد می‌تواند برای مدت طولانی‌تری از آنها استفاده کند. برای موارد بسیار شدید، پزشکان ممکن است یک داروی ضد قارچ خوراکی تجویز کنند.

برای نوزادانی که کلاه گهواره دارند، استفاده از روغن معدنی می‌تواند به شل‌شدن پوسته‌های روی سر کمک کند تا با یک شستشوی ملایم از بین بروند.

معمولاً برای درمان کلاه گهواره این تنها کاری است که لازم است انجام دهید، زیرا این وضعیت اغلب پس از چند ماه به خودی خود بهبود می‌یابد. در بزرگسالان، اگزما پوست سر می‌تواند برای دوره‌های طولانی ایجاد شده و از بین برود و نیاز به مدیریت برای کاهش شعله‌ور‌شدن علائم داشته باشد.

درمان‌های طبیعی اگزمای پوست سر

در صورت داشتن یک مورد خفیف اگزما، درمان‌های طبیعی می‌توانند به بهبود پوست سر شما کمک کنند و در صورت داشتن شرایط شدیدتر، برنامه درمانی توصیه شده توسط پزشک را دنبال کنند. همچنین قبل از امتحان هر گونه درمان خانگی بهتر است با پزشک خود صحبت کنید. با این حال، درمان‌های خانگی اگزما پوست سر شامل این موارد می‌شوند:

• شستشو با جوش شیرین یا سرکه سیب: اگر درماتیت تماسی یا درماتیت آتوپیک باعث ایجاد اگزمای پوست سر در شما شده‌اند و احساس می‌کنید حتی استفاده از داروهای ضد حساسیت پوست سرتان را تحریک می‌کنند، شستن موها با مخلوط آب گرم و جوش شیرین و به دنبال آن، استفاده از سرکه سیب رقیق شده می‌تواند موهایتان را بدون تشدید علائم اگزمای پوست پاک کند. با این حال برای برخی، جوش شیرین و سرکه سیب می‌توانند باعث تحریک پوست شوند. بنابراین قبل از امتحان هر گونه درمان خانگی، با ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود صحبت کنید.
• مرطوب‌کردن با روغن نارگیل یا روغن معدنی: برخی از کارشناسان استفاده از روغن نارگیل یا روغن معدنی را در طول شب به عنوان یک درمان مرطوب‌کننده پوست سر پیشنهاد می‌کنند. روغن زیتون قبلا توصیه می‌شد، اما دیگر گزینه موثری در نظر گرفته نمی‌شود. روغن نارگیل و روغن معدنی هم در برخی موارد می‌توانند باعث تحریک یا آلرژی شوند. بنابراین ابتدا یک منطقه کوچک از پوست خود را امتحان کنید و اگر آلرژی در شما ایجاد نشد، بقیه پوست سرتان را با این روغن‌ها مرطوب نمایید. داشتن یک سبک زندگی سالم می‌تواند به کاهش شعله‌ور‌شدن علائم اگزما پوست سر کمک کند. در واقع، ردیابی و اجتناب از موادی که علائم بیماری شما را تحریک می‌کنند نیز می‌تواند به شما در کنترل اگزما پوست سر کمک کند. پیشنهادات ما عبارتند از:
• رژیم غذایی سالم داشته باشید
• فعالیت بدنی زیادی داشته باشید
• مدیتیشن کنید و استرس خود را مدیریت کنید
• از بکارگیری عطرها، رنگ‌ها و مواد شوینده یا صابون‌های تند و بودار خودداری کنید
• از مصرف محصولات مو و پوست حاوی الکل یا سایر مواد خشن خودداری کنید
• قبل از مصرف رنگ مو و سایر محصولات آرایشی بهداشتی جدید، ابتدا آنها را روی ناحیه کوچکی از پوست خود آزمایش کنید
• لباس‌های پنبه‌ای و سایر الیاف طبیعی بپوشید
• به خوبی هیدراته بمانید و زیاد آب بنوشید
• از مصرف تنباکو، ویپ، الکل و مواد مخدر تفریحی خودداری کنید
• از قرار گرفتن در معرض آلرژن‌های شناخته شده خودداری کنید

برای درمان اگزما پوست سر چه شامپویی مناسب است؟

یکی دیگر از روش‌های کنترل اگزما پوست سر استفاده از شامپوی مناسب برای شستشو است. شما باید بسته به شرایط بیماری خود، از شامپوهای مخصوص اگزما، شامپوهای ضد قارچ یا شامپوهای ضد حساسیت یا دارای ترکیبات ملایم بهره مند شوید.

یک ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی می‌تواند شامپوی مناسب را برای شما پیشنهاد کند. مواد فعال رایج در این شامپوها، عبارتند از:

• اسیدهای آمینه: این اسیدهای ضروری برای بدن، به بهبود سد طبیعی پوست سر کمک می‌کنند.
• بتا هیدروکسی اسید: این اسید به حل‌شدن چربی اضافی و حذف سلول‌های مرده پوست کمک می‌کند. بتا هیدروکسی اسید می‌تواند به ویژه برای بیمارانی که اگزمای سبورئیک دارند، مفید باشد.
• روغن نارگیل: این روغن می‌تواند پوست سر را مرطوب کند (اما در برخی می‌تواند باعث تحریک یا بدتر‌شدن علائم شود).
• پیروکتون اولامین: این عامل ضد میکروبی می‌تواند به تسکین خارش و رفع پوسته پوسته‌شدن پوست سرتان کمک کند.
• پیریتیون روی (Zinc pyrithione): یک ماده ضد قارچ، ضد میکروب و ضد باکتری است. پیریتیون روی برای درمان اگزما، پسوریازیس و شوره سر استفاده می‌شود.
• اسید سالیسیلیک: این اسید سلول‌های مرده پوست را تجزیه می‌کند تا خشکی و پوسته پوسته‌شدن پوست سر کاهش یافته و خارش کمتر شود.
• قطران زغال سنگ: این ماده هنگامی که در شامپو استفاده می‌شود، پوست سر را تسکین می‌دهد و به بدن کمک می‌کند تا سلول‌های مرده پوست را از بین ببرد.

بیشتر بخوانید: همه‌چیز درباره اگزما در پا؛ 

آیا اگزما همان شوره است؟

افراد معمولاً با جستجوی علائم قابل مشاهده‌ی التهاب موجود روی پوست سرشان می‌توانند تفاوت بین اگزما و شوره سر را تشخیص دهند. هم اگزما و هم شوره سر می‌توانند باعث پوسته پوسته‌شدن پوست و خارش شوند، اما فقط اگزما در برخی موارد باعث ایجاد لکه‌های ملتهب روی پوست می‌شود.

البته محققان فکر می‌کنند شوره سر و درماتیت سبورئیک بخشی از یک روند بیماری هستند و هر دو مربوط به حضور قارچ مالاسزیا در پوست سر می‌شوند. تحقیقات انجام شده در سال 2015 نشان می‌دهد این دو به صورت پیوسته روی پوست سر اکثر انسان‌ها وجود دارند، با این تفاوت که شوره سر علائم خفیف‌تری دارد و درماتیت سبورئیک علائم شدیدتری ایجاد می‌کند.

در واقع در اکثر موارد، شوره سر شکل خفیفی از درماتیت سبورئیک است، اما گاهی اوقات درماتیت تماسی تحریک‌کننده، درماتیت تماسی آلرژیک یا سایر بیماری‌های پوستی مانند عفونت قارچی یا پسوریازیس علائم مشابهی با آن را ایجاد می‌کنند. همچنین برخلاف اگزما، علائم شوره سر محدود به پوست سر، خط مو، ابروها و موهای صورت است.

به پایان مطلب بررسی اگزما پوست سر می‌رسیم. همانطور که گفتیم، سه نوع اگزما به نام‌های درماتیت تماسی، درماتیت آتوپیک و درماتیت سبورئیک می‌توانند روی پوست سر اثر گذاشته و آن را دچار خارش، بثورات و پوسته پوسته‌شدن کنند. اگرچه گاهی اوقات اگزما پوست سر می‌تواند یک بیماری مزمن باشد، اما با استفاده از دارو و درمان‌های خانگی می‌توان آن را تا حد بسیار زیادی مدیریت و کنترل کرد.

منبع ++++++