چند نکته مهم در مورد پوست حساس
همه افراد کم و بیش از پوست خود مراقبت می‌کنند اما آن‌هایی که پوستشان حساس است دغدغه بیشتری دارند و همیشه حواسشان هست عاملی باعث تحریک پوستشان نشود زیرا بیش از سایرین مستعد ابتلا به بیماری‌ها و مشکلات پوستی هستند. سؤالات متفاوتی ممکن است در مورد پوست حساس و نحوه برخورد با آن برای افراد پیش بیاید که دانستن جواب آن‌ها می‌تواند بسیار مفید باشد. همراه ما باشید تا به بررسی آن‌ها بپردازیم:
چه پوستی حساس است؟
بسیاری از افراد وقتی پوستشان در تماس با محصولات پوستی و شوینده‌ها، دچار سوزش، خارش، قرمزی و حس کشیدگی می‌شود و یا بدون هیچ علائمی تنها حس ناخوشایندی در اثر مصرف یک محصول به آن‌ها دست می‌دهد، به این نتیجه می‌رسند که پوست حساسی دارند.
اما متخصصان پوست برای این‌که حساس بودن یک پوست را تشخیص دهند به دنبال چه نشانه‌هایی هستند؟
- واکنش‌های پوستی مانند جوش‌های چرکی، تورم و اروزیون (erosion) یا تخریب بافت پوست
- پوست‌های خیلی خشکی که قادر به محافظت از پایانه‌های عصبی نیستند.
- قرمزی پوست
چطور بدانیم که پوست حساسی داریم؟
بهترین راه برای تشخیص پوست حساس، مراجعه به پزشک است زیرا ممکن است عامل دیگری در مشکل پوستی شما نقش داشته باشد.
چه عواملی باعث واکنش پوست حساس می‌شود؟
عواملی که منجربه واکنش پوست‌های حساس می‌شود عبارت‌اند از:
- اختلالات پوستی یا واکنش‌های آلرژیک مانند اگزما، روزاسه و یا دراماتیک تماسی
- پوست‌های بیش از حد خشک یا آسیب‌دیده که دیگر قادر به محافظت از پایانه‌های عصبی نیستند.
- قرار گرفتن در معرض فاکتورهای محیطی مخرب مانند آفتاب، باد، گرما یا سرمای بیش از حد
گرچه عوامل ژنتیک، سن، جنسیت و تفاوت نژادی از اولویت پایین‌تری برخوردارند اما باز هم می‌توانند در واکنش‌های پوستی نقش داشته باشند.
آیا آزمایش پزشکی برای تشخیص پوست حساس وجود دارد؟
تست پچ (patch) می‌تواند علائم و همچنین عواملی که باعث ایجاد واکنش حساسیتی در پوست می‌شوند را شناسایی کند. در غیر این صورت انجام آزمایش به منظور تشخیص پوست حساس برای پزشکان سخت خواهد بود زیرا عوامل بسیاری می‌توانند در آن دخیل باشند.
آیا آقایان نیز باید نگران پوست حساس باشند؟
سلامت پوست به همان اندازه که برای خانم‌ها مهم است برای آقایان نیز اهمیت دارد.
چطور می‌شود از پوست حساس به ویژه پوست صورت مراقبت کرد؟
پاک‌سازی:
نوع پاسخی که پوست‌های حساس به متدهای پاک‌سازی می‌دهند برای هر فرد متفاوت است اما بیشتر متخصصان پوست معتقدند که صابون‌های ضدبو و خیلی معطر، حاوی پاک‌کننده‌های قوی هستند و نباید برای صورت استفاده شوند. پاک‌کننده‌های فاقد مواد صابونی مانند صابون‌های ملایم و صابون‌های مخصوص پوست‌های حساس به همراه بیشتر پاک‌کننده‌های صورت مایع، از تحریک‌پذیری کمتری نسبت به صابون‌ها برخوردارند.
رطوبت‌رسانی:
محصولات مرطوب‌کننده به پوست کمک می‌کنند تا مرطوب بمانند و از خشکی و ساییدگی در امان باشند.
چه محصولاتی کمتر موجب تحریک پوست‌های حساس می‌شوند؟
دستورالعمل خاصی وجود ندارد اما محصولاتی که بیشتر حامی پوست هستند شامل:
- فقط حاوی چند ماده تشکیل دهنده هستند.
- عطر کمی دارند و یا فاقد عطر هستند.
اگر پوست حساسی دارید از مصرف محصولاتی که حاوی ترکیبات زیر هستند خودداری کنید:
- ترکیبات آنتی‌باکتریال و ضدبو
- الکل
- رتینوئید (retinoid) و آلفا هیدروکسی اسید (alpha hydroxyl acid)
چه لوازم آرایشی کمتر موجب تحریک پوست‌های حساس می‌شوند؟
آکادمی پوست آمریکا به افرادی که پوست حساسی دارند توصیه می‌کند:
- از پنکیک یا پودرهای صورتی استفاده کنید که مواد نگهدارنده کمتر و خطر تحریک‌کنندگی کمتری برای پوست دارند.
- از فوندانسیون با پایه سیلیکون به منظور تحریک کمتر پوست استفاده کنید.
- از محصولات آرایشی ضدآب استفاده نکنید زیرا در این صورت برای پاک کردن آن‌ها به پاک‌کننده‌های قوی‌تری نیاز خواهید داشت.
- از خط چشم و ریمل مشکی استفاده کنید زیرا به نظر می‌رسد که کمتر موجب حساسیت شوند.
- از خط‌چشم و پرکننده‌های ابرو مدادی استفاده کنید زیرا نوع مایع آن‌ها ممکن است حاوی لاتکس (latex) باشد که می‌تواند موجب واکنش‌های آلرژیک شود.
- لوازم آرایشی قدیمی را دور بریزید زیرا می‌توانند فاسد شوند و عوارض جدی برای پوستتان داشته باشند.
چطور باید محصولات جدید را روی پوست حساس تست کرد؟
قبل از مصرف یک محصول جدید، مراحل زیر را دنبال کنید:
- به مدت چند روز، مقدار کمی از محصول را پشت گوش خود بمالید و بگذارید یک شب بماند.
- اگر پوستتان تحریک نشد، همین روش را این بار بر روی پوست کنار چشمتان انجام دهید.
- اگر باز هم هیچ‌گونه واکنشی را مشاهده نکردید، این محصول بی‌خطر است و می‌توانید آن را برای هر ناحیه از پوست صورتتان استفاده کنید.
چطور باید در زمستان و تابستان مراقب پوست‌های حساس بود؟
نکته‌ای که هرگز نباید از آن غافل شوید ضدآفتاب است و باید در تمام طول سال از آن استفاده کنید. ضدآفتابی خریداری کنید که طیف وسیع (broad spectrum) باشد. به این معنی که از پوستتان در برابر هر دو اشعه UVA و UVB محافظت کند و همچنین داری فاکتور محافظتی (SPF) حداقل ۳۰ باشد. در صورتی که قرار است بیش از ۲۰ دقیقه در معرض آفتاب باشید حتما باید از ضدآفتاب استفاده کنید.
به یاد داشته باشید که اشعه‌های مخرب پوست UVB بین ساعات ۱۰ صبح تا ۴ بعد از ظهر بیشترین شدت خود را دارند. سعی کنید در صورت امکان در هر زمان از سال در این ساعات از روز بیرون نروید.
در فصل زمستان:
برای جلوگیری از خشکی، پوسته‌پوسته شدن و ترک‌های پوستی موارد زیر را رعایت کنید:
- بیش از حد خانه یا محل کار خود را گرم نکنید.
- از دوش آب داغ پرهیز کنید و جلسات حمام خود را کاهش دهید.
- از محصولات شوینده فاقد صابون استفاده کنید.
- بلافاصله بعد از حمام، وقتی پوست هنوز خیس است از مرطوب‌کننده استفاده کنید.
- از مرطوب‌کننده‌ای استفاده کنید که حاوی وازلین، روغن‌های معدنی، لینولئیک اسید (linoleic acid)، سراماید (ceramide)، دایمتیکون (dimethicone) و گلیسیرین باشد.
در فصل تابستان:
به یاد داشته باشید که برنزه کردن به پوست شما آسیب می‌زند. حتی با وجود ضدآفتاب هم نباید در مقابل آفتاب دراز بکشید.
در صورت بیرون رفتن از یک کلاه لبه پهن و عینک آفتابی استفاده کنید و لباسی بپوشید که بافت متراکم داشته باشد و بازوها و پاهای شما را بپوشاند. ۱۵ تا ۲۰ دقیقه قبل از بیرون رفتن ضدآفتاب بزنید و هر ۲ ساعت آن را تجدید کنید. همچنین پس از شنا یا تعریق شدید دوباره به پوست خود ضدآفتاب بزنید.
باید به دنبال چه ترکیبی در ضدآفتاب برای پوست حساس بود؟
درجه SPF ضدآفتاب شما باید بالای ۳۰ باشد و ترکیبات فعال آن باید تنها زینک اکساید (zinc oxide) یا تیتانیوم دی اکسید (titanium dioxide) باشند. این دو ترکیب که در ضدآفتاب‌های فیزیکی یا مینرال وجود دارند واکنش‌های حساسیتی در پوست ایجاد نمی‌کنند و به جای جذب و خنثی کردن اشعه‌های UV مانند یک آینه آن‌ها را منعکس می‌کنند.
چه موقع و چطور پزشکان پوست حساس را تشخیص داده و درمان می‌کنند؟
معمولاً بیشتر افرادی که پوست حساسی دارند به خاطر تحریک‌های ملایم از جانب محصولات مراقبت پوستی به دنبال درمان‌های دارویی نمی‌گردند. آن‌ها با امتحان کردن محصولات مختلف سعی می‌کنند نمونه‌ای که با پوستشان سازگار است را پیدا کنند و تنها در شرایط وخیم‌تر به پزشک مراجعه می‌کنند.
پزشک ابتدا مشکلات پوستی مانند اگزما، روزاسه و یا تماس با یک ماده تحریک‌کننده را بررسی کرده و ممکن است از تست پچ نیز برای تشخیص آلرژی استفاده کند. متخصص پوست همچنین در مورد برنامه مراقبت پوستی شما از شما سؤال می‌کند و هرگونه ماده تحریک‌کننده پوستی که موجب واکنش در پوست شما شده است را تشخیص داده و به جای آن محصولات خانگی و یا محصولات مراقبت پوستی ملایم‌تری را برای شما تجویز می‌کند.
چه نوع پارچه‌ای کمتر موجب تحریک پوست‌های حساس می‌شود؟
پارچه‌های بافته شده با الیاف طبیعی مانند پنبه و ابریشم، نرم و سبک هستند و ساییدگی کمتری بر روی پوست ایجاد می‌کنند. این الیاف به پوست اجازه تنفس داده و عرق و رطوبت پوست را جذب می‌کنند. پارچه‌های ریون و کتان نیز برای پوست‌های حساس مناسب و راحت هستند اما از پنبه و ابریشم سنگین‌ترند. همچنین لباس‌های تنگ و جذب نیز می‌توانند باعث تحریک پوست شوند. پس بهتر است خیال پوشیدن این مدل لباس‌ها را از ذهنتان بیرون کنید و از لباس‌های کمی آزادتر استفاده کنید.
کدام مشکلات پوستی می‌توانند با پوست حساس در ارتباط باشند؟
اگر اختلالات پوستی مانند آکنه، پسوریازیس، دراماتیک تماسی، روزاسه یا اگزما دارید، احتمالاً پوست حساسی دارید.
آیا سازمان غذا و دارو (FDA) ایمنی محصولات آرایشی را کنترل می‌کند؟
سازمان غذا و دارو، تولید و عرضه محصولات زیبایی را همانند داروها و تجهیزات پزشکی تحت بازرسی و کنترل قرار نمی‌دهد. این سازمان کمپانی‌های تولید محصولات آرایشی و زیبایی را به ثبت داده‌های تولید بر روی محصول و فراهم کردن زمینه فراخوانی محصول و یا گزارش آسیب‌های مربوط به مواد آرایشی ملزم نمی‌کند. اما می‌تواند بر تجهیزات و امکانات تولید نظارت داشته و علیه تولیدکنندگانی که محصولات و ترکیبات آن‌ها خصوصیات زیر را داشته باشند اقدام کند:
- خطرناک برای سلامتی
- برچسب نادرست
- محصول تقلبی و بی‌کیفیت
- جعل برند
آیا محصولاتی که برچسب ضدآلرژی دارند برای پوست‌های حساس ایمن هستند؟
محصولات مراقبت پوستی هایپوآلرژنیک (hypoallergenic) یا ضدآلرژی لزوماً نمی‌توانند برای پوست‌های حساس ایمن باشند زیرا هیچ استاندارد و قانون مشخصی برای تولیدکنندگانی که از این واژه برای محصولاتشان استفاده می‌کنند وجود ندارد و این بدان معنی است که هر کمپانی با توجه به تعاریف و استانداردهای خودش ضدآلرژی بودن محصولاتش را مشخص می‌کند. بنابراین به هنگام خرید این نوع محصولات حتماً به برند آن توجه کنید.
چطور بفهمیم که یک محصول موجب تحریک پوست حساس می‌شود؟
مؤسسه ملی سلامت (NIH) و کتابخانه ملی پزشکی (NLM)، یک بانک اطلاعاتی تخصصی از محصولات را نگهداری می‌کنند که می‌توان به صورت آنلاین به آن‌ها دسترسی داشت. شما می‌توانید محصولات را با نام تجاری آن‌ها جستجو کنید تا متوجه شوید که حاوی چه ترکیباتی هستند و آیا احتمال دارد که موجب تحریک و واکنش در پوست شما شوند.
آیا رژیم غذایی سالم می‌تواند به پوست حساس کمک کند؟
داشتن یک رژیم غذایی کامل و مغذی برای سلامت پوست مهم است. به همین دلیل لازم است مواد غذایی مصرف کنید که نیازهای بدن و همچنین پوستتان را تأمین کند.
آیا یک کودک می‌تواند از حساسیت‌های پوستی خلاص شود؟
کودکی که دارای اگزما است، شانس بالایی دارد تا قبل از ۵ سالگی از آن خلاص شود و احتمال۴۰ تا ۵۰ درصد وجود دارد که تا سنین نوجوانی ادامه داشته باشد. همچنین حدود ۸۰ درصد از افراد بین ۱۱ تا ۳۰ سال دارای جوش‌های آکنه‌ای هستند که معمولاً این مشکل برای بیشتر آن‌ها تا سن ۳۰ سالگی برطرف می‌شود. اما پسوریازیس یک بیماری مزمن و مادام‌العمر محسوب می‌شود که تنها می‌توان آن را تحت کنترل داشت.
آیا پوست حساس می‌تواند ارثی باشد؟
بله، تعدادی از مشکلات و بیماری‌های پوستی می‌توانند در اثر حساسیت پوستی باشند که سابقه خانوادگی داشته است. آکنه، اگزما، پسوریازیس و روزاسه از جمله بیماری‌هایی هستند که می‌توانند از والدین به فرزندان منتقل شوند. اما تحریکات پوستی ناشی از واکنش به محصولات پوستی، لوازم آرایشی و محصولات خانگی نمی‌توانند به ارث برسند.
توصیه نهایی:
پوست‌های حساس به مراقبت و توجه بیشتری نیاز دارند و کسانی که پوستشان حساس است باید بیش از سایرین مراقب محصولاتی که با پوستشان در تماس است باشند. ترکیبات شیمیایی موجود در برخی محصولات، حتی برای پوست‌های غیرحساس نیز مضر هستند اما می‌توانند برای پوست‌های حساس عواقب بدتری داشته باشند. بهتر است قبل از خرید هر محصولی برچسب آن را مطالعه کنید زیرا ممکن است حاوی ترکیبی باشد که باعث تحریک پوست شما شود. فراموش نکنید که محصولات پوستی طبیعی همیشه بهترین گزینه هستند زیرا از مواد طبیعی و ارگانیک تشکیل شده‌اند و نه تنها به پوست آسیب نمی‌زنند بلکه برای آن مفید نیز هستند.
