لکه ماه گرفتگی در بارداری؛ انواع لکه و تاثیر ماه بر مادر و نوزاد!

خانم‌های باردار در طول 9 ماه دوران بارداری خود اغلب با اطلاعات، تئوری‌ها و افسانه‌هایی مواجه می‌شوند که آن‌ها را سردرگم و در بیشتر اوقات نگران و مضطرب می‌کند و می‌ترسند مبادا ناخواسته کاری انجام دهند که به جنین درون شکم آن‌ها صدمه‌ای وارد شود. لکه ماه گرفتگی در بارداری یکی از این نگرانی‌ها است. در بسیاری از فرهنگ‌ها، از جمله در هند و ایران، خورشیدگرفتگی یا ماه‌گرفتگی برای زن باردار بدشگون است و این اعتقاد وجود دارد که ماه‌گرفتگی باعث ایجاد بدشکلی فیزیکی، شکاف لب یا خال‌های مادرزادی روی صورت و بدن نوزاد در حال رشد می‌شود. هیچ شواهد و مدارک علمی ‌برای تأیید این خرافات وجود ندارد، اما آن‌قدر محکم در فرهنگ ما حک شده است که می‌تواند باعث شود شما یا سایر اعضای خانواده نگران امنیت نوزادتان درهنگام خسوف و کسوف باشید. اما لکه‌هایی که روی پوست صورت یا بدن نوزاد ایجاد می‌شوند و ما آن‌ها را به نام لکه ماه‌ گرفتگی می‌شناسیم، واقعا چیستند و چگونه به وجود می‌آیند؟ اگر نگران لکه ماه گرفتگی در بارداری هستید و می‌ترسید این رویداد طبیعی بر نوزاد شما اثر سوء بگذارد، این مقاله را تا انتها مطالعه کنید. در این مقاله هر اطلاعاتی را که می‌خواهید در مورد لکه ماه گرفتگی در بارداری بدانید، در اختیار شما قرار می‌دهیم و نقطه پایانی بر نگرانی‌های شما خواهیم گذاشت.

دیدن خورشیدگرفتگی و ماه گرفتگی در بارداری

خسوف و کسوف مانند طلوع و غروب خورشید یا تغییرات آب و هوا پدیده‌های کاملا طبیعی هستند و زمانی رخ می‌دهند که خورشید، ماه و زمین، هر سه در یک خط قرار بگیرند. زمانی که ماه بین خورشید و زمین قرار می‌گیرد و سایه ماه روی زمین می‌افتد، به آن خورشید گرفتگی می‌گویند. هنگامی‌که زمین بین خورشید و ماه قرار می‌گیرد و سایه زمین روی ماه می‌افتد، ماه‌گرفتگی نامیده می‌شود.

مطمئن باشید دیدن خورشیدگرفتگی و ماه گرفتگی در بارداری هیچ اشکالی ندارد، زیرا سایه نمی‌تواند آسیبی به کودک شما وارد کند. اکثر افسانه‌هایی که به شما گفته می‌شود، بی‌اساس هستند و هیچ پیامد علمی ‌مناسبی ندارند. آزتک‌ها بر این باور بودند که ماه‌گرفتگی در نتیجه گازگرفتن ماه توسط دیو راهو است.

این ایده به این خرافات منجر شد که اگر یک زن باردار یک ماه‌گرفتگی را ببیند، گازی از صورت فرزند متولدنشده او گرفته می‌شود. هیچ پدیده طبیعی، چه خورشیدی و چه قمری، هیچ تاثیری بر بارداری شما ندارد، اما پیروی از آداب و رسوم و باورها انتخاب شخصی شماست.

لکه ماه‌ گرفتگی چیست؟

خال‌های مادرزادی که ما آن‌ها را با نام لکه ماه‌ گرفتگی می‌شناسیم، علائمی‌ روی پوست هستند که می‌توانند قبل از تولد یا کمی ‌بعد از آن روی پوست نوزاد ایجاد شوند. خال‌های مادرزادی می‌توانند صاف یا برجسته باشند، حاشیه‌های منظم یا نامنظم داشته باشند و دارای رنگ‌های مختلف از قهوه‌ای، خرمایی، مشکی یا آبی کم‌رنگ گرفته تا صورتی، قرمز یا بنفش باشند.

اکثر خال‌های مادرزادی بی‌ضرر هستند و حتی بسیاری از آن‌ها خودبه‌خود از بین می‌روند یا با گذشت زمان کوچک می‌شوند. گاهی‌اوقات خال‌های مادرزادی با سایر مشکلات سلامتی مرتبط هستند که در این حالت باید برای درمان آن‌ها با پزشک مشورت کنید.

چه چیزی باعث لکه ماه‌ گرفتگی می‌شود؟

پزشکان نمی‌دانند چه چیزی باعث به‌وجودآمدن خال‌های مادرزادی یا همان لکه ماه‌ گرفتگی در بارداری می‌شود. نمی‌توان از آن‌ها پیشگیری کرد و به دلیل انجام‌دادن یا انجام‌ندادن کارهایی در دوران بارداری ایجاد نمی‌شوند. همچنین برخلاف باور عموم به علت واردشدن ضربه به پوست درهنگام زایمان نیستند. برخی از انواع خال‌ها ممکن است در تعداد زیادی از اعضای یک خانواده وجود داشته باشد، اما علت ژنتیکی برای آن پیدا نشده است.

انواع لکه‌ ماه‌ گرفتگی شایع در بارداری

دو نوع اصلی لکه‌های ماه گرفتگی در بارداری وجود دارد که عوامل ایجاد آن‌ها مختلف است و عبارتند از:

• خال‌های مادرزادی عروقی (Vascular birthmarks): این خال‌ها زمانی اتفاق می‌افتند که رگ‌های خونی به‌درستی تشکیل نمی‌شوند؛ تعداد آن‌ها بسیار زیاد است یا از حد معمول پهن‌تر هستند.
• خال‌های رنگدانه‌ای (Pigmented birthmarks): این‌ خال‌ها ناشی از رشد بیش‌ازحد سلول‌هایی هستند که رنگدانه (رنگ) را در پوست ایجاد می‌کنند.

خال‌های مادرزادی عروقی

شایع‌ترین خال‌های مادرزادی عروقی به شرح زیر هستند:

 لکه‌های ماکولار (Macular stains)

لکه‌های ماکولار، لکه‌های قرمز کم‌رنگی هستند که به آن‌ها تکه سالمون، بوسه فرشته یا گاز لک لک هم می‌گویند. این لکه‌های ماه گرفتگی در بارداری، رایج‌ترین نوع خال‌های مادرزادی عروقی هستند. لکه‌های ماکولار معمولاً روی پیشانی، پلک‌ها، پشت گردن، روی بینی، لب بالایی یا پشت سر دیده می‌شوند. ممکن است زمانی که کودک گریه می‌کند، پررنگ‌تر شده و بیشتر قابل توجه باشند. اغلب آن‌ها تا زمانی که کودک 1 تا 2 ساله می‌شود، خودبه‌خود محو می‌شوند، اگرچه برخی از آن‌ها تا بزرگسالی باقی می‌مانند.

همانژیوم (Hemangiomas)

همانژیوم نوع دیگری از خال‌های مادرزادی عروقی است که وقتی روی سطح پوست تشکیل می‌شود، به آن خال سطحی می‌گویند؛ زمانی که در زیر سطح پوست یافت می‌شود، عمقی است و زمانی که هر دو لایه را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، ترکیبی است. همانژیوم می‌تواند کمی‌ برجسته و به رنگ قرمز روشن باشد و معمولاً تا چند روز یا چند هفته پس از تولد نوزاد قابل مشاهده نخواهد بود. همانژیوم‌های عمیق ممکن است مایل به آبی به نظر برسند، زیرا رگ‌های خونی لایه‌های عمیق‌تر پوست را درگیر می‌کنند.

همانژیوم در حدود 6 ماه اول زندگی به‌سرعت رشد می‌کند، سپس در سن 5 تا 10 سالگی کوچک شده و معمولاً ناپدید می‌شود. برخی از آن‌ها، به‌خصوص آن‌هایی که بزرگ‌تر هستند، ممکن است پوست غیرطبیعی بجا بگذارند که با جراحی می‌توان آن را برطرف کرد. برخی دیگر ممکن است پوست قرمز رنگی از خود به جای بگذارند که می‌توان با لیزر درمانی به آن کمک کرد.

اگرچه همانژیوم‌ها می‌توانند در هر نقطه‌ای از بدن باشند، اما اکثر آن‌ها روی سر یا گردن دیده می‌شوند. اگر در بینایی، تغذیه، تنفس یا سایر عملکردهای بدن اختلال ایجاد کنند، می‌توانند مشکل‌ساز شوند.

لکه‌های پورت ‌واین یا شرابی (Port-wine stains)

لکه‌های پورت واین یا خال‌های شرابی به رنگی هستند که به نظر می‌رسد شراب روی ناحیه‌ای از بدن ریخته شده باشد. این لکه‌ها اغلب روی صورت، گردن، بازوها یا پاها دیده می‌شوند. لکه‌های پورت واین می‌توانند هر اندازه‌ای داشته باشند و با رشد کودک رشد می‌کنند. لکه‌های پورت ‌واین با گذشت زمان تمایل به تیره‌شدن دارند.

در اواسط بزرگسالی اگر درمان نشده باشند، می‌توانند ضخیم شوند و حسی مانند سنگ‌ریزه را ایجاد کنند. این لکه‌ها هرگز به تنهایی از بین نمی‌روند. پزشکان آن‌هایی را که در نزدیکی چشم قرار دارند، زیر نظر خواهند گرفت تا مطمئن شوند مشکلی ایجاد نمی‌کنند. هنگامی ‌که لکه‌های پورت‌ واین قسمت‌های خاصی از صورت را درگیر می‌کند، ممکن است آزمایش‌های دیگری (مانند MRI) نیاز باشد.

بیشتر بخوانید: درمان لکه‌های ماه گرفتگی

خال‌های رنگدانه‌ای

شایع‌ترین خال‌های رنگدانه‌دار یا لکه ماه گرفتگی در بارداری، عبارتند از: لکه‌های کافه‌ او له، لکه‌های مغولی و مول‌ها.

لکه‌های شیرقهوه یا کافه او له (Café-au-lait spots)

لکه‌های کافه او له بسیار رایج و به رنگ شیر قهوه هستند. این لکه‌ها می‌توانند در هر جایی از بدن باشند و گاهی‌اوقات با بزرگ‌تر شدن کودک تعداد آن‌ها افزایش می‌یابد.

یک لکه به‌تنهایی مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما اگر کودک شما 6 خال بزرگ‌تر از مداد پاک‌کن (برای یک کودک کوچک) یا بزرگ‌تر از یک سکه (برای یک کودک بزرگ) یا بیشتر دارد، با پزشک مشورت کنید. وجود لکه‌های زیاد کافه او له می‌تواند نشانه نوروفیبروماتوز باشد. نوروفیبروماتوز یک اختلال ژنتیکی است که باعث رشد غیرطبیعی سلول‌های بافت‌های عصبی می‌شود.

لکه‌های مغولی (Mongolian spots)

لکه‌های مغولی، لکه‌های صاف و خاکستری مایل به آبی هستند که اغلب در قسمت پایین کمر یا باسن دیده می‌شوند. این لکه‌ها در پوست‌های تیره‌تر، مانند کودکان آسیایی، سرخ‌پوست‌های آمریکایی، آفریقایی، اسپانیایی‌تبار و اروپای جنوبی بیشتر دیده می‌شوند. در سن مدرسه معمولاً بدون درمان محو می‌شوند.

مول‌ها (Moles)

مول (خال مادرزادی، خال مودار) یک اصطلاح عمومی ‌برای لکه‌های قهوه‌ای هستند که ما آن‌ها را به نام خال می‌شناسیم. اکثر مردم در مقطعی از زندگی دچار خال می‌شوند. خالی که در بدو تولد وجود دارد، خال مادرزادی نامیده می‌شود و تا آخر عمر باقی خواهد ماند.

خال‌های مادرزادی بزرگ یا غول‌پیکر احتمال بیشتری دارد که در مراحل بعدی زندگی به سرطان پوست (ملانوم) تبدیل شوند، اما نگران نباشید خطر هنوز کم است. خال‌های مادرزادی کوچک‌ ممکن است کمی ‌افزایش خطر داشته باشند. خال‌ها می‌توانند خرمایی، قهوه‌ای یا سیاه، صاف یا برجسته باشند و ممکن است از آن‌ها مو رشد کند.

لکه ماه‌ گرفتگی در بارداری چگونه درمان می‌شود؟

لکه‌های ماکولار معمولاً خودبه‌خود محو می‌شوند. لکه‌هایی که در پشت گردن قرار دارند، ممکن است بیشتر دوام بیاورند، اما چندان قابل توجه نیستند. اکثر خال‌های مادرزادی عروقی دیگر قابل درمان هستند. لکه‌های پورت‌ واین و برخی همانژیوم‌ها می‌توانند برای کودکان ناخوشایند و ناراحت‌کننده باشند.

همانژیوم‌های کوچک در مکان‌های کمتر قابل مشاهده معمولاً نیازی به درمان ندارند، زیرا اکثر آن‌ها تا زمانی که کودک به 10 سالگی می‌رسد، رفع می‌شوند. پزشکان می‌توانند لکه‌های بزرگ همانژیوم یا همانژیوم‌های قابل مشاهده بیشتر را با قراردادن مستقیم دارو در همانژیوم، تزریق‌کردن دارو به داخل ورید (با تزریق IV) یا از طریق دهانی (خوراکی) درمان کنند.

درمان لیزری می‌تواند به کودکان مبتلا به خال لکه شرابی (پورت ‌واین) کمک کند. بیشتر لکه‌ها پس از چند جلسه درمان با لیزر روشن‌تر می‌شوند. برخی از لکه‌ها ممکن است برگردند و نیاز به درمان مجدد داشته باشند. درمان لیزر اغلب از دوران نوزادی و زمانی که لکه و رگ‌های خونی کوچک‌تر هستند، شروع می‌شود.

لکه‌های روی سر و گردن به‌خوبی به لیزردرمانی واکنش نشان می‌دهند. خال‌های رنگدانه‌دار به‌استثنای خال‌های مادرزادی و گاهی‌اوقات، لکه‌های شیرقهوه معمولاً خودبه‌خود رفع می‌شوند. پزشک می‌تواند خال‌ها را –به‌ویژه خال‌های مادرزادی بزرگ یا غول‌پیکر- با جراحی بردارد، البته برداشتن خال‌های بزرگ‌تر ممکن است سخت‌تر باشد. لیزر درمانی می‌تواند لکه‌های کافه‌ او له را از بین ببرد، اما این لکه‌ها اغلب برمی‌گردند.

چه زمانی باید برای درمان لکه ماه‌ گرفتگی در بارداری به دکتر مراجعه کنید؟

زمانی که خال مادرزادی برای اولین بار ظاهر می‌شود، پزشک باید بررسی کند و ببیند چه نوع آن است و تصمیم بگیرد که به چه نظارت یا درمانی نیاز دارد. اگر خال مادرزادی خون‌ریزی کرد، درد کرد، خارش کرد یا عفونی شد، باید با پزشک تماس بگیرید. در صورت خون‌ریزی مانند هر آسیبی که منجر به خون‌ریزی می‌شود، زخم را با آب و صابون تمیز کنید و با استفاده از گاز پانسمان، آن ناحیه را فشار دهید تا خونریزی متوقف شود. اگر خونریزی متوقف نشد، با پزشک تماس بگیرید.

زخم‌های باز گاهی با همانژیوم ایجاد می‌شوند و می‌توانند عفونی شوند. خال‌های رنگدانه‌ای به ندرت باعث مشکلات دیگری می‌شوند، اما خال‌ها باید در طول زندگی از نظر تغییر در اندازه، رنگ یا بافت بررسی شوند. دیدن خال مادرزادی در نوزاد تازه متولد شده در ابتدا می‌تواند شوکه‌کننده باشد. اگر خال مادرزادی به وضوح قابل مشاهده باشد، افراد ممکن است از شما سوالاتی بپرسند یا به آن خیره شوند و شما را معذب کنند. در چنین شرایطی داشتن یک توضیح ساده علمی می‌تواند کمک زیادی به شما کند.

بچه‌ها در سنین پایین به نحوه واکنش والدین خود به چنین موقعیت‌هایی توجه می‌کنند. در چنین موقعیت‌هایی است که آن‌ها یاد می‌گیرند چگونه با واکنش‌های دیگران کنار بیایند. صحبت ساده و علنی با بچه‌ها در مورد یک خال مادرزادی باعث می‌شود آن‌ها خال خود را فقط به عنوان بخش دیگری از خود مانند رنگ مو بپذیرند.

خورشیدگرفتگی و بارداری

ممکن است هنوز این سوال برای شما مطرح باشد که آیا خورشیدگرفتگی می‌تواند روی بارداری تأثیر داشته باشد یا خیر؟ خورشیدگرفتگی هم مانند ماه‌گرفتگی، یک پدیده طبیعی است و هیچ تأثیر خاصی روی بارداری ندارد.

تنها مسأله‌ای که هنگام خورشیدگرفتگی باید رعایت کنید و می‌تواند تنها به شما و نه به جنین درون شکم‌تان آسیب بزند، این است که به خورشید نگاه نکنید. البته این قانون فقط زمانی که باردار هستید، اعمال نمی‌شود، بلکه باید از نگاه مستقیم به خورشید در زمان خورشیدگرفتگی حتی زمانی که باردار نیستید، خودداری کنید.

تماشای خورشیدگرفتگی با چشم غیرمسلح می‌تواند بر شبکیه چشم شما تأثیر بگذارد و به سلول‌های مخروطی حساس به نور آسیب وارد کند، حتی می‌تواند منجر به سوختگی شبکیه شود. بنابراین چه باردار باشید چه نباشید، از خیره‌شدن مستقیم به خورشید درطول خورشید‌گرفتگی خودداری کنید، زیرا می‌تواند به چشم‌های شما آسیب برساند و چیزی به‌نام «کوری ناشی از خورشیدگرفتگی» ایجاد کند.

بیشتر بخوانید: جوش بدن در بارداری؛ 

اگر قصد تماشای خورشیدگرفتگی را دارید، باید اقدامات احتیاطی مناسب را انجام دهید و برای دیدن خورشید از عینک‌های مخصوص استفاده کنید.

در حالی که بسیاری از فرهنگ‌ها معتقدند ماه‌گرفتگی برای زنان باردار مضر است، هیچ مدرک علمی ‌برای تأیید این ادعا وجود ندارد. پس اگر در دوران بارداری ماه‌گرفتگی دیدید، آن را فال بد ندانید یا فکر نکنید لکه ماه گرفتگی در بارداری به دلیل دیدن این پدیده طبیعی است، درعوض، می‌توانید با پزشک خود صحبت کنید و اقدامات احتیاطی لازم را انجام دهید.

منبع +++