پسوریازیس چیست و چگونه درمان می‌شود؟

پسوریازیس یک بیماری شایع پوستی است که چرخه زندگی سلول‌های پوست از حالت طبیعی خارج می‌شود و به سرعت شروع به تقسیم سلولی می‌کنند. این مسئله باعث می‌شود که سلول‌ها به سرعت در سطح پوست تولید شوند. سلول‌های پوستی اضافی، در‌اند ازه‌ها و تکه‌های قرمز هستند که خارش دارند و گاهی هم دردناک هستند.

این بیماری یک بیماری ژنتیکی بوده و به هیچ عنوان مسری و واگیردار نیست. دلیل اصلی بیماری پسوریازیس به وراثت باز می‌گردد. به این معنا که از بدو تولد در ژن فرد وجود دارد، ولی بروز آن قطعی نیست. برخی از عوامل مانند عفونت، تحریکات موضعی، داروهای خاص، آسیب پوست، آب و هوا، سیگار، الکل و استرس می‌تواند این بیماری را نمایان کند. هدف اصلی درمان این است که سرعت رشد سلول‌های پوست را کاهش دهد.

پسوریازیس نوعی بیماری مزمن پوستی است که در اثر فعال شدن بیش‌ازحد سیستم ایمنی بدن ایجاد می‌شود. پوسته‌پوسته شدن، التهاب و نمایان شدن لکه‌های ضخیم، سفید، نقره‌ای یا قرمزی پوست از علائم این بیماری به شمار می‌روند. برای درمان پسوریازیس می‌توان از کرم و پمادهای موضعی، پرتودرمانی و داروهای خوراکی یا تزریقی بهره برد. اگر می‌خواهید بیشتر در مورد این بیماری و راه‌های درمانی آن بیاموزید، در ادامه با ما همراه باشید.

پسوریازیس چیست و منجر به بروز چه مشکلاتی می‌شود؟

بیماری پوستی پسوریازیس چندان شایع نیست ولی افرادی که با آن درگیر هستند مشکلات عدیده‌ای را پیش رو دارند. بیماری پسوریازیس که آن را به نام بیماری صدف نیز می‌شناسند، یک بیماری پوستی خودایمنی است. یعنی بدن علیه خودش عمل می‌کند.

پسوریازیس نوعی بیماری پوستی است که باعث ایجاد لکه‌های قرمز، پوسته‌ای، ضخیم و خارش‌دار روی پوست می‌شود. اگرچه این زخم‌ها می‌توانند در هر نقطه‌ای از بدن دیده شوند اما به‌طورمعمول در آرنج، زانوها، پوست سر و کمر ظاهر می‌شوند. در بیشتر افراد این زخم‌ها کوچک هستند اما در بعضی موارد می‌توانند خارش‌دار و دردناک باشند. این بیماری مزمن طولانی‌مدت ممکن است ابتدا هیچ‌گونه علائمی نداشته باشد یا با علائم خفیف دیده شود اما پس از آن علائم شدیدتر می‌شوند.

این بیماری می‌تواند در هر سنی رخ دهد اما اغلب در بزرگسالان زیر ۳۵ سال ایجاد می‌شود(علائم اغلب از 15 تا 25 سالگی شروع می‌شوند). مردان و زنان با هر نوع رنگ پوستی می‌توانند به این بیماری مبتلا شوند. شدت پسوریازیس در افراد مختلف بسیار متفاوت است، برای برخی از افراد این فقط یک تحریک جزئی است اما برای برخی دیگر می‌تواند تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی آن‌ها داشته باشد.

این بیماری می‌تواند در خانواده‌ها ظاهر شود اگرچه نقش دقیق ژنتیک در ایجاد آن مشخص نیست. علائم این بیماری اغلب به دلیل یک اتفاق خاص که به‌عنوان محرک شناخته شده، شروع یا بدتر می‌شود. این بیماری مسری نیست بنابراین از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود. افراد مبتلا به پسوریازیس بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیمارهای زیر هستند:

• بیماری‌های مفصلی مثل آرتروز
• مشکلات چشم مانند ورم ملتحمه، بلفاریت
• چاقی
• دیابت نوع 2
• فشارخون بالا
• بیماری‌های قلبی عروقی
• سایر بیماری‌های خود ایمنی مانند سلیاک، اسکلروز
• بیماری التهابی روده موسوم به کرون
• بروز مشکلاتی در سلامت روان مانند اعتمادبه‌نفس پایین و افسردگی

انواع پسوریازیس

تکه‌های پسوریازیس می‌توانند در چندین نقطه از پوست رشد کنند و حالتی مثل شوره سر را به وجود آورند و یا می‌توانند شامل نقاطی وسیع‌تر بر روی دیگر قسمت‌های پوست باشند. انواع پسوریازیس اغلب به مدت چند هفته یا چند ماه فرسوده می‌شوند و در نهایت از بین می‌روند و بعد از یک یا دو روز پوست به حالت اولیه باز می‌گردد.

اما همان‌طور که گفته شد تحت شرایط گوناگون، پسوریازیس در حالت رفت‌و‌آمد است. هرچند تنها دو درصد از مردم جهان درگیر بیماری پسوریازیس می‌شوند؛ اما این بیماری پوستی می‌تواند خود را به صورت‌های مختلفی نشان دهد. پسوریازیس انواع مختلفی دارد و با توجه به محل بروز علائم و درصد شیوع آن، در دسته‌های مختلفی تقسیم‌بندی می‌شود:

پسوریازیس ولگاریس یا پسوریازیس پلاکی

این نوع بیماری، شایع‌ترین نوع پسوریازیس به شمار می‌رود. در این بیماری لکه‌های قرمز و خشک روی پوست دیده می‌شود که با بزرگ‌تر شدن به مرور تبدیل به یک ضایعه فلسی نقره‌ای می‌گردند. گاهی بعد از بهبود خشکی، لکه‌های خون در زیر لایه‌های سلولی دیده می‌شود.

ضایعات پوستی ممکن است دردآور یا با خارش همراه باشند. این لکه‌ها خود به خود بزرگ می‌شوند و خشکی شدید پوست باعث ایجاد حالت فلسی شکل در زخم‌ها خواهد شد. این نوع از بیماری حتی بعد از بهبود هم همچنان اثراتش ماندگار است و لکه‌های خونی در زیر لایه‌های سلولی دیده می‌شوند. 

زخم‌های پلاکی ممکن است همه جای بدن را درگیر کنند ولی اغلب اوقات این زخم‌ها را در نواحی زانو و آرنج می‌بینیم. پسوریازیس پلاکی یا ولگاریس گاهی در دستگاه تناسلی و در درون دهان هم بروز پیدا می‌کند.

پسوریازیس ناخنی

گاه ممکن است پسوریازیس فقط یک ناخن را درگیر کند یا تعداد بیشتری از ناخن‌های دست و پا درگیر شوند. در این شرایط، رشد ناخن غیر عادی شده و ناخن تغییر رنگ می‌دهد و در مواقع حاد ناخن ضخیم شده و فرم آن از بین می‌رود. در نیمی از مواقع این بیماری به ناخن‌های فرد نیز رسیده و سبب مشکلاتی در آن‌ها می‌شود؛ از جمله سوراخ شدن ناخن‌ها، غیر عادی شدن شکل ناخن‌ها، کنده شدن ناخن‌ها و تغییر رنگ آن‌ها

پسوریازیس معکوس

این بیماری در بخش‌هایی از پوست بدن به وجود می‌آید که پر چین و چروک باشد. در این حالت زخم‌هایی قرمز رنگ و نواحی ملتهب در زیر بغل، کشاله ران، دور‌اند ام‌های جنسی و زیر سینه‌ها (مخصوصا اگر بزرگ باشند) ایجاد می‌شود که با دستکاری و مالیدن و نیز با تعریق، تشدید می‌شوند.پوست ملتهب این قسمت با تعریق و اصطحکاک وضعیت وخیم‌تری پیدا می‌کند. در مراحل پیشرفته این بیماری ممکن است به یک بیماری قارچی تبدیل شود.

بیشتر بخوانید: پسوریازیس معکوس؛

پسوریازیس گوتات یا قطره ای

پسوریازیس گوتات اغلب از کودکی یا بزرگسالی شروع می‌شود. به صورت لکه‌های کوچک، قرمز و منفرد روی پوست ظاهر می‌شود. معمولا لکه‌های ضخیم یا پوسته مانند ضایعات پسوریازیس پلاک نیستند.

در این نوع از پسوریازیس نقاطی شبیه به قطره در نواحی قفسه سینه، دست‌ها، پاها و پوست سر ایجاد می‌شود. دلیل اصلی این پسوریازیس عفونت باکتریایی مانند «عفونت استرپتوکوکی گلو» است. در اثر این عفونت تکه‌های خشک پوست در سراسر بدن تشکیل می‌شود و اغلب بعد از مدتی از بین می‌رود.

پسوریازیس پوست سر

این نوع از پسوریازیس سبب درگیری پوست سر می‌شود و گاهی موجب ریزش موقتی پوست سر هم می‌شود که بعد از درمان این بیماری این مشکل هم برطرف خواهد شد. اگر پسوریازیس در پوست سر به وجود آید، ممکن است منجر به ضایعات روی صورت، گوش و خط رویش مو هم بشود. به همین دلیل در این حالت عواقبی مانند گسترش پسوریازیس و ریزش مو دور از ذهن نیست.

چه کسانی بیشتر در معرض پسوریازیس قرار دارند؟

هر کسی می‌تواند در خطر ابتلا به پسوریازیس باشد، اما برخی عوامل می‌توانند خطر ابتلا به بیماری را افزایش دهند. از جمله:

سابقه خانوادگی

سابقه خانوادگی یکی از مهم‌ترین عوامل خطر است. داشتن یک والد پسوریازیس خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد و داشتن دو والد پسوریازیس خطر بیشتری را به همراه دارد.

عفونت‌های ویروسی و باکتریایی

افراد مبتلا به HIV بیشتر احتمال دارد که پسوریازیس را توسعه دهند تا افرادی که سیستم ایمنی سالمی دارند. کودکان و نوجوانان با عفونت‌های تکراری، به ویژه گلودرد، ممکن است در معرض خطر بیشتری قرار بگیرند.

سیگار کشیدن

استفاده از دخانیات نه تنها خطر ابتلا به پسوریازیس را افزایش می‌دهد، بلکه می‌تواند شدت بیماری را هم افزایش دهد. سیگار کشیدن نیز ممکن است در ابتدای توسعه بیماری نقش داشته باشد.

استرس

از آنجا که تنش می‌تواند بر سیستم ایمنی بدن تاثیر بگذارد، سطوح استرس بالا ممکن است خطر ابتلا به پسوریازیس را افزایش دهد.

چگونه بیماری پسوریازیس تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص پسوریازیس ممکن است به علت شباهتش با دیگر بیماری‌های پوستی، مانند اگزما، سخت باشد. اگر فکر می‌کنید به این بیماری مبتلا شده‌اید، با پزشک خود مشورت کنید. پزشک شما معمولا با بررسی علائم و یک معاینه فیزیکی ساده، این بیماری را تشخیص می‌دهد.

پزشک همچنین ممکن است برای کمک به تشخیص این بیماری، از پوست شما نمونه‌برداری کند و آن را برای بررسی بیشتر در اختیار آزمایشگاه قرار دهد. در صورت نیاز، ممکن است او از شما بخواهد به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید.

چه عواملی باعث پسوریازیس می‌شوند؟

تصور می‌شود پسوریازیس یک مشکل در سیستم ایمنی بدن باشد که باعث بازسازی پوست با سرعتی سریع‌تر از سرعت طبیعی می‌شود. سلول‌های پوستی به‌طورمعمول هر 3 تا 4 هفته ساخته و تعویض می‌شوند اما در بیماران مبتلا به پسوریازیس این روند فقط 3 تا 7 روز طول می‌کشد!

تجمع سلول‌های پوستی همان چیزی است که لکه‌های مرتبط با پسوریازیس را ایجاد می‌کند. اینکه چه عواملی باعث اختلال در عملکرد سیستم ایمنی بدن می‌شود کاملاً مشخص نیست محققان معتقدند که هم ژنتیک و هم عوامل طبیعی در این امر نقش دارند. از عوامل تحریک‌کننده این بیماری در بدن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عفونت‌هایی مانند استراتیو گلو یا عفونت‌های پوستی
• آب‌وهوا به‌ویژه آب‌وهوای سرد و خشک
• آسیب‌دیدگی‌های پوستی مانند بریدگی، خراش، گزیدگی یا آفتاب‌سوختگی شدید
• استرس
• کشیدن سیگار و مصرف زیاد الکل
• مصرف داروهای خاص مانند هیدروکسی کلروکین، لیتیوم، داروهای ضدمالاریا و برخی داروهای فشارخون(مانند بتابلاکرها)

علائم پسوریازیس

علائم پسوریازیس بسته به نوع آن متفاوت است اما علائم و نشانه‌های رایج عبارت‌اند از:

• لکه‌های قرمز رنگ پوستی که اغلب با پوسته‌های نقره‌ای رنگ و ضخیم پوشانده شده‌اند.
• لکه‌های کوچک پوسته‌پوسته‌شده که معمولاً در کودکان دیده می‌شود.
• پوست خشک و ترک‌خورده که ممکن است دچار خونریزی یا خارش شود.
• خارش، سوزش یا درد
• ناخن‌های ضخیم، حفره‌ای یا خط‌دار
• مفاصل متورم و سفت

تفاوت اگزما و پسوریازیس چیست؟

اگزما یکی از مشکلات پوستی است که براثر خشک شدن بیش‌ازحد پوست در پاسخ به برخی محرک‌هایی نظیر ضدعفونی‌کننده‌های الکلی، مواد شوینده و یا آلرژن‌های تماسی ایجاد می‌شود. در اگزما علائمی همچون التهاب پوست، پوسته‌پوسته شدن، ترک خوردن، خارش و قرمزی پوست ایجاد می‌شود. اما پسوریازیس ناشی از یک مشکل در سیستم ایمنی افراد است که سبب تجمع انباشتگی سلولی بر روی پوست شده و به‌صورت پلاک‌های برآمده سفیدرنگ قابل‌تشخیص است.

بیشتر بخوانید : اگزما واگیردار است؟

آیا افراد مبتلا به پسوریازیس می‌توانند ازدواج کنند؟

ازدواج برای افراد مبتلا به پسوریازیس مانعی ندارد؛ اما افراد باید راجع به بیماری خود، قبل از عقد با فرد مقابل صحبت کنند. اگر مبتلا به پسوریازیس هستید و قصد ازدواج دارید؛

باید تمامی اطلاعات راجع به این بیماری را بدانید. به علاوه باید قبل از اقدام به هر کاری با پزشک معالج خود هم مشورت کنید تا بتواند راه‌های جلوگیری از انتقال این بیماری ارثی را به شما آموزش داده و به این ترتیب یک رابطه سالم و کنترل شده را برای شما به ارمغان آورد.

درمان پسوریازیس

متأسفانه هیچ درمانی قطعی برای پسوریازیس وجود ندارد اما طیف وسیعی از درمان‌ها هستند که می‌توانند علائم و ظاهر این زخم‌های پوستی را بهبود بخشند. برخی، رشد سلول‌های جدید پوستی را کند می‌کنند و برخی دیگر خارش و خشکی پوست را تسکین می‌دهند. پزشک شما با توجه به‌اندازه بثورات، نقطۀ ظهور علائم، سن، سلامت کلی و سایر موارد، یک برنامه درمانی مناسب را انتخاب خواهد کرد. در بیشتر موارد اولین درمان مورداستفاده یک درمان موضعی است که موارد زیر را شامل می‌شود:

• کرم‌های استروئیدی

این ترکیبات التهاب را کاهش داده و خارش را تسکین می‌دهد و به ویژه در فاز حاد بیماری جزو درمانهای اصلی هستند:
پزشکان اغلب کورتیکواستروئیدها را برای کمک به درمان علائم پسوریازیس توصیه می‌کنند. استروئیدهای مختلفی به صورت ژل، فوم، کرم، اسپری و پماد موجود است.

• کرم‌های رتینوئید

این ویتامین آ مصنوعی است که می‌تواند به کند شدن رشد سلول‌های پوست، کاهش تغییر رنگ و تسکین خارش کمک کند. مردم معمولاً تازاروتن، رتینوئید موضعی را با درمان کورتیکواستروئید ترکیب می‌کنند.

کرم‌های مشتقات ویتامین D با کند کردن روند تولید سلول‌های پوستی روی علایم بیماری تأثیر می‌گذارند و همین‌طور دارای اثرات ضد التهابی هستند.

• ذغال سنگ

قطران زغال‌سنگ که عموماً در لوسیون­ها، کرم‌ها، شامپوها و محلول‌های شوینده حمام موجود است و عموماً برای درمان پسوریازیس پوست سر استفاده می‌شود.  این ترکیب می‌تواند به تسکین پسوریازیس پلاکی، خارش و ضایعات در پوست سر، کف دست و پا کمک کند. بیماران می‌توانند از تار ذغال سنگ به تنهایی یا در کنار درمان دیگر استفاده کنند.

• مرطوب‌کننده برای پوست‌های خشک

بعد از حمام از لوسیون‌های ضد حساسیت و انواع کرم‌های مرطوب کننده استفاده کنید. فراموش نکنید که در فصل‌های سرد و خشک باید بیشتر مراقب پوست خود باشید. بهتر است برای جلوگیری از حساسیت احتمالی از هرگونه محصولات عطری دوری کنید.

مرطوب‌کننده‌ها، داروهای نرم‌کننده‌ای هستند که مستقیما روی پوست استعمال می‌شوند تا جلوی از دست دادن آب بدن را بگیرند، در این روش درمانی معمولا یک ورقه نازک روی ناحیه‌ی استعمال مرطوب‌کننده را می‌پوشاند تا از آن محافظت کند.

• سرکه سیب در درمان خانگی پسوریازیس

این ماده دارای خواص زیادی است که مصرف سرکه سیب با یک قاشق عسل و یک لیوان آب ولرم صبح ناشتا بسیاری از علائم بیماری پسوریازیس را کاهش می‌دهد. در هنگام خارش شدید با یک پارچه پنبه‌ای آغشته به سرکه سیب مناطق دارای خارش را ماساژ دهید.

برای درمان خانگی پسوریازیس در ضایعات پوست سر هم می‌توانید هر شب پوست سر را با سرکه سیب آغشته کنید و صبح با شامپو کولتارcoal Tar بشویید.

• روغن کرچک در درمان خانگی پسوریازیس

استفاده از روغن کرچک در بسیاری از بیماران پسوریازیس می‌تواند باعث کنترل بسیاری از علائم گردد. افزایش نوشیدن آب به همراه ورزش منظم که باعث عرق کردن مداوم و هرروزه شود. استفاده از هشت لیوان آب که حدود یک و نیم لیتر می‌شود با ورزش منظم و عرق کردن در بهبود بیماری پسوریازیس یک اصل است.

• زردچوبه در درمان خانگی پسوریازیس

 زردچوبه یک ماده ضد التهابی است که می‌تواند در بهبود پسوریازیس ایفای نقش کند. شما می‌توانید روزانه یک گرم زردچوبه را همراه یک لیوان آب گرم میل کنید و یا اینکه صابون زردچوبه را تهیه کرده و با آن پوست خود را بشویید. زردچوبه اگر با روغن زیتون و یا روغن نارگیل مخلوط شود؛ برای درد مفاصل که بر اثر پسوریازیس به وجود آمده است مناسب است. روغن خشخاش همراه با زردچوبه بهترین روغن برای درمان مفاصل است.

اگر روش‌های درمانی فوق مؤثر نباشند یا شرایط شدیدتر باشد ممکن است از پرتودرمانی استفاده شود که به‌واسطه آن پوست در معرض انواع خاصی از اشعه ماوراءبنفش قرار می‌گیرد و رشد سلول‌های پوستی کند می‌شود. در موارد شدیدتر که درمان‌های فوق بی‌نتیجه هستند ممکن است از درمان‌های سیستمیک استفاده شود. این‌ها داروهای خوراکی یا تزریقی‌ای هستند که کل بدن را تحت تأثر قرار می‌دهند مانند:

• متوترکسات: مصرف این دارو می‌تواند باعث بروز بیماری‌های مغز استخوان یا مشکلات کبدی و ریوی شود بنابراین فقط در موارد جدی مورداستفاده قرار می‌گیرد. احتمالاً قبل از درمان لازم است که آزمایش، عکس‌برداری با اشعه ایکس از قفسه سینه و بیوپسی کبد انجام دهید.
• رتینوئیدها: این قرص‌ها، کرم‌ها، فوم‌ها، لوسیون­‌ها و ژل‌ها دسته‌ای از داروها هستند که به ویتامین A مربوط می‌شوند. رتینوئیدها می‌توانند عوارض جانبی جدی مانند نقص مادرزادی ایجاد کنند بنابراین برای خانم‌های باردار یا کسانی که قصد بچه‌دار شدن دارند توصیه نمی‌شود.
• درمان‌های بیولوژیکی: این درمان‌ها با مسدود کردن سیستم ایمنی بدن(که در پسوریازیس بیش‌ازحد فعال است) برای کنترل بهتر التهاب ناشی از پسوریازیس کار می‌کنند.
• داروهای مهارکننده آنزیم: آپرمیلاست نوع جدیدی از دارو است که برای بیماری‌های التهابی مزمن مانند پسوریازیس استفاده می‌شود. این دارو نوعی قرص است که آنزیم خاصی را در بدن مسدود می‌کند و سرعت واکنش‌هایی در بدن که منجر به التهاب می‌شوند را کاهش می‌دهد.
• نور درمانی (phototherapy): در برخی از انواع پسوریازیس می‌توان با نوردرمانی و یا بهره گرفتن از اشعه UV نور خورشید علائم را کاهش داد. اشعه UV قادر است سلول‌های سفید خون که به سلول‌های پوستی حمله کرده‌اند را از بین ببرد. در پسوریازیس‌های نوع وخیم که علائم شدیدی بروز می‌دهند ترکیب نوردرمانی با داروهای تجویزشده جهت کاهش علائم مفید است.

بیشتر بخوانید: کهیر چیست؟

خلاصه اینکه psoriasis به حدی کیفیت زندگی افراد را تحت تأثیر قرار داده است که در سال ۲۰۰۴ چندین انجمن بیماران پسوریازیس گرد هم آمدند و یک کمیته راهبری با نام IFPA را برای آگاهی مردم از این بیماری تشکیل داده‌اند. امروزه در تاریخ 29 اکتبر که روز جهانی پسوریازیس نامگذاری شده است، انجمن‌های عضو IFPA در بیش از 50 کشور جهان، گزارشی از فعالیت‌ها و مطالعات خود در خصوص این بیماری، برای آگاهی بیشتر مردم ارائه می‌دهند.

علت اصلی پسوریازیس مشخص نیست. با این حال، بسیاری از محرک‌های محیطی – از جمله استرس و تغییرات هورمونی – می‌توانند باعث ایجاد علائم بیماری شوند. اگرچه هیچ درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، اما پیشرفت‌های اخیر در درمان پسوریازیس به این معنی است که افراد می‌توانند شدت آنها را کاهش دهند. درصورتی‌که شما هم به این بیماری مبتلا بودید، می‌توانید تجربیات و علائم خود را با در میان بگذارید.