لیکن پلان چیست؟ تشخیص بیماری، علائم و روش درمان Lichen Planus

بیماری لیکن پلان نوعی زخم غیر عفونی و خارش‌دار است که می‌تواند بسیاری از نواحی بدن مثل بازوها، پاها، پشت، دهان، ناخن، پوست سر، واژن و آلت تناسلی را درگیر کند. هنوز دقیقاً مشخص نیست که علت ایجاد بیماری لیکن پلان چیست؟ اما به‌ احتمال‌ زیاد این بیماری در سنین میان‌سالی بروز می‌کند. در این مقاله از کیوت اسکین تلاش می‌کنیم به جزییات مهمی که باید راجع به بیماری لیکن پلان Lichen Planus بدانید بپردازیم، در ادامه با ما همراه باشید.

لیکن پلان Lichen Planus 

خوشبختانه لیکن پلان مسری و همین‌طور موروثی نیست به این معنا که نمی‌تواند به شخص دیگر-ازجمله شریک جنسی- منتقل شود. برای تشخیص بیماری لیکن پلان، پزشک عمومی اغلب بثورات و علائم شما را بررسی می‌کند. لیکن پلان دهانی اغلب توسط دندان‌پزشک در طول معاینات معمول دندانپزشکی تشخیص داده می‌شود. 

• بیماری لیکن پلان چیست؟
• علائم بیماری لیکن پلان
• تشخیص بیماری لیکن پلان
• درمان بیماری لیکن پلان

بیماری لیکن پلان چیست؟

لیکن پلان یا lichen planus یک بیماری شایع پوستی است که می‌تواند باعث تورم و سوزش در پوست، مو، ناخن و غشاهای مخاطی شود. لیکن پلان بروی پوست، معمولاً به‌صورت برجستگی‌های خارش‌دار ارغوانی رنگ یا بثورات صاف ظاهر می‌شود که طی چند هفته گسترش می‌یابند.

در ادامه پاسخ به سؤال بیماری لیکن پلان چیست می‌توان گفت که lichen planus یک بیماری التهابی و مزمن پوستی است که روی پوست و سطوح مخاطی تأثیر می‌گذارد. لیکن پلان زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن شما به سلول‌های پوست یا غشاهای مخاطی حمله کند.

مشخص نیست که چرا این واکنش ایمنی غیرطبیعی در بدن رخ می‌دهد اما برخی از دلایل بروز چنین مشکلی می‌تواند از عفونت هپاتیت نوع C، واکسن آنفولانزا، رنگدانه­‌ها، مواد شیمیایی و فلزات خاص، مسکن‌ها مثل ایبوپروفن و ناپروکسن یا داروهای خاص برای بیماری‌های قلبی، فشارخون بالا یا آرتریت باشد. انواع بیماری لیکن پلان وجود دارد که ازنظر بافت‌شناسی (هیستوپاتولوژی) ویژگی‌های مشابهی دارند:

• لیکن پلان پوستی
• لیکن پلان مخاطی(دهانی، تناسلی)
• لیکن پلان مو
• لیکن پلان ناخن
• لیکن پلان پیگمانتوز
• لیکن پلان دارویی

لیکن پلان یا lichen planus یک بیماری شایع پوستی است که می‌تواند باعث تورم و سوزش در پوست، مو، ناخن و غشاهای مخاطی شود.

علائم بیماری لیکن پلان چیست؟

علائم بیماری لیکن پلان بسته به مناطق آسیب‌دیده متفاوت است. در دهان، واژن و سایر نواحی پوشیده از غشای مخاطی، لیکن پلان به شکل لکه‌های سفید توری شکل و گاهاً با زخم‌های دردناک ظاهر می‌شود. برخی از نشانه‌های معمول و علائم بیماری لیکن پلان عبارت‌اند از:

• برجستگی‌ها یا بثورات مسطح ارغوانی رنگ که بیشتر در قسمت داخلی ساعد، مچ پا و گاهی اوقات دستگاه تناسلی ظاهر می‌شوند.
•  خارش یکی از اصلی‌ترین علائم بیماری لیکن پلان است. 
• تاول‌هایی که می‌ترکند و پوسته‌پوسته می‌شوند می‌تواند نشان‌دهنده انواع بیماری لیکن پلان باشد.
• لکه‌های سفید توری شکل در دهان، روی لب یا زبان
•  زخم‌های دردناک در دهان یا واژن یکی دیگر از علائم بیماری لیکن پلان است. 
• ریزش مو
• تغییر رنگ پوست سر
•  آسیب یا از دست دادن ناخن 

بیشتر بخوانید: 9 علامت بیماری در چهره و پوست

تشخیص بیماری لیکن پلان

اکثر افراد می‌توانند موارد معمولی و خفیف لیکن پلان را در خانه و بدون مراقبت‌های پزشکی مدیریت کنند. اما اگر این بیماری باعث درد و خارش شدید شود احتمالاً به داروهای تجویزی نیاز پیدا می‌کنید. پزشک بر اساس علائم، سابقه پزشکی، معاینه فیزیکی و در صورت لزوم نتایج آزمایش‌ها قادر به تشخیص بیماری لیکن پلان است. آزمایش‌هایی که در تشخیص بیماری لیکن پلان می‌توانند مؤثر باشند عبارت‌اند از:

• بیوپسی: پزشک شما یک تکه کوچک از بافت آسیب‌دیده را برای معاینه زیر میکروسکوپ می‌برد. بافت موردبررسی قرار می‌گیرد تا مشخص شود آیا دارای الگوهای سلولی لیکن پلان است یا خیر.
•  آزمایش هپاتیت نوع C: ازآنجایی‌که هپاتیت نوع C یکی از محرک‌های احتمالی لیکن پلان است ممکن است پزشک برای تشخیص بیماری لیکن پلان از شما بخواهد که آزمایش هپاتیت دهید. 
• تست آلرژی: ممکن است پزشک، شما را به متخصص آلرژی یا متخصص پوست ارجاع دهد تا بفهمد آیا به چیزی که باعث بروز انواع بیماری لیکن پلان می‌شود حساسیت دارید یا خیر.

در صورت مشکوک بودن پزشک به وجود انواع بیماری لیکن پلان مانند لیکن پلان مری، دستگاه تناسلی، گوش یا دهان، ممکن است آزمایش‌های دیگر لازم باشد.

درمان بیماری لیکن پلان

هیچ درمانی وجود ندارد که لیکن پلان را به‌طور کامل درمان کند اما راه‌هایی برای مدیریت علائم و تسریع در روند بهبود وجود دارد. داروها و سایر روش‌های درمانی ممکن است در تسکین خارش، درد، و گسترش بثورات کمک‌کننده باشند. درمان موردنیاز شما معمولاً به این بستگی دارد که کدام قسمت بدنتان تحت تأثیر قرارگرفته و علائم شما چقدر بد است.

گاهی اوقات ممکن است نیازی به درمان نداشته باشید. اگر لیکن پلان روی پوست شما خفیف باشد معمولاً طی یک سال خودبه‌خود بهتر می‌شود- اگرچه می‌تواند بیشتر طول بکشد به‌ویژه زمانی که روی پوست سر، ناخن‌ها، دهان یا‌اند‌ام تناسلی شما تأثیر بگذارد. اگر لیکن پلان ناشی از مصرف دارو باشد معمولاً برای بهبود علائم باید مصرف دارو را متوقف کنید اما بدون مشورت پزشک این کار را انجام ندهید.

گاهی اوقات ممکن است نیازی به درمان نداشته باشید. اگر لیکن پلان روی پوست شما خفیف باشد معمولاً طی یک سال خودبه‌خود بهتر می‌شود- اگرچه می‌تواند بیشتر طول بکشد به‌ویژه زمانی که روی پوست سر، ناخن‌ها، دهان یا‌اند‌ام تناسلی شما تأثیر بگذارد. اگر لیکن پلان ناشی از مصرف دارو باشد معمولاً برای بهبود علائم باید مصرف دارو را متوقف کنید اما بدون مشورت پزشک این کار را انجام ندهید.

به‌طورکلی درمان این بیماری می‌تواند چالش‌برانگیز باشد بنابراین با پزشک خود مشورت کنید تا بتوانید مزایا احتمالی را در برابر عوارض جانبی احتمالی بسنجید! در لیست زیر برخی از روش‌های درمان برای انواع بیماری لیکن پلان ارائه شده است:

1. کورتیکواستروئیدها

پس از پاسخ به این سوال که لیکن پلان چیست معمولاً اولین انتخاب برای درمان لیکن پلان، کرم یا پماد کورتیکواستروئید است. اگر این کمک نکند و وضعیت شما شدیدتر شود ممکن است پزشکتان قرص یا تزریق کورتیکواستروئید را پیشنهاد کند. عوارض جانبی شایع کورتیکواستروئیدهای موضعی شامل سوزش یا نازک شدن پوست و برفک در دهان است. کورتیکواستروئیدها زمانی که طبق دستور و برای استفاده کوتاه‌مدت مصرف شوند، بی‌خطر تلقی می‌شوند.

 2. داروهای ضدعفونی‌کننده دهان 

دهانشویه و اسپری­های مخصوص برای لیکن پلان دهانی می­تواند مؤثر باشد. داروهای خوراکی دیگر که در شرایط خاص برای این بیماری استفاده می‌شود هیدروکسی کلروکین(ضد مالاریا) و آنتی‌بیوتیک مترونیدازول است.

3. داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی

اگر نشانه‌ها و علائم بیماری لیکن پلان شدید باشد ممکن است به داروهای سرکوب‌کننده یا تعدیل‌کننده سیستم ایمنی بدن مانند آزاتیوپرین، مایکوفنولات، سیکلوسپورین و متوترکسات نیاز داشته باشید.

4. آنتی‌هیستامین‌ها

مصرف داروی آنتی‌هیستامین به‌صورت خوراکی ممکن است در تسکین خارش لیکن پلان مؤثر باشد.

 5.نوردرمانی 

نوردرمانی یا فتوتراپی ممکن است در پاکسازی بثورات لیکن پلان پوستی مؤثر باشد. در رایج‌ترین فتوتراپی برای لیکن پلان از اشعه ماوراءبنفشB(UVB) استفاده می‌شود که تنها به لایه فوقانی پوست(اپیدرم) نفوذ می‌کند. در این روش نیاز است تا چند هفته، دو تا سه بار در هفته پوست تحت درمان قرار گیرد. این روش درمانی برای افراد با پوست تیره توصیه نمی‌شود چراکه ممکن است باعث افزایش تیرگی پوست حتی پس از برطرف شدن بثورات لیکن پلان شود.

6. رتینوئیدها

اگر وضعیت شما به کورتیکواستروئیدها یا نوردرمانی پاسخ نمی‌دهد احتمالاً پزشک شما داروی رتینوئیدی مانند استریتین که به‌صورت خوراکی مصرف می‌شود را برایتان تجویز می‌کند. توجه داشته باشید که رتینوئیدها می‌توانند باعث نقایص مادرزادی شوند بنابراین این داروها برای خانم‌های باردار یا شیرده توصیه نمی‌شود. در این صورت پزشک ممکن است درمان موضعی با رتینوئید را به تأخیر بیندازد یا درمان دیگری را انتخاب کند.

7. درمان‌های خانگی Lichen Planus:

برخی از اقدامات مراقبتی یا درمان‌های خانگی مثل غوطه‌ور شدن در وان بلغور جو دوسر، استفاده از کمپرس آب سرد، استفاده از کرم یا پماد بدون نسخه مثل هیدروکورتیزون می‌توانند در کاهش خارش یا ناراحتی‌های ناشی از انواع بیماری لیکن پلان مؤثر باشند.

برای درمان لیکن پلان دهانی رعایت بهداشت دهان و دندان و مراجعه منظم به دندان‌پزشک بسیار حائز اهمیت است. همچنین اجتناب از مواردی مثل سیگار کشیدن، نوشیدن الکل و عدم مصرف غذا و نوشیدنی‌های تند یا اسیدی می‌تواند به کاهش درد زخم‌های دهانی کمک کند. چند آزمایش بالینی فواید ژل آلوورا را برای درمان لیکن پلان دهان و واژن نشان داده است. همچنین برای درمان این بیماری می­توانید به دنبال روش‌هایی برای کاهش استرس باشید زیرا استرس می‌تواند علائم بیماری لیکن پلان Lichen Planus را بدتر کند.

بیشتر بخوانید: کهیر عصبی چیست؟

[su_panels panels_color=”#ffffff” border_color=”#f85800″ text_color=”#000000″ radius=”7″]کلام آخر اینکه در پاسخ به اینکه لیکن پلان چیست و روی پوست اغلب طی چند ماه تا چند سال به‌خودی‌خود از بین می‌رود اما اگر این بیماری غشاهای مخاطی را تحت تأثیر قرار دهد درمان آن دشوار است و حتی ممکن است پس از درمان مجدداً عود کند. درمجموع از هر روشی برای درمان انواع بیماری لیکن پلان استفاده می‌کنید باید سالی یک‌بار به پزشک مراجعه کنید.[/su_panels]